Nadat eind 1996 de CP’86 scheurde in een neonazistische vleugel en een iets gematigder vleugel kregen de neonazi’s de partijnaam in handen. De andere groep ging aanvankelijk verder als ‘Volksnationalisten Nederland’ (VNN). Maar na het verbod op de CP’86 in 1998 werd publiekelijk de discussie gevoerd of de VNN niet moest worden gezien als een opvolger van deze partij. Dat zou de VNN in grote problemen brengen en het bestuur strafrechtelijk aansprakelijk. De VNN wachtte dat niet af en de achterban richtte weer een nieuwe partij op: de Nieuwe Nationalistische Partij (NNP). Aanvankelijk weet de partij veel voormalige achterban van de Centrumpartij en Centrumdemocraten te verzamelen, maar grote successen blijven uit. Vanaf 2002 wil de partij deelnemen aan verkiezingen, maar wordt geheel overvleugeld door de successen van Pim Fortuyn en (na zijn gewelddadige dood) de LPF. De NNP blijft echter nog enige tijd actief en probeert een samenwerking aan te gaan met Nieuw Rechts. Nieuw Rechts is echter niet uit op samenwerking, maar op de leden en aanhang van de NNP. Na dit mislukte experiment wordt de NNP opgeheven.
Deze tekst is onderdeel van onderzoeksresultaten kwartaal 3 ’23 In juni is Ronald van der Wal gearresteerd in Polen. Hij stond op het punt vijf vuurwapens met munitie aan te schaffen. Die zouden voor een aanval in Nederland bestemd zijn. Van der Wal is een oude bekende binnen extreemrechts Nederland. Hij was onder meer actief… Lees verder
Evert Mouw, een van de eerste gebruikers van de website Stormfront eist een grote schadevergoeding van onderzoeksgroep Kafka. Hij meent ten onrechte als “overtuigd nationaal-socialist en Hitleraanhanger” te zijn neergezet. “Ik ben bang dat we nooit van de Joden af zullen komen.” Het is 5 mei 1998 en Mouw (1976) schrijft over zijn ideeën over… Lees verder
Op 9 juni 2015 zijn in Den Haag de nieuwe senatoren geïnstalleerd in de Eerste Kamer. Onder hen ook een opkomende jonge PVV’er uit Noord-Brabant, Alexander van Hattem (1983) uit Steensel. Voor het grote publiek is hij een onbekend gezicht, maar toch loopt Van Hattem al sinds 2002 rond op het politieke toneel. Hij startte… Lees verder
Met het verschijnen van de eerste uitgave van het tijdschrift Alert! in 1997 verscheen ook de eerste ‘Onder de Loep’, het artikel dat onderzoeksgroep Kafka verzorgt. Na 15 jaar en bijna 60 afleveringen is het tijd voor een terugblik. Een kritische terugblik: hebben we het al die tijd gedaan zoals we wilden? Hadden de artikelen… Lees verder
In dit artikel behandelen we de extreemrechtse activist Paul Peters. Peters is interessant, omdat hij belangrijk is binnen extreemrechts vanwege zijn lange carrière – hij is volgens eigen zeggen al ruim vijftien jaar actief in het wereldje –, die hele periode erg actief is geweest en van veel betekenis voor allerhande organisaties. Maar bovenal is… Lees verder
Bij Parlementsverkiezingen presenteren partijen zich doorgaans met gelikte verkiezingsspotjes, veelkleurige promotiefolders met de speerpunten, uitgewerkte partijprogramma’s vol nobele plannen en websites waarop de kandidaten zich van hun beste kant laten zien. De Antifascistische Onderzoeksgroep Kafka keek eens wat beter naar de politici die nu kandidaat staan voor de Tweede Kamerverkiezingen. Daarnaast bekeken we de politieke… Lees verder
Met het verlopen der jaren zie je soms mensen komen bovendrijven in het extreem-rechtse wereldje, waar je dat niet direct van verwacht. Leeftijd speelt in die gevallen vaak een belangrijke rol. Bij veel groepen met een tegendraads karakter (denk aan criminelen) is de leeftijd van de deelnemers meestal begrensd tussen 15 en de 25. Ook… Lees verder
Mussolini-fan, SS-bewonderaar en Tweede Kamerlid Centrumdemocraten steunen Wilders De Partij voor de Vrijheid van Geert Wilders doet in maart mee aan de Provinciale Statenverkiezingen in alle provincies. Sinds de oprichting probeert de PVV tuig, onruststokers en bekende rechtsextremisten buiten de deur te houden. Dat dit niet eenvoudig is, bleek de afgelopen maanden. De ene na… Lees verder
In september 2010 is comité Venray tegen AZC opgericht. Deze actiegroep richt zich tegen de komst van een asielzoekerscentrum in de gemeente Venray. Niet alles is hier wat het lijkt. De oprichters van het comité hanteren een geheime agenda. Ze zijn veel extremer dan ze zich voordoen. De voorgenomen komst van een asielzoekerscentrum (AZC) in… Lees verder
In dit artikel gaan we terugblikken op het afgelopen decennium. De reden daarvoor is dat er naar onze mening momenteel sprake is van een overgangsperiode, misschien zelfs wel het einde van een tijdperk. Bepaalde organisaties staan op het punt te verdwijnen, veel extreemrechtse activisten zijn de afgelopen periode afgehaakt. Tegelijkertijd is er een partij in… Lees verder
Zelfverklaarde vrienden van Pim gaan tekeer In november is aangifte gedaan tegen D’66-leider Alexander Pechtold. Hij zou zich volgens de stichting Vrienden van Pim Fortuyn en de stichting Beeld van Pim schuldig hebben gemaakt aan smaad, opruiing en het zaaien van haat door Geert Wilders een racist en een rechts-extremist te noemen. Hij werd beschouwd… Lees verder
De omgang van extreemrechts met het internet is niet van vandaag of gisteren. Midden jaren negentig, toen het internet langzaam toegankelijk werd voor een breed publiek, raakten in diverse landen rechtsextremisten actief op het internet. Wat ze er precies mee moesten was nog niet duidelijk, maar het was nieuw, hip en leek een handig medium… Lees verder
Toen de Deense tekenaar Kurt Westergaard in 2005 een cartoon maakte van de profeet Mohammed met een bom in zijn tulband, zal hij zich ongetwijfeld geen voorstelling hebben gemaakt van wat die tekening los zou maken. Laat staan dat hij bedacht dat die cartoon zou leiden tot de oprichting van een nieuwe extreemrechtse organisatie in… Lees verder
De Heelnederlandse actiegroep Voorpost viert dit jaar haar eenendertigste verjaardag. In 1976 werd Voorpost opgericht in Vlaanderen. Het was een product van een onrustige periode binnen de Vlaams-nationalistische beweging. Gematigden en radicalen vlogen elkaar in die periode stevig in de haren. Dat leverde een aantal nieuwe extreemrechtse organisaties op, waaronder een nieuw partijtje, het Vlaams… Lees verder
Het is goed gebruik bij extreemrechtse organisaties om met enige regelmaat te scheuren. Zo vond er onlangs weer een scheuring plaats binnen de Nationale Alliantie. Een actieve groep leden uit Zeeland nam de benen en richtte vervolgens een nieuwe club op, de “Dietse Kameraden”. Het eerste dat opvalt aan de Dietse Kameraden is het familiale… Lees verder
Een van de belangrijkste rechtse partijen in Nederland is uiteen gevallen. De mensen van de Lijst Pim Fortuyn (LPF) hebben zich over verschillende nieuwe partijen verdeeld. Ook uit de VVD zijn enkele rechtse Kamerleden gestapt voor nieuwe politieke initiatieven. Hoe moeten we deze nieuwe partijen duiden? Zijn ze extreemrechts? Als we alleen naar de partijprogramma’s… Lees verder
Onlangs schreven wij een eerste artikel over Blood & Honour Nederland. Daarin werd de geschiedenis en de huidige stand van zaken beschreven. Kort samengevat kwam dit artikel erop neer dat er enkele pogingen zijn gedaan om een Nederlandse afdeling op te richten van Blood & Honour, de internationale organisatie voor naziskinheads. Deze pogingen mislukten allemaal,… Lees verder
Hoe een website voor gabbers toegang biedt tot extreemrechtse politiek. Wat op straat verboden is, mag ook niet op het internet. Toch bestaan er verschillende websites waarop openlijk wordt gediscrimineerd, opgeroepen wordt tot geweld en wordt gehandeld in racistische en fascistische waar. Een treffend voorbeeld van een dergelijke website is Holland Hardcore. Deze site richt… Lees verder
De afgelopen jaren keken wij regelmatig naar vertegenwoordigers van de “nieuwe politiek”, om te onderzoeken of er ook sprake was van rechtsextremisten die zich hierbij aansloten. Wij keken naar Leefbaar Nederland, de LPF en allerlei partijtjes die zich hiervan afsplitsten. Het is dus interessant om eens te kijken hoe het er nu mee staat. De… Lees verder
Nieuw Rechts is zoals de meeste extreemrechtse partijen in Nederland ontstaan uit een ruzie en een splitsing van een andere partij. Zo is Michiel Smit in 2003 uit Leefbaar Rotterdam gezet, onder andere wegens zijn aanhoudende contacten met het Vlaams Blok en de NNP. Al snel blijkt dat de eenmansfractie Smit de pretentie heeft een… Lees verder
Volgens een aloude traditie binnen extreemrechts is de Nationale Alliantie voortgekomen uit een afsplitsing van een andere extreemrechtse partij. Jan Teijn, NNP-lid en deelraadslid in Rotterdam Feijenoord, kreeg in het voorjaar van 2003 ruzie met de partijvoorzitter van de NNP. Aanleiding daarvoor was het verdelen van geld en Teyn’s handel in neonazistische cd’s. Deze ruzie… Lees verder
Medio augustus 2005 wist minister van justitie Donner in antwoord op Kamervragen – te melden dat het openbaar ministerie een onderzoek is begonnen naar strafbare uitlatingen op het Nederlandstalige webforum van de site Stormfront.org. Het openbaar ministerie zelf dekt zich echter bij voorbaat in en meldt: Het is geen gemakkelijk onderzoek omdat deelnemers vaak gebruik… Lees verder
(We hebben van alle fora alleen zijn postings op Stormfront ter illustratie er bij gezet. Anders zou het helemaal onoverzichtelijk veel worden. Maar hij heeft dus ook veel op andere fora gepost.) 01-09-2004 Schrijft op Stormfront: “deze jongeren verzetten zich tenminst nog actief tegen de destructieve ontwikkelingen in ons land als islamisering en verzwarting in… Lees verder
“Wordt ik dan opnieuw gearresteerd zoals afgelopen dinsdagavond in Den Haag?? Interesseert me geen reet!! ’t Is maar dat justitie het weet. OP NAAR EEN MOSLIMVRIJ EUROPA!!” (Ben van der Kooi op het Stormfront-forum) Eind vorige week werd Ben van der Kooi gearresteerd als verdachte van brandstichting in een Surinaamse moskee in Rotterdam. Voor wie… Lees verder
Midden jaren negentig waren gabbers hot news. De keiharde muziek, opzichtige kledingstijl, de grote hoeveelheden drugs, maar vooral de populariteit van de subcultuur zorgde voor grote mediabelangstelling. De publicaties gingen vaak over het negatieve karakter van de scene: het drugsgebruik, maar ook de vermeende extreemrechtse ideeën van Gabbers. Na de moord op Theo van Gogh… Lees verder
Sinds twee jaar is de extreemrechtse beweging een illustere persoonlijkheid rijker: Virginia Kapic (1978). Begonnen als internetactiviste, verliet ze binnen ruim een jaar met slaande deuren de NVU en de NNP, om daarna de Nationale Alliantie (NA) op te richten. Inmiddels is ze een van de hoofdpersonen binnen de NA. Virginia Kapic verscheen eind 2002… Lees verder
Op zondag 22 augustus was het gehucht Steenstrate bij Ieper in Vlaanderen het decor van een merkwaardig samenkomen. Een kleine 5.000 nationalisten herdachten op een afgelegen weiland de gevallenen uit de Eerste Wereldoorlog. Dit gebeurt normaliter op de traditionele IJzerbedevaart, nu een week later. Maar de radicalere stroming van de Vlaamse Beweging heeft zich sinds… Lees verder
Op 10 juni kunnen de kiezers weer stemmen voor de leden van het Europese Parlement. Ook de extreem-rechtse partij Nieuw Rechts doet met 25 kandidaten mee. Een aantal van hen heeft een interessante achtergrond. Een deel is uit de LPF afkomstig, maar veel hebben er contacten gehad met veel radicalere organisaties zoals de NNP, het… Lees verder
Eindhoven, in het zuidoosten van Nederland, is al sinds jaren een plaats die veel extreem-rechts activisme kent. Begin jaren 90 was er in heel Nederland sprake van gestructureerde activiteiten van nazi-skinheads. Een van de actiefste groepen bevond zich toen in Eindhoven. Maar sinds de teruggang van extreem-rechts, vanaf 1998, is Eindhoven een vreemde eend in… Lees verder
Donderdagavond 4 maart kreeg de politie in Amsterdam een vreemde melding: er liepen drie mannen met bivakmutsen rond het huis van een persfotograaf. Deze fotograaf maakt regelmatig foto’s van linkse acties en fotografeerde onlangs een confrontatie in Amsterdam tussen extreem-rechtse activisten en antifascisten. De drie mannen belden bij hem aan en maakten foto’s van zijn… Lees verder
Eind januari 2004 maakte de Amsterdammer Wim Beaux bekend de Nieuwe Nationale Partij te verlaten en sloot hij zich aan bij de NNP-afsplitsing “Nationale Alliantie”. Daarmee begon Beaux aan zijn vijfde extreemrechtse partij sinds hij in 1980 lid werd van de Centrumpartij. In deze 23 jaar is Beaux’ politieke carrière allesbehalve over rozen gegaan. Vlak na… Lees verder
Iedereen die een e-mailadres heeft kent het verschijnsel: spam. Spam is ongewenst toegestuurde e-mail, vaak met reclame voor pornosites, penisvergroting, viagra-pillen en goedkope leningen. Bijna al deze spam is afkomstig van onduidelijke Amerikaanse organisaties. Nederlandse spam is zeldzaam, maar bestaat wel degelijk. Bijzonder is dat ook extreemrechts er gebruik van maakt. Alsof ze zich met… Lees verder
Op 11 september jongstleden voltrekt zich een bizar schouwspel bij het standbeeld van Pim Fortuyn in Rotterdam. Daar verzamelt zich een groepje mensen voor een demonstratieve optocht om de 11 september aanslagen in Amerika te herdenken. Het organiserende comité wil vooral de Nederlandse slachtoffers herdenken en spreekt haar zorg uit over moslimsorganisaties in Nederland die… Lees verder
Anderhalf jaar geleden verscheen in een van de uithoeken van het internet een onooglijke website met de titel Weerwolf Nederland. De site met informatie over vijanden van het nationaal-socialisme, was een initiatief van het Aktiefront Nationale Socialisten (ANS): “This site is to inform political soldiers about their enemies (…) Werwolf netherlands is a part of… Lees verder
Dit keer nemen we geen kaderlid, geen leidinggevend figuur maar een ouderwetse straatactivist onder de loep, maar wel een bijzondere: Ben van der Kooi. Hij is 29 jaar oud en vanaf 2000 actief in het extreem-rechtse circuit. Van der Kooi zet zich in voor elke organisatie die hij als radicaal-rechts beschouwt: de Nieuwe Nationale Partij… Lees verder
Op zaterdag 8 maart 2003 demonstreren een kleine vijftig rechts-extremisten door de Rotterdamse wijk Feijenoord. De route is kort en loopt grotendeels langs het spoor door een dunbevolkt gebied. Op de plek waar een nieuwe moskee zal gaan verrijzen houdt het deelraadslid Florens van der Kooi een toespraak tegen de islam in het algemeen en… Lees verder
Na de totaal mislukte verkiezingsdeelname aan de gemeenteraadsverkiezingen in 2002 probeerde de Nederlandse VolksUnie (NVU) ook dit jaar weer voldoende stemmen te krijgen voor een politiek podium. De partij deed op 11 maart mee aan de Provinciale Statenverkiezingen in Gelderland. Met ruim 1500 stemmen (0,2%) behaalde de partij precies voldoende steun voor 0,15 zetel. De… Lees verder
Amper drie maanden na de installatie van de regering-Balkenende is de chaos binnen de tweede regeringspartij, de LPF, niet meer te overzien. Allerlei verschillende ruzies en conflicten teisteren de partij. Een van de conflicten vindt plaats binnen de kamerfractie: De fractievoorzitter Wijnschenk met zijn getrouwen kunnen niet langer door één deur met Winny de Jong… Lees verder
De AVD splitst zich in oktober 2002 van de LPF af. Het grote struikelblok voor de AVD’ers is het gebrek aan inspraak en democratie binnen de LPF. In tegenstelling tot Winny de Jong en haar Conservatieven.nl ontbreekt het de AVD echter aan een opvallend boegbeeld. Mede hierdoor krijgt het partijtje amper publiciteit en haalt het… Lees verder
Alsof er nog niet voldoende verkiezingen zijn, moeten de inwoners van een aantal gemeentes eind november naar de stembus vanwege gemeentelijke herindelingsverkiezingen. In zowel Zwijndrecht als in Oss zijn er boeiende ontwikkelingen. Leefbaar Zwijndrecht In Zwijndrecht doet de NNP mee en diende een lijst in met elf kandidaten. De lijst zelf kent weinig verrassingen: een… Lees verder
In de Lente van 2002 werd vanuit de extreem-rechtse Nieuwe Nationale Partij (NNP) een jongerenorganisatie opgericht met de naam Nieuwe Nationale Jongeren (NNJ). Alle NNP-leden in de leeftijd van 16 tot 30 jaar zijn automatisch lid. Men zet een website op die volgens eigen zeggen ‘niet politiek correct’ is en waarop men uitlegt waar de… Lees verder
In maart behaalt de NNP bij de deelraadsverkiezingen in Rotterdam-Feijenoord voorlopig haar enige succesje van dit jaar. De partij doet met twee zetels haar intrede in de deelraad. Oudgediende Jan Teijn wordt de fractievoorzitter en partijvoorzitter Florens van der Kooi wordt tweede man. Naast het lidmaatschap van de deelraad neemt Jan Teijn ook het hoofdredacteurschap… Lees verder
Begin april sloeg de paniek even toe bij de kringcoördinatoren van de Lijst Pim Fortuyn. Hun belangrijkste taak was het verzamelen van minimaal 30 steunhandtekeningen in elk van de 19 kieskringen. Zonder deze handtekeningen kon de partij niet mee doen aan de verkiezingen volgens de kieswet. Minimaal had de partij dus 570 (19 x 30)… Lees verder
Op 6 maart zijn er gemeenteraadsverkiezingen in meer dan 400 gemeentes in Nederland. Al eerder namen we hiervoor de kandidatenlijsten van extreem-rechtse partijen onder de loep. Het blijkt echter dat lieden uit extreem-rechtse partijen ook opduiken op de kandidatenlijsten van partijen die niet extreem-rechts zijn. Vooral de “Leefbare” partijen hebben aantrekkingskracht. Er doet een veelvoud… Lees verder
In Rotterdam doen zowel de Nederlandse Volksunie (NVU) als de Nieuwe Nationale Partij (NNP) mee. Bovendien kandideert de NNP ook in de deelraad Feijenoord. Beide partijen blijken hierbij in hoge mate een beroep te doen op voormalige leden van de CP’86. De Nederlandse Volksunie De lijst van de NVU bestaat uit vier namen. Constant Kusters,… Lees verder
In Leeuwarden doet de NNP mee onder leiding van partijsecretaris Hendrik Sybrandy. Hendrik Sybrandy, die ook lijsttrekker voor de NNP in Amsterdam is, loopt sinds 1992 rond binnen het extreemrechtse circuit. In dat jaar ontmoet hij extreemrechtse deelnemers aan de Fries-nationalistische Warns-herdenking en wordt vervolgens lid van het Nederlands Blok. In eerste instantie is hij… Lees verder
De Amsterdamse lijst van de NNP geeft een beter beeld van de partij, dan de partij waarschijnlijk lief is. Het gaat om een waslijst van overtuigde anti-semieten, geweldplegers en mensen met criminele antecedenten. De lijst wordt aangevoerd door Hendrik Sybrandy, die ook lijsttrekker is in Leeuwarden. (Zie bij Leeuwarden voor meer informatie over hem). De… Lees verder
Zaterdag 13 januari 2001 werd Henk Ruitenberg voor de tweede keer in zijn politieke carrière verkozen tot voorzitter van een extreem-rechtse partij. Was hij medio jaren negentig nog voorzitter van de CP’86, inmiddels is hij de leider van de NNP. Ruitenberg bracht de extreme vleugel van het Nederlandse fascisten-landschap iets waar grote behoefte aan was:… Lees verder
Het CDA-Eerste Kamerlid Van den Hul-Omta zal “bij wetgeving waakzaam zijn betreffende het door Taalverdediging bepleite”. Haar collega Woldring steunt Taalverdediging van harte en hun partijgenoot Visser-van Doorn, die in de Tweede Kamer zit, kan de meeste doelstellingen onderschrijven. Zij reageren op een brievenactie waarmee de actiegroep Taalverdediging alle landelijke politieke partijen om hun steun… Lees verder
Een woordvoerster van het verzet uit de Tweede Wereldoorlog vond het maar niets dat nota bene een extreem-rechtse partij zich de naam “Verzets-Partij” had aangemeten. Op 20 maart 2000 richtten de nieuwe ‘verzetsstrijders’ Ruben Hubbers (1980) en zijn eega Gaby Hubbers-Plasschaert (1974) deze vereniging op om aan de komende Tweede Kamerverkiezingen mee te kunnen doen…. Lees verder
Hans Janmaat verschijnt de laatste tijd regelmatig in de media. Omdat hij niet meer als gevaar gezien wordt, vinden allerlei televisieprogramma’s het amusant om hem als voormalig enfant terrible van de vaderlandse politiek te portretteren. Inderdaad stellen zijn Centrumdemocraten (CD)niets meer voor. Het laatste partijblad is in oktober 1998 verschenen en na het verkiezingsverlies in… Lees verder
De dwarsverbanden die sommige mensen leggen kunnen soms verbazingwekkend zijn. Dat voorzitter Koetsier van de Verenigingskerk (Nederlandse tak van de Moonsekte) in februari spreker was op een partijbijeenkomst van de uiterst rechtse Nieuwe Nationale Partij (NNP) zal menigeen verbaasd hebben. Als je naar het verleden van Wim Koetsier gaat kijken wordt het echter al iets… Lees verder
Els Süter uit Almere heeft het geweten. In februari 1999 zoekt zij, samen met dertig andere leden van het Genootschap Onze Taal, vol goede moed de pers op. De dertig hebben een initiatiefgroep opgericht om iets te doen aan het onnodig gebruik van Engelse woorden in de Nederlandse taal. Onnodig Engels Directe aanleiding voor het… Lees verder
Vandaag moesten de voormalige bestuursleden Wim Beaux (voorzitter) en Marc de Boer (secretaris) van de extreem-rechtse partij Volksnationalisten Nederland (VNN) zich melden bij de politierechter in Den Haag. Het Openbaar Ministerie was van mening dat zij zich schuldig hadden gemaakt aan discriminatie door publicaties op de homepage van de VNN. De politierechter veroordeelde beiden tot… Lees verder
Vanaf 1 januari 1999 is Nederland weer een nieuw extreem-rechts initiatief ‘rijker’. De Onafhankelijke Nationale Persdienst (ONP) opent een homepage met berichten “voor iedereen die de ontwikkelingen in de nationalistische beweging in Nederland wil volgen”. De ONP ziet zichzelf als een “onafhankelijk van beweging, organisatie of partij opererende informatiebron”. Dat het met die onafhankelijkheid wel… Lees verder
In het weekeinde van 21 Mei heeft Voorpost het meest mislukte Pinksterkamp uit haar geschiedenis gehouden. Was het bestuur van Voorpost Nederland zelf van plan hier het hoogtepunt van 1999 van te maken, anti-fascisten dachten hier anders over en wisten het één en ander grondig te verpesten. Twee jaar geleden werd het Voorpost pinksterkamp voor… Lees verder
Frie (Friedrich Eduard Matthee) Verbrugge (1945) uit Hoeven is vanaf 1976 actief bij Voorpost en richt in 1978 Voorpost- Nederland op. Hij is een tijd voorzitter van deze afdeling, maar vertrekt volgens de Kamer van Koophandel in maart 1982 als bestuurslid. In de praktijk is hij echter tot 1996 voorzitter van de Nederlandse tak en… Lees verder
Zaterdag 27 maart was de jaarlijkse contactdag van Voorpost-Nederland in Hilversum. Onder de aanwezigen waren diverse bestuursleden van de NNP en ook Chiel Koning die bij de komende Europese verkiezingen de CD lijst trekt. Op deze bijeenkomst sprak de Vlaams Blok-lijsttrekker in Brussel, Johan de Mol over het thema ‘Veiligheid’. Deze onderwerpskeuze is gezien het… Lees verder
Enige tijd voor de gemeenteraadsverkiezingen van 1998 zijn enkele actieve fascisten besprekingen begonnen over de toekomst van extreem-rechts in Nederland. Betrokken waren onder andere de Volksnationalisten Nederland (VNN), een aantal CD’ers en Voorpost. Ook Wim Vreeswijk van het Nederlands Blok was even van de partij. Enerzijds verwachtte men een ernstig verlies bij de verkiezingen en… Lees verder
De kandidatenlijst van de CD in Zuid-Holland geeft een haast vertrouwd beeld: Janmaat als lijstduwer en verder allemaal mensen die al langer bij de CD rondlopen. Dat het nu zittende Statenlid Pieter de Jong geen kandidaat is heeft ongetwijfeld iets met zijn hoge leeftijd (82 jaar) te maken. Op de lijst staan elf kandidaten, twee… Lees verder
Op de lijst staan twaalf kandidaten waarvan de meesten al langer bij de CD rondlopen. Opmerkelijk is dat het huidige Statenlid Wim Elsthout uit Haarlem op de tweede plek staat. De regio Kennemerland is het sterkst vertegenwoordigt op de lijst. Dit heeft ongetwijfeld iets te maken met het succes van de kring Haarlem. Uit Haarlem… Lees verder
De Nieuwe Nationale Partij (NNP) doet alleen aan de gemeenteraadsverkiezingen in Breda mee. De partij is in juli 1998 opgericht door de Volksnationalisten Nederland (VNN), afvallige CD’ers en niet-partij-gebonden rechts-extremisten. Namens de VNN waren vooral Marcel Hoogstra en Marc de Boer bij de oprichting betrokken. Voorzitter wordt ex-CP’86-bestuurslid Egbert Peree (1924), secretaris het voormalige VNN-bestuurslid… Lees verder
Marcel Hoogstra en Marc de Boer Ditmaal een artikel over niet één, maar twee rechts-extremisten. Niet omdat deze heren individueel niet interessant genoeg zouden zijn voor een beschouwing, maar omdat hun beider handel en wandel zo nauw met elkaar verweven is. We hebben het hier over Marcel Hoogstra en Marc de Boer, in extreem-rechtse kringen… Lees verder
In 1980 begint Egbert Perée (1924) zijn extreem-rechtse carrière bij het uiterst rechtse ‘Referendum Nederland’. Dit is een groepering die zich voornamelijk bezighoudt met het aflopen van inspraakavonden en het sturen van ingezonden brieven. Referendum Nederland heeft maar één boodschap: ‘Buitenlanders Eruit!’. Als contactadres gebruikt Perée de postbus van de Nationale Partij Nederland, een voorloper… Lees verder
Een Oi!-Skinhead concert dat georganiseerd wordt door Support Your Scene Productions van Mike van Schaik in een café in Schiedam. De bands zijn The Patrons en The Firm. Van Schaik is ook de zanger van The Firm. Hij was in 2002 actief bij de extreemrechtse partij NNP.
Uitkomsten van onderzoek laten steeds opnieuw in vele varianten en toonaarden zien dat de islam en moslims in Nederland maar moeilijk geaccepteerd worden. Dat komt onder meer naar voren in de resultaten van onderzoek naar discriminatie-ervaringen van Turks-Nederlandse en Marokkaans-Nederlandse jongeren en in de uitkomsten van onderzoek naar de mate van acceptatie van moslims. Veel jonge mensen van Turkse of Marokkaanse achtergrond hebben het gevoel niet bij de Nederlandse samenleving te horen. Ze voelen zich buitengesloten en afgewezen. Ze worden niet gezien als individuen, maar als Turken, Marokkanen of moslims d.w.z. als een afwijkende groep. Ze voelen zich anders behandeld op
vele terreinen van het dagelijks leven. Ze voelen zich vertekend weergegeven in de pers. Veel jonge mannen hebben te maken met etnische profilering door de politie. Zij noemen het ongunstige klimaat ten opzichte van etnische minderheden als de voornaamste reden waarom ze zich steeds meer identificeren met hun gemeenschap van herkomst en met hun geloof. Bij elkaar genomen geven de resultaten van de studie waarin dit naar voren komt een duidelijke indicatie dat ervaringen van discriminatie een rode draad vormen in het leven van deze jongeren. Eén zo’n vorm van discriminatie is islamofobie. Islamofobie manifesteert zich op verschillende terreinen en in veel sectoren van de samenleving, in ronduit gewelddadige praktijken en in gewone intermenselijke communicatie.
Dit onderzoeksverslag gaat over risico en bescherming in verband met discriminatoire incidenten bij moskeeën. Uit het boek ‘Islamofobie en Discriminatie’1 kwam al naar voren dat het bredere beeld van toenemende islamofobie in Nederland samenging met het vaker voorkomen van geweld en incidenten bij moskeeën. Het aantal geregistreerde gevallen liet een continuïteit zien met periodes waarin het piekte, afhankelijk van de omstandigheden. Dit was bijvoorbeeld het geval na de aanslagen op het WTC in New York op 11 september 2001 en na de moord op van Gogh in november 2004. In 2014 werden voor het eerst moskeeën zelf gevraagd naar hun ervaringen op dit gebied.2 Gecombineerd met de gegevens uit andere bronnen hadden we hiermee weliswaar geen compleet maar wel een aannemelijk beeld over discriminatoire agressie en geweld tegen moskeeën in Nederland. Dit beeld is samengevat als volgt. Van de naar schatting 475 moskeeën in Nederland heeft meer dan een derde (39 %) in de afgelopen tien jaar te maken gehad met één of vaak meerdere voorvallen van discriminatoire agressie en geweld. Vernieling, bekladding met discriminatoire leuzen, (pogingen tot) brandstichting, dreigbrieven en het ophangen van een varkenskop behoren tot de meest voorkomende incidenten. Een deel van deze moskeeën maakte zulke incidenten
minstens jaarlijks of zelfs vaker mee. 30% van de moskeeën heeft geen voorvallen van discriminatoire agressie en geweld meegemaakt. Van 29% van de moskeeën is niet bekend of zij dit soort ervaringen hebben gehad.
Issues of immigration and the integration of foreigners have become topics of heated debate in the public and political arena in modern European democracies. According to Koopmans and colleagues (2005: 3) ‘immigration and ethnic relations (…) constitute since the early 1990s the most prominent and controversial fields of political contention in West European polities’. Parallel to this development, support for anti-immigration parties has increased in several Western European countries. Examples are the French National Front, the Austrian Freedom Party and the Flemish Bloc (since 2004 Flemish Interest) in Belgium. The Netherlands is an interesting case in the European context, because the right-wing populist challenge was rather ‘slow in coming’ (Kriesi et al. 2006: 163). A significant electoral performance of the far-right did not take place until 2002 and it had also failed to make any significant impact on the public debate until relatively recently. The Netherlands was therefore for long considered a ‘deviant case’ (Rydgren and Van Holsteyn 2004), just like for example Sweden, as the country met most conditions that according to established theories explain the emergence of far-right parties elsewhere, but these parties still remained relatively unsuccessful.
Op 22 juli 2011 richtte een Noorse islamofobe rechtsextremist1 een bloedbad aan onder jonge sociaaldemocraten op het eiland Utoya bij Oslo. Er vielen tientallen doden en gewonden. Ook plaatste hij bommen bij Noorse regeringsgebouwen waarbij eveneens doden vielen. De dader handelde uit ideologische motieven: hij wilde een einde maken aan de islamisering van Noorwegen en degenen die hij daarvoor verantwoordelijk hield treffen. Zijn aanslag was politiek van karakter. Hij richtte zich niet alleen tegen een jonge multiculturele generatie en het toekomstige partijkader onder hen, maar evenzeer tegen de instellingen van de Noorse democratie, tegen de basiswaarden van diversiteit en openheid.2 Voor zover bekend verrichtte de schutter zijn daden als eenling. Wel maakt hij in zijn motieven en standpunten deel uit van een breder, vooral virtueel netwerk dat zich richt tegen islam/moslims. Dit blijkt onder meer uit het door hem opgestelde en breed verspreide manifest met zijn vele verwijzingen. Het gaat hier om een islamofobe ideologie die wereldwijd door veel mensen en bewegingen wordt gedeeld en verspreid, vooral via de nieuwe media. Een belangrijk deel van deze (virtuele) beweging wijst niet alleen naar de islam/moslims bij de constructie van een vijandbeeld, maar houdt daarnaast de sociaaldemocratie verantwoordelijk voor de vermeende islamisering van Europa. Deze ideologie komt in verschillende varianten voor. Er zijn extremistische versies, extreme versies en gematigde varianten.
The investigation into the extreme
right-wing movement and right-wing
extremist movement in the Netherlands is
the longest running investigation by the
AIVD and its predecessors. In this publication
the AIVD presents the current state of
affairs in the Netherlands based on the
results of that investigation.
The AIVD investigation shows that the
threat of right-wing extremism and the
extreme right to the democratic legal order
in the Netherlands is minimal. The
movement is characterised by a small
following, mutual disagreement and
personal animosity, ideologically different
views and organisational fragmentation.
Nonetheless, the threat attributed to
right-wing extremism and the extreme right
is often much more significant. A gap exists
between the actual threat and the perceived
threat.
Lees verder in de publicatie
In the public discourse dominating the Netherlands after 1945, anti-Semitism and racism – two of the basic elements of (“classical”) right-wing extremism – have tended to be seen as uncharacteristic of Dutch society.1According to many experts, this is attributed to Dutch experiences in the Second World War, as the Netherlands saw the largest percentage of national Jewish populations in Europe killed, after Poland. A guilt complex related to Dutch behaviour during the War has led to what is often called “the basic consensus” on what is “bad” and “good” in Dutch society.
Tot een aantal jaar geleden was weinig bekend over radicalisering in de gemeente
Rotterdam. In 2005 start het programma Meedoen of Achterblijven; het Rotterdamse
actieprogramma tegen radicalisering (waarbij de aandacht vooral is komen te liggen
bij islamitische radicalisering). Gelijktijdig start een centraal informatiepunt: het InformatieSchakelPunt Radicalisering (ISPR)1. Dit informatiepunt brengt – naast de politie
die ook informatie en inlichtingen over extremisme en radicalisering in de regio verzamelt
– signalen van radicalisering en extremisme bijeen vanuit gemeentelijke diensten,
deelgemeenten, aan de overheid gelieerde instellingen en eerstelijnswerkers.
Voor de gemeenten binnen de regio Rotterdam-Rijnmond is extreemrechts geen
nieuw verschijnsel. Het ISPR brengt jaarlijks een rapportage uit met een actueel
beeld van aard en omvang van radicalisering, waaronder extreemrechts.
Deze rapportage gaat over jongeren en jongvolwassenen die betrokken zijn geraakt in extreemrechtse bewegingen en er vervolgens weer uitstapten. Het is tot stand gekomen op basis van onderzoek waarin de eigen levensverhalen van de betrokkenen een centrale plaats innemen. Het extreemrechtse veld in Nederland is de afgelopen decennia aan grote verandering onderhevig geweest. Terwijl extreemrechts zich in de jaren tachtig en negentig grotendeels via politieke partijen manifesteerde, kwam deze politieke oriëntatie het afgelopen decennium vooral
tot uiting op internet en daarnaast op een meer diffuse wijze in straatactivisme.
Het onderzoek naar extreemrechts en rechts-extremisme in Nederland is het langstlopende onderzoek van de AIVD en zijn voorgangers. In deze publicatie presenteert de AIVD de huidige stand van zaken in Nederland op basis van de resultaten van dat onderzoek.
Het onderzoek van de AIVD laat zien dat de dreiging van extreemrechts en rechts-extremisme
tegen de democratische rechtsorde in Nederland gering is. De beweging wordt gekenmerkt door een kleine achterban, onderlinge onenigheid en persoonlijke animositeit, ideologische
verschillen van inzicht en organisatorische fragmentatie. Niettemin is de dreiging die
aan extreemrechts en rechts-extremisme wordt toegeschreven vaak veel groter. Er
bestaat een verschil tussen de feitelijke en de veronderstelde dreiging.
Deze publicatie beschrijft de feitelijke dreiging van extreemrechts en rechts-extremisme
in Nederland, en de dreigingen die daarmee samenhangen, zoals die uit onderzoek van de AIVD zijn gebleken. Het is een van de middelen die de AIVD inzet om samenleving,
politiek en bestuur te informeren zodat deze kunnen komen tot een respons op de dreiging die recht doet aan de aard, ernst en omvang ervan.
Lees verder in de publicatie
Fortuyns befaamde slogan ‘Ik zeg wat ik denk’ heeft de laatste jaren niet
alleen op grote schaal navolging gekregen, maar ook geleid tot felle discussies
over de grenzen van de vrijheid van meningsuiting. Begin 2006, tijdens
de wereldwijde ophef over de Deense ‘Mohammed-cartoons’, pleitte vvd-
Kamerlid Ayaan Hirsi Ali voor ‘het recht op beledigen’.1 Een van de Deense
prenten was een afbeelding van de profeet Mohammed met een tulband in
de vorm van een bom met aangestoken lont. Deze spotprent kreeg in 2008
een hoofdrol in de film van Wilders, Fitna, die al evenzeer heeft geleid tot
verhitte discussies over de grenzen van de vrijheid van meningsuiting. Dat
die grenzen opgeschoven zijn en dat er meer gezegd kan worden dan voorheen
lijkt wel duidelijk. Een treffende illustratie is de opschudding over de
politie-inval in mei 2008 bij een Nederlandse cartoontekenaar ‘Gregorius
Nekschot’ die jarenlang de islam op de korrel heeft genomen. De aanhouding
van de cartoonist, die ervan verdacht werd de discriminatieverboden
te hebben geschonden, wekte grote publieke en politieke verontwaardiging.
Spotprenten zouden moeten kunnen, zo werd alom betoogd, ongeacht
hun inhoud. De vraag waar de grenzen van vrije meningsuitingen dan
wel zouden moeten liggen, bleef op de achtergrond. Wel is in discussies
gedurende de laatste jaren steeds vaker betoogd dat de grens zou moeten
worden getrokken bij aanzetten tot geweld.
Maar, zo zeggen anderen, ook zonder aanzetten tot geweld kan grote
schade worden berokkend, want de verruimde uitingsvrijheden zijn van
invloed op het vóórkomen van intolerantie en discriminatie. Als argument
voor deze stellingname worden indicaties voor een tamelijk hoog niveau
van islamofobie in Nederland aangehaald. Uit enquêteonderzoek blijkt
dat meer dan de helft van de Nederlandse, niet-islamitische schoolgaande
veertien- tot zestienjarige jongeren negatief staan ten opzichte
van moslims.2 Als een van de oorzaken wordt negatieve beeldvorming
genoemd: ‘negatieve stereotypen van moslims en negatieve clichés van
de islam, negatieve berichten van ouders en de beste vriend of vriendin
over moslims en de islam, en de overtuiging dat moslims een bedreiging
vormen voor de veiligheid een belangrijk effect op de attitude’.
Lees verder in de monitor
Dit is het verslag van een onderzoek naar de identiteit van Lonsdale-jongeren in de gemeente Werkendam. Aanleiding tot dit onderzoek zijn de structurele klachten van discriminatie en extreemrechtse uitingen door jongeren uit deze gemeente. Het onderzoek is tot stand gekomen in samenwerking met Bureau Discriminatiezaken Midden en West Brabant en Palet, steunpunt voor multiculturele ontwikkeling in Noord-Brabant. In het onderzoek is getracht inzicht te krijgen in de identiteit van Lonsdale-jongeren. Identiteit wordt geconstrueerd op uiteenlopende manieren en door uiteenlopende betrokkenen. Het bestaat uit ascriptieve en zelfascriptieve aspecten, dat wil zeggen de identiteit die mensen respectievelijk aan anderen en aan zichzelf toekennen. In dit onderzoek zijn dan ook beide aspecten onderzocht. Hiervoor is een kwalitatief onderzoek uitgevoerd, waarbij gebruik is gemaakt van data-triangulatie. Data verkregen uit documenten, observaties en interviews zijn gecombineerd gebruikt om de centrale onderzoeksvraag te beantwoorden.
Er zijn in totaal 66 krantenartikelen geanalyseerd om te onderzoeken welk beeld kranten hebben van de identiteit van Lonsdale-jongeren. Hieruit is naar voren gekomen dat de kranten een stereotype beeld van Lonsdalers construeren, dat wordt aangepast in meer extreme of meer gematigde zin afhankelijk van de sociaal-maatschappelijke context. Het stereotype beeld is dat Lonsdale-jongeren negatieve denkbeelden hebben over allochtonen en dat ze zich door hen bedreigd voelen. Daarnaast worden de Lonsdalers extreemrechtse sympathieën en nationalistische gevoelens toegeschreven.
Met de Monitor Racisme & Extremisme wordt beoogd uiteenlopende vormen van racisme, extremisme en antisemitisme — en reacties op deze verschijnselen — te
volgen en daarover periodiek te rapporteren. Allereerst wordt er gekeken naar de verschijnselen: op welke wijze doen racisme, extremisme en antisemitisme zich in de Nederlandse samenleving voor. Hierbij kan worden gekeken naar de uitingsvorm, bijvoorbeeld politiek georganiseerd racisme, en naar de uitsluitingsvorm, bijvoorbeeld horecadiscriminatie. Sommige verschijnselen beperken zich naar hun aard niet tot het Nederlandse territoir, zoals discriminatie via het internet. In dergelijke gevallen wordt de extraterritoriale context meegenomen. Vast patroon in het monitoronderzoek is dat geprobeerd wordt zo goed als mogelijk verschillende soorten slachtoffers en daders te identificeren. Deze exercitie kan betrekking hebben op zowel autochtonen als allochtonen, waaronder laatstgenoemden zich weer laten opdelen in diverse minderheidsgroepen. De respons op racisme, extremisme en antisemitisme kan verschillend van aard zijn, van educatief tot juridisch. Veelal is de aard van de respons afhankelijk van de verschijningsvorm van de discriminatie, de categorie slachtoffers en de achtergrond van de daders. Bovendien kunnen sommige vormen van respons naast elkaar functioneren of elkaar zelfs versterken. Het periodiek monitoren van de verschijnselen, de slachtoffers, de daders en de respons dient meerdere doelen. Op deze wijze wordt getracht een bijdrage te leveren aan het inzicht in de bestrijding van racisme, extremisme en antisemitisme. Bovendien vindt accumulatie van kennis plaats door de vaste systematiek en de periodiciteit van het onderzoek. Tot slot wordt ook een beeld verkregen van ontwikkelingen op de lange termijn en worden op basis van ervaringen uit het verleden suggesties gedaan voor oplossingen in de toekomst.
Lees verder in de monitor
4.3 Rechts-extremisme
Sfeerbepalend voor het rechts-extremisme in Nederland in 2005 was de moord op de heer Van Gogh op 2 november 2004. Binnen rechts-extremistische kringen werd na dedood van de heer Van Gogh met hernieuwde felheid – vooral op rechtse-internetfora geageerd tegen moslims in Nederland en islamitische instituten, zoals moskeeën en islamitische scholen. Woede en frustratie overheersten in de diverse reacties. Woede ten aanzien van de dader, moslims en de islam in het algemeen, en een grote ontevredenheid over de rol van de overheid die te veel de nadruk zou leggen op de dialoog met moslims. Deze onvrede heeft niet geleid tot radicale acties tegen de betrokken overheden of bewindspersonen.
Lees verder in het jaarverslag
CIDI ontvangt ondermeer via Kafka zeven meldingen over een uitgebrachte Hitlergroet. De Regiopolitie Amsterdam-Amstelland meldt dat in mei een jongen de Hitlergroet brengt en daarbij “Heil” roept in de richting van het Anne Frank Huis. Dezelfde jongen brengt later (o.a. bij Homomonument, de Dam) wederom een aantal keer de Hitlergroet. De jongen maakt deel uit van een groep die als geheel wordt aangehouden. Op 4 mei wordt tijdens de dodenherdenking in een Fries dorp in een jongerencentrum “Heil Hitler” geroepen.
Lees verder in jaaroverzicht
De problematiek van racistische en extremistische uitingen onder jongeren heeft in het jaar 2004 en vooral na de moord op Theo van Gogh – 2 november 2004 – een hoge vlucht genomen. In de eerste maanden van 2005 hebben zogenoemde Lonsdalejongeren vrijwel dagelijks in de publicitaire belangstelling gestaan. Het gaat om een bekend doch in veel mindere mate gekend verschijnsel: op veel vragen naar aard, omvang en achtergronden moet men het antwoord schuldig blijven.
Over de benaming ‘Lonsdalejongeren’ is veel te doen geweest. Lonsdale is een Brits kledingmerk dat populair is onder gabbers, ook diegenen met een extreemrechtse, racistische oriëntatie. Deze gabbers plegen hun kledingmerken – niet alleen Lonsdale, maar ook Pitbull en Hooligan – vaak opzichtig dragen, zodat deze merken zijn gaan fungeren als een uiterlijk kenmerk van deze jongeren. Extreemrechtse, racistische gabbers zijn vervolgens kennelijk zo beeldbepalend geworden dat een omkering heeft plaatsgevonden: met ‘Lonsdalejongeren’ werden gaandeweg niet zozeer jongeren aangeduid die Lonsdale dragen, maar de extreemrechtse, racistische jongeren onder hen. Gelet op de ernst en de omvang van incidenten waarmee deze jongeren de aandacht trokken is de ‘besmetting’ wel te begrijpen. De bekende socioloog Goffman zou spreken van ‘een bedorven identiteit’. Hierdoor worden echter ook veel jongeren ten onrechte getroffen, om maar niet te spreken van het kledingmerk Lonsdale, dat niet verantwoordelijk kan worden gehouden voor ontsporingen van hen die Lonsdale dragen, waardoor het merk een negatief stigma heeft gekregen. Sommigen zijn van oordeel dat daarom op de benaming Lonsdalejongeren een taboe zou moeten rusten. Daar is wat voor te zeggen, maar negatieve beeldvorming is naar onze mening niet eenvoudigweg te beïnvloeden en te verhullen door er een andere naam aan te geven. Wij verwachten dat de benaming Lonsdalejongeren van beperkte duur zal zijn, al is nu niet te overzien wanneer de houdbaarheidsdatum precies zal zijn verstreken.
Lees verder in de monitor
4.3 Extreem rechts
De twee belangrijkste neonazistische bewegingen in Nederland, de Nederlandse Volks Unie (NVU) en de Racial Volunteer Force (RVF), zijn op dit moment beperkt van omvang en relatief geïsoleerd in hun extreme opvattingen. De RVF is een kleine, van oorspong Britse Blood&Honour organisatie die medio 2002 uit onvrede met de gematigde koers van de NVU werd opgericht. De RVF en NVU hebben het afgelopen jaar weinig van zich doen spreken. De NVU organiseerde op 5 juni 2004 in Den Haag een demonstratie. Deze demonstratie zorgde voor ongeregeldheden die voornamelijk werden veroorzaakt door extreemlinkse tegendemonstranten.
Lees verder in het jaarverslag
5 januari – Melding via Kafka: In Wolvega brengt een 21-jarige man de Hitlergroet
naar twee passerende agenten. Hij krijgt een boete en zegt er spijt van te
hebben.
15 januari – Bij de voetbalwedstrijd Roda JC-Schalke 04 brengt een Duitse man
de Hitlergroet. Hij krijgt een boete van € 260.
maart – Melding via Kafka: Een inwoner van Zwolle brengt de Hitlergroet naar
politieagenten. Hij wordt daarvoor op 9 april 2004 veroordeeld.
mei-december – Melding bij ADB Den Haag, Kafka: Gedurende deze maanden
vier meldingen (Scheveningen, Duindorp, Lekstraat en Papendrecht) van stickers
met een mannetje dat een davidster in een prullenbak gooit. Tekst: ‘Verzet je
tegen de leugen’.
Lees verder in het jaaroverzicht
Op 2 november 2004 werd Theo van Gogh vermoord. De dader schoot Van Gogh neer, stak hem vele malen met een mes en liet een vastgeprikte dreigbrief op zijn borst achter. Op de vlucht schoot hij op de politie, die de achtervolging had ingezet. Uiteindelijk werd de dader in zijn been geschoten en kon hij worden gearresteerd. In de eerste twee weken na de moord werd duidelijk dat het in het geval van de moordenaar niet ging om een losstaand individu, maar dat er sprake was van een netwerk van radicale moslims, waar een aanzienlijke en concrete terreurdreiging vanuit gaat. Als gevolg van deze dreiging moesten diverse volksvertegenwoordigers
beveiligd worden. Twee leden van het parlement moesten zelfs worden ondergebracht op streng bewaakte, geheime locaties. Zowel de moord als de ervaren terreurdreiging bleken impulsen te zijn voor racistische, anti-moslim uitingen, alsmede voor uitingen die daar weer een reactie op vormden. Dit ging gepaard met een heftige reeks geweldplegingen van uiteenlopende aard die sterk aanzwol in het midden van de maand november om vervolgens tegen het einde van de maand november weer enigszins weg te ebben. Gaandeweg kwamen ook allerlei extreem-rechtse uitingen meer en meer in beeld.
Met de Monitor racisme en extreem-rechts wordt beoogd uiteenlopende vormen van racisme, extreem-rechts en discriminatie — alsmede respons op deze verschijnselen — te volgen en daarover periodiek te rapporteren. Het initiatief tot dit onderzoeksproject is medio jaren negentig door de Leidse Universiteit genomen.
Sedert de vierde rapportage wordt het monitorproject gezamenlijk uitgevoerd door de Universiteit Leiden en de Anne Frank Stichting. Het nut van een periodieke monitorrapportage is divers. Er wordt op basis van een ‘vaste meetlat’ de balans opgemaakt van de belangrijkste uitingen en incidenten van rassendiscriminatie, racisme en rechts-extremisme, alsmede van de ontwikkeling van strategieën ter bestrijding. Door de rapportages worden politici, bestuurders en vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties in staat gesteld zich op de problematiek te bezinnen en tot oplossingsstrategieën te komen. De rapportages kunnen immers door hun systematische en periodieke karakter bijdragen aan accumulatie van kennis en inzicht. Er wordt tevens inzicht verkregen in ontwikkelingen die zich op langere termijn voordoen. Dat geldt niet alleen voor de achterliggende periode maar ook voor de toekomst. De monitor kan voorts bijdragen aan vroegtijdige onderkenning van relevante, nieuwe ontwikkelingen. Tot slot kan de rapportage dienstig zijn bij de beantwoording van de talloze praktische vragen over dit onderwerp die vanuit
binnen- of buitenland gesteld worden.
Lees verder in de monitor
3.8 Extreem rechts
Extreem rechts in Nederland verzet zich tegen de instroom en integratie van etnische minderheden in de Nederlandse samenleving en draagt daarnaast antidemocratische opvattingen uit. Op dit moment vormt extreem rechts in Nederland geen serieuze bedreiging voor de democratische rechtsorde. De huidige summiere (electorale) aantrekkingskracht van de extreem rechtse organisaties lijkt mede het gevolg te zijn van het in zichzelf gekeerde en gesloten karakter van dit milieu. Ook de breed levende weerzin die de Nederlandse bevolking koestert jegens het extreem rechtse gedachtegoed is debet aan de beperkte werfkracht van deze stroming.
Omdat ook de gevestigde politiek inmiddels stevige kritiek uit op schaduwzijden van de multi etnische samenleving en tal van beleidsinitiatieven genomen zijn om deze tegen te gaan, lijkt de rol van extreem rechts als electorale protestbeweging voorlopig te zijn uitgespeeld. Extreem rechts kan echter nog immer, door het uitvoeren van radicale acties, de interetnische verhoudingen binnen de Nederlandse samenleving verscherpen en het vertrouwen in het functioneren van de democratische rechtsorde schaden. Daarom behoudt deze stroming de aandacht van de AIVD en worden de autoriteiten gewaarschuwd wanneer radicale acties zich aandienen.
Lees verder in het jaarverslag
Jaarlijks verschijnt de Monitor racisme en extreem-rechts van de Anne Frank Stichting en de Universiteit van Leiden. De rapporteurs Jaap van Donselaar en Peter Rodrigues constateren dat de hoeveelheid gewelddadige racistische incidenten in het jaar 2001 opmerkelijke is afgenomen: 317 gewelddadige incidenten in 2001 tegen 406 in 2000 en 345 in 1999. Cijfers over 2002 zijn in de genoemde monitor nog niet opgenomen. Het jaarverslag van de AIVD besteedt ook aandacht aan uitingen van extreemrechtse groeperingen in Nederland. De AIVD zegt hierover het volgende: ‘Extreemrechts draagt antidemocratische opvattingen uit en verzet zich tegen de instroom en integratie van allochtonen in de Nederlandse samenleving. Op dit moment moet extreem-rechts in Nederland niet in staat worden geacht het voortbestaan van de democratische rechtsorde in ernstige mate te bedreigen. Wel blijven extreemrechtse acties schadelijk voor de interetnische verhoudingen binnen de Nederlandse samenleving’.
Lees verder in het jaaroverzicht
3.1 Extreem rechts
Extreem rechts in Nederland draagt antidemocratische opvattingen uit en verzet zich tegen de instroom en integratie van allochtonen in de Nederlandse samenleving. Op dit moment moet extreem rechts in Nederland niet in staat worden geacht het voortbestaan van de democratische rechtsorde in ernstige mate te bedreigen. Wel blijven extreem rechtse acties schadelijk voor de interetnische verhoudingen binnen de Nederlandse samenleving. In deze paragraaf komen de verschillende extreem rechtse stromingen aan de orde en wordt ingegaan op de contacten tussen extreem rechts en de LPF/Leefbaarstroming.
3.1.1 Stromingen
De AIVD onderscheidt binnen extreem rechts ruwweg drie stromingen. Ten eerste zijn er de vertegenwoordigers van het zogeheten ‘burgerlijk extreem rechts’. Zij huldigen xenofobische en ultranationalistische opvattingen, maar hebben zich gevoegd naar de democratische mores, deels gedwongen door de rechter en de publieke opinie. De neonazistische organisaties vormen een tweede verschijningsvorm. Zij stellen zich openlijk antidemocratisch en racistisch op en zijn bovendien geneigd hun doelstellingen met buitenwettelijke middelen te verwezenlijken. Ten derde bestaan er ongeorganiseerde groepen van individuen en subculturen, die zich op velerlei manieren en al dan niet politiek gemotiveerd, bezighouden met het uitdragen van een extreem rechtse of racistische boodschap. Bij dit laatste valt te denken aan het plegen van racistisch geweld, extreem rechtse uitingen op het internet of het verspreiden van geluidsdragers met discriminerende of racistische teksten.
Lees verder in het jaarverslag
In de vijfde rapportage Monitor racisme en extreem-rechts staan de jaren 2001 en – waar mogelijk – 2002 centraal. De aanslagen op de Verenigde Staten van 11 september 2001 en de moord op Pim Fortuyn op 6 mei 2002 zijn van grote invloed geweest op het totale beeld van deze verslagperiode. Beide gebeurtenissen hebben diepe sporen achtergelaten op de interetnische verhoudingen in Nederland. Deze sporen zijn terug te vinden in de vijfde rapportage. Het gaat om vragen als: stijgt of daalt het aantal racistische gewelddadigheden in Nederland? Welke extreem-rechtse politieke partijen zijn verdwenen en welke daarvoor in de plaats gekomen? Neemt het aantal discriminatiezaken dat bij het Openbaar Ministerie terechtkomt toe of af? En wat voor zaken worden daar aangebracht en in welke mate leiden die tot veroordelingen? Het initiatief tot het project Monitor racisme en extreem-rechts is medio jaren negentig door de Leidse Universiteit genomen. Het monitorproject wordt tegenwoordig gezamenlijk uitgevoerd door de Universiteit Leiden en de Anne Frank Stichting. Deze rapportage kwam tot stand met steun van de Directie Integratie en Coördinatie Minderhedenbeleid van het Ministerie van Justitie.
Lees verder in de monitor
Jaarlijks brengt de Anne Frank Stichting en de Universiteit van Leiden de Monitor
racisme en extreem-rechts uit. De vierde rapportage – door Jaap van Donselaar
en Peter Rodrigues – verscheen eind 2001. Het gaat daarbij om alle vormen van
racisme, niet alleen antisemitisme. De onderzoekers constateren een ’toename
van het aantal gewelddadige incidenten en die toename geldt ook in vergelijking
met voorgaande jaren. Het gemiddelde over de laatste vijf jaar is meer dan 300,
terwijl dit vijfjarengemiddelde in de vorige monitorrapportage nog onder de 250
lag’. Het rapport telt over de jaren 1999 en 2000 een totaal aantal incidenten van
respectievelijk 345 en 406. Zij stellen ook een verharding vast: ‘Opmerkelijk in de
jaren 1999 en 2000 is de trend tot een zekere verharding van de
gewelddadigheden, dat wil zeggen: in vergelijking met voorgaande jaren zien we
meer persoonsgericht geweld. Antisemitisch geweld neemt in betekenis
toe…Ook het extreem-rechtse daderschap komt wat meer naar voren dan in de
voorgaande periode, al gaat het getalsmatig om een betrekkelijk klein deel van
het geheel…..Veel voorvallen in de jaren 1999 en 2000 houden op enigerlei wijze
verband met de asielproblematiek. Niet alleen AZC’s zijn nogal eens doelwit van
gewelddadigheden, maar ook individuele asielzoekers’.
Lees verder in het jaaroverzicht
2.1 Extreem rechts
Extreem rechtse groepen dragen veelal een ondemocratisch gedachtegoed uit en zetten zich op xenofobe of zelfs racistische wijze af tegen de aanwezigheid van vreemdelingen in Nederland. De extreem rechtse politieke organisaties en bewegingen in Nederland zijn onderling sterk verdeeld en houden er soms zeer verschillende ideologieën op na.
Toch is grofweg een onderscheid aan te brengen tussen twee extreem rechtse richtingen. Ten eerste is er het zogeheten ‘burgerlijk extreem rechts’, waarvan de vertegenwoordigers ultra-nationalistische en xenofobe ideeën prediken. Van een andere orde zijn de radicalere ‘neonazistische’ groeperingen, die onversneden anti-democratische en racistische opvattingen huldigen.
De burgerlijk extreem rechtse partijen en organisaties hebben zich dit jaar niet weten te herstellen van de electorale klappen en de organisatorische malaise waarmee zij de voorgaande jaren te kampen hadden. Alhoewel niet officieel bevestigd, bestaat het Nederlands Blok (NB) sinds het verlies van de enige zetel in de Utrechtse gemeenteraad in 1998 niet meer. Ook heeft voormalig politiek leider Janmaat van de Centrumdemocraten (CD) enkele malen publiekelijk aangegeven dat hij weinig heil meer ziet in een terugkeer in de politiek. Aangezien de CD nauwelijks over kader beschikt, lijkt de CD definitief op zijn retour.
Lees verder in het jaarverslag
The case studies show that only few parties meet the criteria of the aristotelian definition of political extremism, in the German Federal Republic and the Netherlands at the turn of the century. Socio-economic and cultural extremism seem slightly more common. According to our definition, political extremists strive for a more purely aristocratic, monarchic or democratic regime. As democracy has been sanctified in two world wars, nowadays hardly any party dares to attack it openly.
Is er in ons land sprake van toenemend of afnemend racistisch geweld? Hoe is het gesteld met de tolerantie in Nederland? Heeft het lokale beleid tegen horecadiscriminatie succes of houdt het aantal klachten aan? Voor de beantwoording van dit soort vragen is het van groot belang dat er periodiek monitoronderzoek plaatsvindt naar de verschijningsvormen van rassendiscriminatie en extreem-rechts. Dit belang is medio jaren negentig door de Leidse Universiteit onderkend en aldaar is het project Monitor racisme en extreem-rechts ontwikkeld. Thans wordt het project uitgevoerd door de Leidse Universiteit in samenwerking met de Anne Frank Stichting en met steun van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Monitoronderzoek is inmiddels een internationaal erkend instrument voor het waarnemen van racisme en discriminatie, en het ontwikkelen van beleid hiertegen. In 1999 ging in Wenen het Europese Waarnemingscentrum tegen Racisme
en Xenofobie van start. Het Weense waarnemingscentrum tracht via nationale monitorcentra de ontwikkelingen in de Europese Unie te volgen en te analyseren. Het project Monitor racisme en extreem-rechts vormt een belangrijke bron voor toelevering van gegevens aan het Europese waarnemingscentrum. In de Europese richtlijn van 29 juni 2000 voor gelijke behandeling van personen op grond van ras of etnische afstamming is eveneens een monitorbepaling opgenomen: na de totstandkoming van de nationale regelgeving in (uiterlijk) 2003 dient met ingang van 2005 elke vijf jaar verslag gedaan te worden over de effectiviteit van deze nationale maatregelen.
Lees verder in de monitor
In de kaart van extreem-rechts in Nederland is in vergelijking met 1999 niet veel
veranderd. De wereld van extreem-rechts is verdeeld in politieke partijen,
organisaties en groeperingen.
Partijen zijn de Centrumdemocraten, de Nieuwe Nationale Partij (NNP) en het
Nederlands Blok. De NNP is het meest actief en probeert met ‘nette’ slogans
aanwas te vinden. De NNP ontstond toen na de scheuring binnen CP’86
extreem-rechts uiteen dreigde te vallen.
Organisaties zijn Voorpost en het Landelijk Actieplatform voor Nationalistische
Studenten (LANS). In Voorpost zijn vooral ex-leden van CP’86, zoals Marcel
Ruter, Tim Mudde, Marc de Boer en Marc Hoogstra, actief. CP’86 werd in 1998
verboden.
Neo-nazi groepen zijn het Actiefront Nationale Socialisten (ANS), de
Fundamentalistische Arbeiderspartij (FAP) en de Nederlandse Volks Unie (NVU,
het Nationaal Offensief en de nieuwe loot aan de stam: het Stormfront. Het
Nationaal Offensief bestaat overigens nauwelijks nog. De meest bekende neonazi
in Nederland is nog steeds Constant Kusters.
Lees verder in het jaaroverzicht
2.1 Extreem rechts
In Nederland kunnen twee extreem rechtse fenomenen worden onderscheiden. Ten eerste is er het zogenaamde ‘burgerlijk extreem rechts’, waarvan de vertegenwoordigers ultra-nationalistische en op zijn minst xenofobe ideeën prediken.
Van een andere orde zijn de radicalere ‘neonazistische’ groeperingen, die onversneden anti-democratische en racistische opvattingen huldigen. Tussen beide richtingen vindt overigens soms een zekere vorm van kruisbestuiving plaats.
Extreem rechtse groeperingen van de eerste categorie hebben in het afgelopen jaar geen kans gezien om op het politieke toneel terug te keren. Bij de tussentijdse gemeenteraadsverkiezingen in Utrecht verloor het Nederlands Blok zijn enige zetel, waardoor extreem rechts de laatste vertegenwoordiger in een gekozen orgaan verloor. De verschillende partijen zijn zich in het afgelopen jaar echter al wel gaan warmlopen
voor de gemeenteraads- en parlementsverkiezingen van 2002 en trachten hun gedachtegoed meer te profileren. De Centrumdemocraten (CD) hebben daarbij vooral getracht op lokaal niveau invloed te vergaren. Hierbij speelden zij in op plaatselijk ongenoegen met het overheidsbeleid door tendentieuze brieven aan willekeurige burgers te sturen.
Lees verder in het jaarverslag
With extreme right parties in government in Austria and Italy, and Jean-Marie Le Pen contesting the run-off in the 2002 presidential elections in France, few people will dispute their continuing relevance in the politics of Western Europe. Indeed, ever since the first small electoral successes of parties like the Centrumpartij in the Netherlands or the Front National in France in the early 1980s, the extreme right has been the most discussed group of parties both in and outside of the scholarly community. Thousands of newspaper articles and hundreds of pieces of scholarly work have been devoted to extreme right parties, predominantly describing their history, leaders or electoral successes, as well as proclaiming their danger. Remarkably little serious attention has been devoted to their ideology, however. This aspect of the extreme right has been considered to be known to everyone. The few scholars that did devote attention to the ideology of the contemporary extreme right parties have primarily been concerned with pointing out similarities with the fascist and National Socialist ideologies of the pre-war period. If the similarities were not found, this was often taken as ‘proof ’ that the extreme right hides its (true) ideologies, rather than as a motivation to look in a different direction.
The Extreme Right has always been weak and fragmented in the Netherlands. It lacked an
ideological tradition as well as a solid social base. A landowning aristocracy no longer played
a significant role in Dutch politics in the nineteenth century – power had shifted to a patrician
bourgeoisie already in the Dutch Republic (1588-1795). Moreover, the Dutch did not have to
deal with a national question that could have given rise to a nationalist movement with
extremist tendencies. It is true, reactionary anti-democratic forces did emerge in the late
nineteenth century, but they were divided between Liberal, Catholic and Calvinist parties.
Only has survived until today, the Reformed State Party (Staatkundig Gereformeerde Partij ,
SGP). This party has come to accept democracy in practice, but not in theory. It would like to
replace universal suffrage by ‘organic suffrage’, i.e. give the right to vote only to (male)
heads of households.3 However, it is not a nationalist, racist or xenophobic party.4 Since 1925
it has occupied two or three seats in parliament.
Hoe intolerant zijn de autochtone Nederlanders jegens allochtonen? Al bijna
25 jaar peilt het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) de publieke opinie over
allochtonen en publiceert daar geregeld over. Eind jaren tachtig, begin jaren
negentig zien we een lichte verharding van het opinieklimaat, maar volgens het
SCP zijn er over het algemeen weinig veranderingen. Ongeveer 80% van de
bevolking vindt dat autochtonen en allochtonen gelijke behandeling moeten
hebben bij verdelingsvraagstukken, zoals bij huisvesting en werkgelegenheid.
Ongeveer 13% van de autochtone bevolking staat afwijzend tegenover
allochtonen. Ongeveer 50% van de autochtone bevolking is tegen immigratie
gekant.
Wat dit laatste betreft vond het NIPO in 1998 een andere uitkomst:1 niet de
helft, maar driekwart van de autochtone Nederlanders is tegen verdere
immigratie gekant. Er is – volgens het NIPO – een groeiend draagvlak voor
immigratiebeperking terwijl tegelijkertijd het vertrouwen in integratie en
aanpassing van allochtonen afneemt. Het NIPO vond deze trend aan de hand
van opiniepeilingen in de jaren 1993, 1995 en 1998.
Eind 1999 bleek uit ander NIPO-onderzoek dat eenderde van de Nederlanders
gekant is tegen het verlenen van asiel aan politieke of economische
vluchtelingen.2 Tweederde van de Nederlanders ondersteunde wel het beleid
van de overheid om politieke vluchtelingen die in hun eigen land vrezen voor
hun leven asiel te geven. Ongeveer de helft van de ondervraagden vond dat
asielzoekers overlast geven. Verder dacht zo’n veertig procent dat asielzoekers
gemiddeld crimineler zijn dan Nederlanders.
Lees verder in de monitor
2.1 Extreem rechts
Extreem rechts heeft zich niet kunnen revancheren voor de grote verkiezingsnederlagen van 1998. Bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten in maart deden de Centrum-Democraten (CD) mee in Zuid-Holland en Noord-Holland, terwijl in Utrecht het Nederlands Blok deelnam. Voor beide partijen was geen zetel weggelegd. De CD trachtte overigens, evenals een nieuwe extreem-rechtse splintergroepering, de Nieuwe Nationale Partij (NNP), garen te spinnen bij de gebeurtenissen in het Friese Kollum (de moord op een jonge inwoonster van Kollum en de nasleep ervan). Door te ageren tegen het Nederlandse asielbeleid wilden zowel CD als NNP hun gedachtegoed verbreiden, waarbij zij in Kollum trachtten in te spelen op het lokale verzet onder de bevolking tegen de vestiging van een asielzoekerscentrum.
De Nederlandse Volksunie (NVU) trad meer internationaal naar buiten. Zij heeft in 1999 regelmatig deelgenomen aan demonstraties en manifestaties van geestverwanten in België en Duitsland. Duitse neo-nazi’s waren op hun beurt te gast bij een mars van de NVU in Valkenburg, waar de sterfdag van Rudolf Hess werd herdacht.
Lees verder in het jaarverslag
De Nederlandse Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) constateert in zijn
jaarverslag van juli dat extreem-rechtse organisaties in Nederland in betekenis
afnemen. Het verlies van de extreemrechtse partijen bij de gemeenteraads- en
parlementsverkiezingen in maart en mei zijn daar een uiting van. Er zijn in
Nederland niet meer dan vijftig georganiseerde neonazi’s. De laatste jaren waren
dat er nog meer dan honderd.
De extreem-rechtse partijen bij de gemeenteraadsverkiezingen van maart 1998
verliezen vrijwel al hun zetels. In Rotterdam-Schiedam behouden de Centrum
Democraten (CD) 1 zetel en in Utrecht gaat één zetel naar het Nederlands Blok.
Extreem-rechts had 88 zetels: 78 voor de CD, 9 voor CP’86 en 1 voor het
Nederlands Blok.
Bij de parlementsverkiezingen van mei 1998 verliest extreem-rechts hun
belangrijkste vertegenwoordiging, nl. de drie Kamerzetels van de
Centrumdemocraten.
Bij de Rijksuniversiteit Leiden doet Jaap van Donselaar onderzoek naar extreemrechts.
Hij noemt een aantal oorzaken van het verlies van extreem-rechts.
Belangrijk daarbij is de veranderde kieswet. Voor het eerst had iedere partij 570
handtekeningen nodig verspreid over het gehele land om in alle kieskringen mee
te kunnen doen.
Lees verder in het jaaroverzicht
Dit is de tweede rapportage van het project Monitor racisme en extreem-rechts, dat wordt uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Het monitor-project heeft twee centrale doelstellingen:
1. monitor racisme en extreem-rechts: het waarnemen van deze verschijnselen in Nederland, alsmede van de overheidsrespons op deze verschijnselen; periodieke rapportage, op twee manieren:
(a) ‘generale rapportage’: een algemene rapportage aan de hand van een vast stramien;
(b) een ‘verdiepingsslag’: rapportage waarin een speciaal onderwerp wordt belicht.
2. De periodiciteit van het project houdt in dat in het ene jaar een generale rapportage verschijnt en in het andere een ‘verdiepingsslag’. De eerste rapportage van 1997 was een generale, waarin het gaat om een breed beeld van de verschijnselen racisme en extreem-rechts in Nederland, alsmede van overheidsreacties daarop. Ook die van het komende jaar (1999) zal een generale rapportage zijn. Deze voorliggende tweede rapportage is gewijd aan een ‘speciaal’ onderwerp: de relatie tussen enerzijds de media en anderzijds racisme en extreemrechts.
Lees verder in de monitor