Na de totaal mislukte verkiezingsdeelname aan de gemeenteraadsverkiezingen in 2002 probeerde de Nederlandse VolksUnie (NVU) ook dit jaar weer voldoende stemmen te krijgen voor een politiek podium. De partij deed op 11 maart mee aan de Provinciale Statenverkiezingen in Gelderland. Met ruim 1500 stemmen (0,2%) behaalde de partij precies voldoende steun voor 0,15 zetel. De vraag is wat de partij hiermee denkt te bereiken, maar nog meer waarom ze dat op dit moment denkt te moeten doen. De NVU heeft namelijk al voldoende zorgen aan het hoofd.
Na de heroprichting in 1996 leek voor de NVU een stabiel, maar marginaal politiek bestaan weggelegd. Binnen de partij vonden drie stromingen elkaar; de oude Nationaal-Socialistische Hitler-vereerders à la Joop Glimmerveen, de modernere neonazi-activisten van het ANS onder leiding van Eite Homan en het vriendenclubje rond Constant Kusters, vooral afkomstig uit de voormalige CP’86-kring Arnhem. Deze samenwerking kenmerkte zich in de tweede helft van de jaren negentig door zaalbijeenkomsten met een sterk nazistisch karakter, deelname aan demonstraties in Duitsland en af en toe een hit-and-run-demonstratie in Nederland.
De rust in de partij werd ruw verstoord door de ambities van Constant Kusters. In 2001 werd hij partijvoorzitter en werd de Duitse nazi Christian Malcoci benoemd tot secretaris. Vanaf dat moment werden er twee ontwikkelingen zichtbaar. Ten eerste liep een flink deel van de oude garde en het partijkader weg bij de NVU en ten tweede was er een aanwas van nieuwe jonge leden, vaak met een achtergrond in de Gabber-scene.
Op dit moment is het moeilijk te bepalen of de partij grosso modo groeit of krimpt, maar het opstappen van een aantal belangrijke leden zal de partij geen goed doen. Zeker omdat hun vertrek vooral met de persoon Kusters samenhangt en Kusters voorlopig van geen wijken weet.
De eerste klap die de partij te verwerken kreeg was het opstappen van hèt gezicht van de NVU, Joop Glimmerveen. Aan het einde van 2001 werd het steeds duidelijker wat Kusters’ doel met de partij was. Het moest vooral een instrument tot meerdere eer en glorie van zichzelf worden. Daartoe werd de “consensus-politiek” omarmd: door middel van een brave main stream houding moest er ergens een zetel worden verworven om een politiek podium voor Kusters te vormen. In de praktijk betekende dit demonstraties aanvragen via de formele regelgeving en confrontaties met justitie en politie vermijden. Dat leverde immers negatieve publiciteit op en volgens Kusters zou een brave koers positieve media-aandacht bezorgen, wat uiteindelijk een verkiezingssucces zou moeten opleveren.
Dit nieuwe beleid ging echter ten koste van de rechtlijnige politieke koers die de NVU onder Glimmerveen altijd had gekenmerkt. De koers die daarvoor in de plaats kwam was de zwalkende ideeënwereld van Kusters, waar noch voor buitenstaanders, noch voor partijleden een touw aan vast was te knopen. Het duurde dan ook niet lang voordat Glimmerveen dit gemarchandeer zat was en de partij met slaande deuren verliet. Naast het gebrek aan inhoud, was hij ook de bestuursstijl van Kusters zat. Want die maakt tot op de dag van vandaag veelvuldig gebruik van roddel, achterklap en intrige om zijn eigen positie veilig te stellen. Na het vertrek van Glimmerveen nam het gedonder verder toe. Ook met andere kernfiguren, zoals Eite Homan, Chris Smit en Stefan Wijkamp ontstonden conflicten en het kreeg er steeds meer de schijn van dat de partij helemaal uit elkaar zou vallen.
Dieptepunt tot nu toe was de NVU-demonstratie naar aanleiding van de moord op Pim Fortuyn. Kusters probeerde de anti- linkse sfeer in Nederland uit te buiten, maar ondervond grote weerstand bij zijn eigen achterban, die niks moest hebben van de homoseksueel en parlementaire democraat Fortuyn. De demonstratie wist amper 40 mensen op de been te brengen, waarvan de helft uit Duitsers bestond die geronseld waren om te demonstreren tegen “criminele anti-fascisten”.
Al met al genoeg reden om de status van de NVU, de partijpolitieke idealen, het gebrek aan succes en de positie van Kusters eens grondig te evalueren zou je zeggen. Niets is echter minder waar. Ook na het vertrek van Chris Smit en het achter de coulissen verdwijnen van Stefan Wijkamp doet Kusters alsof er niets aan de hand is. De Provinciale Statenverkiezingen boden hem weer gelegenheid een bij voorbaat mislukte gooi naar een zetel te doen, omlijst met een poging media-aandacht te krijgen met een demonstratie in Apeldoorn.
Zoals inmiddels bekend werd de demonstratie in Apeldoorn een fiasco, vooral doordat Kusters een deel van zijn eigen mensen midden
in een tegendemonstratie liet belanden. Een aantal NVU’ers dook namelijk op bij het Apeldoornse Station tussen de daar verzamelde anti-fascisten. Dit leidde tot dusdanige schermutselingen dat de hele NVU-demonstratie verboden werd. De NVU’ers die zich buiten Apeldoorn verzameld hadden konden niet anders dan een korte manifestatie houden bij een benzinestation langs de snelweg en daarna naar huis gaan. Opvallend was de tweespalt binnen de NVU-demonstratie: een groepje Nederlandse nazi’s droeg een spandoek dat zich expliciet keerde tegen de door Kusters gevoerde consensus-politiek.
Verder wilde een deel van de NVU’ers, onder leiding van Eite Homan, Ed Polman en Michiel Bos tot actie overgaan en zij poogde onder andere de snelweg te blokkeren, terwijl een ander deel (waaronder Kusters) hier niet van gediend was. Zelfs in dit kleine gezelschap wist Kusters de neuzen niet dezelfde kant op te krijgen. Dat zal er met de mislukte demonstratie en de marginale kiezerssteun niet beter op zijn geworden.
Analyse van kandidaten en ondersteuners
Ook de kandidatenlijst en ondersteuners van de kieslijst zijn veelzeggend over de stand van zaken binnen de NVU. In Gelderland werd in twee kiesdistricten (Nijmegen en Arnhem) een kandidatenlijst ingediend met vijf kandidaten en daarnaast in beide districten dertig ondersteuners. Kusters zelf is vanzelfsprekend de lijsttrekker. Behalve hij staan er nog twee oude leden van de CP’86 in Gelderland op. De één is de relatief onbekende 33-jarige Vincent de Kam uit Gorinchem. Hij was medio jaren negentig betrokken bij de CP’86 en het Nederlands Blok en schreef de afgelopen tijd voor het NVU-blad. De andere kandidaat, Christiaan Beumer (1968) uit Arnhem, is ruim tien jaar actief in extreem-rechtse kringen. Vanaf 1991 zit hij bij de CP’86 en doet aan diverse acties en verkiezingen mee.
De andere twee kandidaten op de NVU-lijst behoren tot de nieuwe lichting: Michel Boerboom (1978) uit Arnhem en R.W. (1980) uit Apeldoorn. Boerboom is een jong, actief kaderlid (leider ordedienst) van de partij en pikt de ruimte in die de partijverlaters open laten vallen.
Datzelfde geldt voor R.W. die een curieuze achtergrond heeft om de politiek in te gaan. In augustus 2000 haalde hij namelijk de landelijke pers toen hij ’s nachts met enkele andere skinheads zonder enige aanleiding een 19-jarige asielzoeker uit Niger mishandelde. Over R.W. werd door de politie direct na zijn arrestatie al gezegd dat hij ‘sympathieën koestert voor het Derde Rijk’. Deze opmerking is waarschijnlijk gebaseerd op zijn arrestatie van een maand eerder, wegens het brengen van de Hitlergroet. Hij werd voor de mishandeling van de asielzoeker veroordeeld tot twee maanden voorwaardelijke celstraf en tachtig uur werkstraf. Overigens is een van zijn mededaders, de Apeldoorner Patrick Wijnhoud, nu ook handtekeningzetter voor de NVU.
Bij de ondersteuners zien we dat Kusters vooral een beroep moest doen op zijn familie- en vriendenkring. Zijn vader, moeder, zuster en zwager zetten hun krabbel in het Arnhemse kiesdistrict. Daarnaast zijn ook zijn oude vrienden uit de door hem opgerichte kring Arnhem van de CP’86 hem trouw: Lodewijk Faber, Michiel Bos, Christiaan Beumer en de bejaarde Joh. Petit steunen de lijst. Dit terwijl trouwe partijleden die de NVU sinds 1996 opbouwden (bijvoorbeeld Stefan Wijkamp en Chris Smit) in geen velden of wegen te bekennen zijn.
In het kiesdistrict Nijmegen zijn de handtekeningen vooral verzameld door Henk Wijnhoven. Wijnhoven was in het verleden een van de “smaakmakers” van de kring Nijmegen van de CP’86, toen hij samen met anderen het Nijmeegs Bevrijdingsfront (NBF) vormde. Het NBF was in 1992 en 1993 verantwoordelijk voor vernielingen, brandstichtingen en het plaatsen van nepbommen. Verder belde een NBF-lid de Marokkaanse familie van een misbruikt en vermoord kind op om hen te feliciteren met de dood van hun kind. Wijnhoven zorgde voor een aantal handtekeningen uit zijn kennissenkring, deels afkomstig uit de oude CP’86 en net als Wijnhoven woonachtig in Neerbosch-Oost. Niet geheel toevallig wordt het straatbeeld van Neerbosch-Oost regelmatig ontsierd door stickers van de NVU, NNP, Vlaams Blok en leuzen als “eigen volk eerst”. Onlangs kwam Wijnhoven nog in opspraak toen hij voor de rechtbank moest verschijnen wegens het plegen van telefoonterreur tegen een GroenLinks-raadslid. (#1)
Naast de kennissenkring van Wijnhoven zijn ook in Nijmegen jonge, nieuwe NVU-leden als ondersteuners actief. Niels Ritmeester is zo iemand, maar ook MvT.
Beiden zijn ex-Gabbers en sinds enige tijd bij de NVU actief.
MvT is afkomstig uit de Stormfront Nederland-scene in Nijmegen. Dit groepje was in 2001 enige tijd actief en zorgde voor veel problemen. Hun hangplek, een groot verkeersplein in het centrum van de stad, was regelmatig het toneel van vernielingen, provocaties en vechtpartijen. Maar ook in de wijde omgeving van Nijmegen zorgde de groep voor problemen. In Boxmeer werd een allochtoon in elkaar geslagen en neergestoken, in Ravenstein werd geprobeerd een Somaliër omver te rijden, in Tilburg werd ruzie gezocht met Turkse jongeren en werd een Somalische vrouw bespogen. Onlangs kwamen enkele leden van deze groep nog in de problemen, toen een van hen een greep in de kassa van een Maastrichtse snackbar deed. Na een stevige vechtpartij met de politie werd een aantal van hen gearresteerd. MvT werd zelf in ieder geval een keer gearresteerd, toen de groep in Grave een strafexpeditie hield tegen een ex-vriendje van een van hen. Het ex-vriendje werd niet gevonden, maar een willekeurige andere jongen werd afgetuigd. MvT werd gearresteerd, maar niet veroordeeld. Niels Ritmeester behoort sinds kort tot de harde kern van de NVU en loopt de afgelopen paar jaar trouw alle partijbijeenkomsten en demonstraties af. Opvallend hierbij is zijn wisselende kledij: de ene keer zo onherkenbaar mogelijk met capuchontrui, de andere keer in een bruin SA-uniform met hakenkruisband.
Ook Ritmeesters vriend J.L. van Zon uit Dreumel zette een krabbel. Net als Ritmeester is Van Zon een trouw NVU-lid en is hij een van de NVU-straatactivisten.
Noot # – Opmerkelijk genoeg zette Wijnhoven bij de parlementsverkiezingen in 2002 ook al zijn handtekening, maar koos destijds voor de LPF. Opmerkelijk is bovendien dat behalve Wijnhoven nog twee van de dertig NVU-ondersteuners in de kring Nijmegen, in 2002 hun steun nog gaven aan de LPF.
