Publicaties

Op deze pagina staat een selectie van online beschikbare publicaties. Deze hebben betrekking op rechtsextremisme, discriminatie en racisme in Nederland. Suggesties voor aanvullingen en aanvullende informatie over de publicaties zijn welkom. Dit kan (vertrouwelijk) aan ons worden doorgegeven. Kijk bij ‘Contact’ voor onze gegevens.

Filter

378 resultaten

Online extreemrechtse radicalisering

Handvatten voor een preventieve aanpak
Auteurs:
, , ,
Jaar:
2022
Taal:
Aantal blz:
42
Soort Uitgave:
Beschrijving:

Extreemrechts lijkt bezig aan een voorzichtige opmars in Nederland. Deze
speelt zich met name online af en onderscheidt zich daarom op belangrijke
punten van het ‘traditionele’, op fysieke ontmoetingen geënte extreemrechts.
Er zou zelfs sprake zijn van een “geheel nieuwe generatie rechtsextremisten”
(Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland, nr. 53, 54).
Er zijn meerdere factoren die dit tot een zorgwekkende ontwikkeling maken.
Allereerst kan online radicalisering zich heel snel voltrekken. Vanwege de
anonimiteit die het computerscherm biedt, zijn conversaties binnen chatgroepen
veelal extremer dan in de fysieke sfeer, waarbij nieuwkomers in
dergelijke groepen zich razendsnel conformeren aan de groepsmores – zonder
daarbij te beseffen dat sommige uitspraken voortkomen uit overdrijvingen en/
of stoerdoenerij (Wagenaar, 2021).
Daarnaast biedt het internet toegang tot internationale netwerken, die na
verwijdering vaak weer onder een andere naam opduiken (Hart et al. 2021).
Dit heeft ertoe geleid dat het huidige extreemrechts in Nederland sterk internationaal
georiënteerd is, waarbij vooral de invloed van extreemrechts vanuit
de Verenigde Staten is toegenomen. Dit komt bijvoorbeeld terug in de steun
voor de zogeheten internationale accelerationistische netwerken, waarin wordt
gesproken over zaken zoals het ontketenen van een rassenoorlog door middel
van terroristische aanslagen. Een paar honderd Nederlandse jongeren zouden
onderdeel uitmaken van dergelijke netwerken. De NCTV meldde onlangs dat
het gevaar van een aanslag in Nederland in het geval van extreemrechts met
name in deze hoek schuilt (Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland, nr. 56).

PDF
Download deze publicatie als PDF.

Fenomeenanalyse Extremisme Noord-Nederland

Auteurs:
, ,
Jaar:
2022
Taal:
Aantal blz:
66
Soort Uitgave:
Beschrijving:

De afgelopen jaren heeft het extremistische landschap in Nederland zich sterk ontwikkeld. Waar in de publieke beeldvorming de nadruk lang heeft gelegen op het jihadisme, zijn de laatste jaren andere vormen van extremisme sterker op de voorgrond getreden. Sinds de uitbraak van de coronapandemie in 2019 zijn toenemende verharding en verdeeldheid van het maatschappelijke en politieke debat zichtbaar. Antioverheidssentimenten worden explicieter publiekelijk geuit, bijvoorbeeld in relatie tot het corona- en stikstofbeleid. Bovendien lijken meer mensen online te radicaliseren onder invloed van complotdenkers en/of radicaal- en extreemrechtse groeperingen.

Bijzonderheden: Extreemrechts op blz 21 - 23 en verder
PDF
Download deze publicatie als PDF.

Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 57

Auteur:
Jaar:
2022
Taal:
Aantal blz:
39
Soort Uitgave:
Beschrijving:
Rechts-extremisme
Het accelerationisme blijft de voornaamste rechts-extremistische geweldsdreiging. Deze stroming propageert terroristisch geweld als legitiem middel om het ideaal van een witte etnostaat te bereiken. Een van de pijlers binnen het accelerationisme is de zogenoemde omvolkingstheorie, een complottheorie die in Nederland steeds meer onderdeel wordt van het publieke debat. Volgens accelerationisten kan de vermeende omvolking worden tegengegaan met geweld en het bespoedigen van een rassenoorlog. Hoewel accelerationistische aanslagen in Europa tot dusverre weinig zijn voorgekomen en accelerationisten zich vooral online uiten, maakt het inherent gewelddadige gedachtegoed een aanslag vanuit deze stroming voorstelbaar.
(…)
De voornaamste rechts-extremistische geweldsdreiging blijft voortkomen uit het accelerationisme. Net als veel andere rechts-extremistische stromingen is het accelerationisme op de omvolkingstheorie gebaseerd (zie ‘Normalisering van de omvolkingstheorie in Nederland’), waarbij aanhangers van het accelerationisme de nadruk leggen op het bespoedigen van een rassenoorlog. Met deze oorlog willen accelerationisten chaos creëren en het huidige politieke bestel vervangen door een witte nationaalsocialististische etnostaat. Zoals beschreven in eerdere DTN’s beschouwen zij het gebruik van terroristisch geweld als een gerechtvaardigd middel bij het ontketenen van die strijd. Nieuwe accelerationistische publicaties onderschrijven nog maar eens dat aanslagen door alleenhandelende daders en grootschalige aanslagen op vitale infrastructuur, zoals het stroomnetwerk, telecommunicatie en olietransport, moeten bijdragen aan de beoogde ontketening van een rassenoorlog.
Er zijn waarschijnlijk een paar honderd Nederlandstalige aanhangers van dergelijk rechts-terroristisch gedachtegoed. Het aantal Nederlandstalige aanhangers lijkt sinds 2021 niet te zijn toegenomen. Ondanks deze stagnatie kent de beweging wel verloop: sommige personen verlaten accelerationistische netwerken en anderen komen er juist nieuw bij. Het Nederlandstalige rechts-terroristische milieu kent daarnaast een lage organisatiegraad. Van een enkeling gaat een geweldsdreiging uit. Ook het profiel van de aanhangers is ongewijzigd. Het gedachtegoed oefent met name een aantrekkingskracht uit op kwetsbare jongens en mannen van 13 tot 30 jaar oud, die vaak een instabiele thuissituatie kennen en soms kampen met psychosociale problemen of psychopathologische condities, wat het aangaan van sociale contacten bemoeilijkt. Zij komen via internet en online gaming in contact met het gedachtegoed. Het online karakter maakt het lastig om in te schatten wie overgaat tot geweld: zij die online het hardst schreeuwen zijn niet per se diegenen die ook fysiek actie ondernemen.
Online gebruiken Nederlandstalige accelerationisten open en besloten socialemediaplatforms voor communicatie, rekrutering en het delen van propaganda. Het grote bereik van open socialemediaplatforms wordt benut, waarna wordt doorverwezen naar gesloten kanalen. Aldaar hebben accelerationisten meer ruimte om hun gedachtegoed in de meest extreme vorm te ventileren. Ook de trend richting alternatieve end-to-end versleutelde sociale media, zoals Wire en Element (voorheen Riot), gaat door. Dit is in lijn met het groeiende privacy- en veiligheidsbewustzijn van rechts-extremistische bewegingen en bemoeilijkt het zicht van inlichtingen- en veiligheidsdiensten op hun uitingen online. Accelerationisten blijven niet voortdurend op dezelfde socialemediaplatforms, maar bewegen van het ene naar het andere platform. Soms doen zij dit vrijwillig, bijvoorbeeld door de opkomst van geavanceerde platformen. In andere gevallen moeten zij door de contentmoderatie noodgedwongen uitwijken naar andere socialemediaplatforms. Ook komen er regelmatig nieuwe groepen bij terwijl andere verdwijnen.
Buiten het internet komt rechts-terrorisme minder vaak voor dan aanvankelijk werd aangenomen. Aanslagen met een rechts-extremistisch of accelerationistisch motief komen in Europa weinig voor. Dit betekent echter niet dat er van dit gedachtegoed geen dreiging uitgaat, want de mogelijkheid van geweld blijft bestaan. Zo vond in Slowakije begin oktober 2022 een aanslag met accelerationistisch motief plaats, waarbij twee mensen om het leven kwamen (zie paragraaf ‘Rechts-terroristische aanslagen geïnspireerd door accelerationisme en de omvolkingstheorie’). Daarnaast zijn vorig jaar zes personen in Europa aangehouden voor het plannen of voorbereiden van een terroristische aanslag vanuit een dergelijk motief en ook dit jaar zijn opnieuw verschillende accelerationisten gearresteerd, bijvoorbeeld in Engeland, Duitsland en Slowakije.
In oktober werd in Nederland een man veroordeeld wegens opruiing en de online verspreiding van rechts-terroristisch materiaal. De online verspreiding van dergelijk materiaal kan aanzetten tot terroristische misdrijven. Ook de verspreiding van ogenschijnlijk minder opruiende content, bijvoorbeeld in de vorm van zogenaamd humoristische memes, draagt bij aan de verspreiding en normalisering van radicaal gedachtegoed.
Normalisering van de omvolkingstheorie in Nederland
Een overeenkomst tussen het accelerationisme en de meeste andere rechts-extremistische stromingen is het geloof in de omvolkingstheorie. Terroristen legitimeren hun acties ermee, maar de theorie is afkomstig van alt-right. Het is een gegeven dat de demografische samenstelling van westerse landen de afgelopen decennia is gewijzigd, maar aanhangers van de omvolkingstheorie gaan uit van kwade opzet. Volgens de theorie zouden bepaalde groepen, vaak ‘de Joden’ of ‘de linkse elite’, op planmatige wijze de bevolkingssamenstelling van Westerse landen veranderen door witte mensen te vervangen door mensen met een andere culturele of etnische achtergrond. Vanuit de gedachte dat het voortbestaan van het witte ras door een Joodse elite wordt tegengehouden leidt de omvolkingstheorie tot een opleving van antisemitisme. Rechts-extremisten vinden dat de geboortecijfers van witte mensen omhoog moeten en keren zich tevens tegen rassenvermenging, feministen, de lhbti-scene en immigranten. Accelerationisten zien geweld en rassenoorlog als hét antwoord op de veronderstelde omvolking.
Een zorgelijke ontwikkeling is dat de omvolkingstheorie ook in Nederland van de uithoeken van het internet naar meer mainstreamdiscussies is verplaatst. Het openlijk en kritiekloos bespreken van dergelijk xenofoob en deels racistisch gedachtegoed, en andere complottheorieën, draagt bij aan de sociale acceptatie. Uit onderzoek blijkt dat het herhaaldelijk uitdragen van dergelijk gedachtegoed in de media en op sociale media bijdraagt aan verdere normalisering ervan. Daarmee is absoluut niet gezegd dat alle uitdragers van het gedachtegoed ook terroristisch geweld goedkeuren, maar het kan er wel aan bijdragen dat rechts-extremisten zich gelegitimeerd voelen in hun denkbeelden.
Rechts-terroristische aanslagen geïnspireerd door accelerationisme en de omvolkingstheorie
Dit jaar bleek al meermaals dat geweld kan voortkomen uit rechts-extremistische online milieus. Zowel de 18-jarige dader van een aanslag in mei op gekleurde bezoekers van een supermarkt in de Amerikaanse plaats Buffalo (tien doden), als de 19-jarige dader van een aanslag op een lhbti-bar in de Slowaakse hoofdstad Bratislava in oktober (twee doden) deelden rechts-extremistische manifesten waarin zij hun daden rechtvaardigden. De Slowaak, die naar eigen zeggen radicaliseerde op rechts-extremistische internetfora, verwees in zijn manifest naar het accelerationisme, eerdere rechts-terroristische aanslagplegers, mogelijke doelwitten en jodenhaat. Ook de dader van de aanslag in Buffalo vond inspiratie bij eerdere rechts-terroristische aanslagplegers. De Amerikaan deelde beelden van zijn aanslag via een livestream en ook hij publiceerde een lijvig manifest waarin hij zichzelf omschreef als een racist, fascist en antisemiet. Ideologisch baseert de dader van de aanslag in Buffalo zich vooral op de bovengenoemde omvolkingstheorie. Hoewel de dader niet expliciet naar het accelerationisme verwijst staat het idee dat de vermeende omvolking met geweld moet worden gestopt ook in zijn manifest centraal.
Het manifest van de Slowaakse aanslagpleger wordt op accelerationistische en neonazistische kanalen gedeeld en geprezen. Volgens partnerdiensten wordt de aanslag in Buffalo in besloten kanalen van Nederlandse rechtsextremisten verschillend beoordeeld. Klassieke neonazi’s zien weinig in een dergelijke aanslag omdat dit soort aanslagen contraproductief zijn voor hun eigen politieke projecten – waarbij zij zich eveneens op de omvolkingstheorie beroepen. Accelerationisten reageren juist positiever: zij verspreiden grappen en memes en verwijzen naar de dader – net als bij eerdere rechts-terroristische aanslagplegers – als heilige.
Rechts-extremistische groepen komen weer samen
Klassieke rechts-extremisten ontmoeten elkaar weer vaker tijdens fysieke bijeenkomsten. Sinds het wegvallen van de beperkende coronamaatregelen begin 2022 zoeken kleine groepjes neonazi’s en anti-islamdemonstranten elkaar op voor demonstraties, protestacties, stickeracties, fysieke trainingen of gezamenlijke activiteiten als wandelingen en borrels. Enkele tientallen Nederlanders bezochten daarnaast extreemrechtse evenementen in België, Duitsland en Hongarije en hebben contact met gelijkgestemden in Scandinavië. Daarnaast laten gekende en nieuwe rechts-extremistische groepjes online en via zichtbare uitingen in de publieke ruimte van zich horen. Het animo voor de gekende rechts-extremistische groeperingen in Nederland blijft beperkt en er gaat geen directe geweldsdreiging van uit. Wel kan sprake zijn van intimidatie van tegenstanders.
De dreiging van het klassieke rechts-extremistische gedachtegoed uit zich met name in de ondermijning van de democratische rechtsorde en in de aantasting van de rechtsstaat en de sociale cohesie in de samenleving. De normalisering van de omvolkingstheorie is daar een voorbeeld van. Rechts-extremisten dragen zulk gedachtegoed actief uit en hebben online en offline bereik. Gedachtegoed over bijvoorbeeld de stichting van een witte etnostaat tornt aan de grondrechten van groepen in de samenleving. Rechts-extremistisch gedachtegoed kan zich ook verspreiden via aansluiting bij andere protesten. Zo leidde eerdere aansluitingen bij het radicale deel van het coronaprotest en complotdenkers tot een vermenging van discoursen. Het is inmiddels soms lastig om rechts-extremisten te onderscheiden van anti-overheidsextremisten: er is sprake van een amorfe groep, waarbij onduidelijke, veranderende en gemengde denkbeelden vaak samengaan met persoonlijke grieven en psychische problemen.
Rechts-extremistische interesse voor een baan bij Defensie houdt aan
In 2020 constateerde Defensie een toegenomen interesse van rechts-extremistische jongeren voor een carrière binnen de Nederlandse krijgsmacht, zoals ook in het vorige DTN werd beschreven. Ze denken dat de krijgsmacht goed aansluit bij hun visie op mannelijkheid, strijd en zelfredzaamheid. Een deel van deze rechts-extremisten wil de militaire training die ze bij de krijgsmacht kunnen krijgen, inzetten om de samenleving te veranderen naar een witte etnostaat. Uit vervolgonderzoek van de MIVD blijkt dat de interesse van rechts-extremisten in een baan bij de krijgsmacht voortduurt. Het betreft momenteel een relatief kleine groep jongemannen en er zijn geen aanwijzingen dat zij op dit moment terroristische intenties hebben. Desondanks kan de aanwezigheid van rechts-extremisten de inzetbaarheid van de krijgsmacht schaden, met name door uitholling van de sociale cohesie en vermindering van het draagvlak voor het beschermen van de democratie en de pluriforme samenleving. Daarmee vormen zij een dreiging tegen de nationale veiligheid en de democratische rechtsorde.
Animo rechts-extremisten voor uitreis Oekraïne blijft minimaal
Nederlandse rechts-extremisten zijn nog altijd niet bereid om uit te reizen naar Oekraïne om te strijden bij een van de oorlogvoerende partijen. Kort nadat Rusland eind februari 2022 Oekraïne aanviel ontstond een discussie tussen rechts-extremisten over de vraag of ze aan Russische of Oekraïense zijde staan. Enerzijds werd Rusland gezien als agressor, anderzijds hadden zij moeite met de joodse achtergrond van de Oekraïense president. Meer algemeen beschouwen rechts-extremisten de oorlog als een broederstrijd waarbij witte mensen slachtoffer worden, en houden zich afzijdig. Tot op heden zijn dan ook nauwelijks Nederlandse rechts-extremisten naar Oekraïne vertrokken. Er lijkt ook geen sprake van een grote toestroom naar het strijdgebied van rechts-extremisten uit andere Europese landen.(…)Binnen het stikstofprotest grijpen verschillende actoren de kabinetsplannen vanuit verschillende motieven aan om in verzet te komen. Er is sprake van verschillende groepen die veelal los van elkaar en zonder afstemming, strategie of coördinatie opereren. In de eerste plaats gaat het om boeren die door de kabinetsplannen worden getroffen en die vooral uit economische en identitaire overwegingen in actie komen. Daarnaast bestaat er een groep van boeren die niet direct door de kabinetsplannen worden geraakt en andere sympathisanten die zich met de protesten verwant voelen. Deze groep wordt ook gedreven door identitaire motieven of anti-overheidssentimenten. Een laatste groep vormen anti-overheidsactivisten en -extremisten, complotdenkers en in mindere mate rechts-extremisten die aansluiting zoeken bij het protest. Zij zien het stikstofbeleid als onderdeel van een kwaadaardige onderdrukkende agenda die de overheid volgens zowel het elite-narratief als de omvolkingstheorie zou nastreven. Het onderscheid tussen de groepen die samen het stikstofprotest vormen is niet absoluut: ze kennen geen harde grenzen en kunnen in elkaar overvloeien. Het is ook niet altijd duidelijk wie achter specifieke acties zit; protesterende boeren of anti-overheidsactievoerders.
De aansluiting van anti-overheidsextremisten en complotdenkers bij het stikstofprotest kan verharding in de hand werken. Enkele uitzonderingen daargelaten, lijken de meeste boeren vooralsnog weinig ontvankelijk te zijn voor de bemoeienis van anti-overheidsextremisten en rechts-extremisten. Tot op heden lijkt geen sprake te zijn van significante en/of duurzame samenwerking tussen protesterende boeren en extremistische groepen. Wel lijkt het alsof delen van de boerenprotestbeweging de werkwijze van de anti-overheidsbeweging overnemen. Een toenadering is in de toekomst wel mogelijk gezien de raakvlakken die in ieder geval de anti-overheidsextremisten zien, de terminologie die protesterende boeren gebruiken en de mogelijkheden die vereniging tussen beide groeperingen zou bieden voor vergroting van de achterban.

PDF
Download deze publicatie als PDF.

Monitor Extreemrechts in Nederland 2020

Auteurs:
,
Jaar:
2022
Taal:
Aantal blz:
23
Soort Uitgave:
Beschrijving:

In deze monitorrapportage rechtsextremisme wordt aandacht besteed aan de ontwikkeling van het extreemrechtse veld in Nederland in 2020. Dit gebeurt in een longitudinale context, waarbij we de onderzoeksperiode steeds binnen het kader van een langere ontwikkeling plaatsen. Wij besteden eerst aandacht aan definitie en afbakening van het begrip extreemrechts. Vervolgens geven we inzicht in verschijningsvormen en manifestaties van extreemrechts. Ten slotte gaan we in op verschillende vormen van (overheids)respons op het verschijnsel.
Voor de samenstelling van dit overzicht is gebruik gemaakt van open bronnen, in belangrijke mate primaire bronnen: publicaties, websites en andere digitale mediakanalen van extreemrechtse organisaties en hun aanhang, gesprekken met (voormalige) rechtsextremisten en observaties van publieke activiteiten (demonstraties) van deze organisaties. De verzamelde data zijn verder geanalyseerd en ingekaderd met behulp van bestaande literatuur over rechtsextremisme in Nederland en vergeleken en geduid met inzichten van andere waarnemers van het extreemrechtse veld.

PDF
Download deze publicatie als PDF.

Onderzoek Online antisemitisme in 2020

Utrecht Data School Universiteit Utrecht
Auteurs:
, , , , ,
Jaar:
2022
Taal:
Aantal blz:
67
Soort Uitgave:
Beschrijving:

Onderzoek in opdracht CIDI.

Samenvatting:

Het onderzoek concentreert zich op tekstuele uitingen op zes verschillende mainstreambronnen: Twitter, Facebook, Reddit, YouTube, Telegram en een selectie van weblogs en
websites. Aan de hand van automatische classificatiemodellen heeft dit onderzoek in totaal
200.395 uitingen van online antisemitisme in 2020 onder de loep genomen. De belangrijkste
bevindingen van dit onderzoek zijn per platform:

1. Op Twitter treffen we veruit de meeste antisemitische uitingen in de hoek van rechtsconservatieve accounts en complotdenkers. Binnen deze groep worden in absolute
aantallen meer dan zeven keer zoveel antisemitische berichten geplaatst dan door de
groep met de op één na meeste antisemitische uitingen. Opvallend is dat dit cluster
tegelijkertijd nauwe banden heeft met pro-Israël-accounts. Het antisemitisme in deze
groep richt zich veelal op bekende mikpunten van samenzweringstheoretici: de joodse
miljardair George Soros en de Bilderbergconferentie.

2. Op websites, blogs en forums blijkt het grootste deel van de antisemitische uitingen te
vinden in de reacties die door gebruikers worden achtergelaten. Ook hier spelen George
Soros en Bilderberg een hoofdrol. Rechts-populistische nieuwssites en complotblogs
zijn zowel absoluut als relatieve zin dominant in het aantal antisemitische uitlatingen.

3. Het aantal antisemitische berichten op Facebook ligt in dit onderzoek relatief laag. Dat
is grotendeels te wijten aan de beperkte toegang tot Facebookdata. Het aandeel
antisemitische berichten is in Facebookgroepen ongeveer acht keer zo hoog als op
Facebookpagina’s. In de groepen met de meeste antisemitische berichten treffen we
veel complottheorieën aan; ook vanuit een Christelijk achtergrond.

4. Op Telegram zien we vooral veel antisemitisme in jongerengroepen. Dit antisemitisme
is veel explicieter dan dat we op Facebook en Twitter aantreffen: ‘Joods’ wordt hier als
scheldwoord gebruikt, en het Jodendom als iets verachtelijk gepresenteerd. De
antisemitische uitingen zijn hier minder sterk gepolitiseerd. Naast jongerengroepen
vinden we ook antisemitisme in complotgroepen, waar de vorm ook explicieter is dan
in vergelijkbare complotgroepen op Facebook en Twitter.

5. Op YouTube vinden we relatief veel antisemitisme: opvallend hier is dat de
antisemitische uitingen vooral geplaatst worden onder video’s van mainstreamkanalen, zoals PowNed, WNL, Telegraaf en Rijnmond.

6. Op Reddit zien we minder duidelijke patronen in de antisemitische uitingen, vooral
omdat complottheorieën hier in hoge mate ironisch worden besproken, en het voor
onze computermodellen nog relatief moeilijk blijkt subtiele vormen van ironie van
ernst te onderscheiden. Wel zien we veel impliciete antisemitische uitingen in de
(onofficiële) subreddit van Forum voor Democratie, terwijl de expliciete antisemitische
uitingen vooral het gebruik van ‘Joods’ als scheldwoord betreffen

PDF
Download deze publicatie als PDF.

Hoe Forum-politici antisemitisme versterken op Twitter

Kwalitatief en kwantitatief onderzoek naar antisemitisme in accounts die worden geretweet door FVD-politici
Auteurs:
, ,
Jaar:
2022
Taal:
Aantal blz:
39
Soort Uitgave:
Beschrijving:

Dit onderzoek bekijkt het retweeten van antisemitische accounts door FVDers.

Conclusie uit dit rapport:
FVD-politici retweeten en liken significant vaker tweets van antisemitische accounts
of tweets met een antisemitische ondertoon dan politici van andere partijen. Uit de
kwalitatieve analyse blijkt dat de twee belangrijkste categorieën in de antisemitische
tweets van deze accounts ‘hardcore’ en ‘diffuus’ antisemitisme zijn. De eerste soort
richt zich expliciet tegen Joden en maakt deel uit van de kernboodschap van de
accounts. De tweede kenmerkt zich door antisemitische stereotypen en
verhaalmotieven, maar is verweven met andere complottheorieën zoals QAnon en
de Great Reset.
Uit de kwantitatieve analyse blijkt dat geen enkele Nederlandse politieke partij
zelfstandig ‘hardcore antisemitisme’ tweet. Wel retweeten en liken politici van Forum
voor Democratie bijna vijf maal vaker tweets van ‘hardcore antisemitische’ accounts
dan willekeurige Twitter-gebruikers (hierbij gaat het met name om niet expliciet
antisemitische tweets van accounts die wel structureel ‘hardcore antisemitische’
tweets verspreidden). Andere Nederlandse politieke partijen retweeten of liken zo
goed als nooit tweets van ‘hardcore antisemitische’ accounts. Forum retweet en liket
gemiddeld 33 ‘hardcore antisemitische’ tweets per 5000 tweets, retweets en likes.
Voor de willekeurige set ligt dit getal op 9, voor de PVV op 1 en voor alle andere
partijen op 0. Bovendien volgen 17 uit 36 FvD-accounts 1 of meer ‘hardcore
antisemitische’ accounts. Voor bijvoorbeeld de PVV ligt dit getal ‘slechts’ op 1 en
voor andere partijen op 0.
Daarnaast bestaat maar liefst meer dan 10 procent van de gehele Twitter-activiteit
van de onderzochte FVD-politici uit het liken en retweeten van ‘diffuus
antisemitische’ accounts. Voor de PVV ligt dit getal op 2 procent, voor de
willekeurige set op iets minder dan 1 procent en voor alle andere partijen op 0. Ook
verspreidt FVD de meeste Holocaust-vergelijkingen en tweets die alt-right jargon
bevatten (jargon gelinkt aan antisemitische fringe media). Alleen voor de categorie
‘anti-Israël’ vinden we de hoogste activiteit terug bij de partij DENK. DENK liket en
retweet gemiddeld 9 ‘anti-Israël’-tweets per 5000 likes en retweets. Voor Bij1, D66,
FVD, GL en de willekeurige set ligt dit getal op 1. Voor PVV en SGP op 0.

PDF
Download deze publicatie als PDF.

AIVD jaarverslag 2021

Auteur:
Jaar:
2022
Taal:
Aantal blz:
35
Soort Uitgave:
Beschrijving:
Binnen Nederland hielden veel dreigingen in 2021 verband met toenemende verdeeldheid en verharding in de samenleving. Afgelopen jaar kreeg de AIVD beter zicht op ‘accelerationisten’: een nieuwe generatie jonge rechts-extremisten die in online groepen terroristisch geweld verheerlijken met als doel: het in Nederland ontketenen van chaos en rassenoorlog. Ook zag de AIVD een deel van het anti-overheidsprotest radicaliseren tot gewelddadig extremisme. Dat was terug te zien aan soms publiekelijke intimidatie en eigenrichting en aan (doods)bedreigingen tegen onder meer prominente politici.
(…)

Rechts-extremisme

■ In 2021 kregen rechts-extremistische groepen meer aanhang. Onder andere complotdenken gaf daaraan een impuls.
■ Rechts-extremisten proberen hun wereldbeeld normaal te laten lijken voor een groter publiek.
■ Als rechts-extremistische ideeën breder worden omarmd, dreigt dat de democratische rechtsorde te ondermijnen.
■ Rechts-extremisten juichen chaos toe, sluiten minderheden uit en praten geweld goed, in de hoop op werkelijke, gewelddadige omwenteling in Nederland.

Ondanks hun verschillen, delen nationaalsocialistische, volksnationalistische, alt-right en neonazistische groepen een wereldbeeld waarin de blanke bevolking van (onder meer) Nederland structureel wordt benadeeld, en zelfs in het voorbestaan wordt bedreigd door ‘omvolking’ of genocide. De voornaamste bron van die  dreiging werd in het recente verleden nog gezien in immigratie, vooral uit moslimlanden. Rond 2015, toen ISIS opkwam en tienduizenden Syrische vluchtelingen naar het Westen kwamen, ontstonden veel nieuwe, extremistische anti-islam groepjes. Zij vonden dat ze iets moesten doen om Nederlanders en Nederlandse
tradities te verdedigen tegen gewelddadige jihadisten, en tegen wat zij zagen als de import van islamitische waarden door de overheid, bedoeld om eigen ras en cultuur te vernietigen. Rechts-extremisten zien immigratie nog steeds als een gevaar, vooral als het om moslims gaat. Maar momenteel zien ze de grootste dreiging vooral in complotten van een machtige Joodse elite die erop uit zou zijn het volk te onderdrukken. In de lezing van rechts-extremisten kunnen Joden dat doen dankzij internationale netwerken en invloedrijke posities in onder meer de financiële en culturele wereld. Het idee dat Joden een vooropgezet plan hebben om de wereld te domineren is al oud in rechts-extremistische kringen. Met name de alt-rightstroming blaast dit nu nieuw leven in. De complottheorieën van anti-overheidsextremisten over vrijheidsbeperkende maatregelen geven daaraan nog een impuls. Rechtsextremisten proberen actief te werven onder anti-overheidsactivisten, inspelend op hun onvrede. Daarbij raken rechts-extremistische ideeën vermengd met de ideeën van sommige anti-overheidsextremisten, en vervagen soms de grenzen tussen de verschillende groepen. Dat maakt het een kleine stap om coronamaatregelen uit te leggen als weer een nieuwe manier om blanke westerlingen in het nauw te brengen. Of tot nieuwbakken complottheorieën te komen. Zoals het idee dat Bill Gates, al dan niet in afstemming met een (Joodse) schaduwelite, het corona-vaccinatieprogramma gebruikt om een deel van de bevolking te chippen en controleren, of zelfs te verzwakken en doden.

Rechts-extremisten voelen de bedreiging ook op cultureel vlak: in de emancipatie van vrouwen, homo’s of transgender personen, en in de woke-beweging. Die zouden de media, het onderwijs en de cultuursector gebruiken om traditionele waarden en rollenpatronen aan te vallen.
Veel rechts-extremisten leven in de verwachting dat die culturele botsing binnen vijf tot tien jaar zal leiden tot daadwerkelijke, gewelddadige strijd in Nederland – een rassenoorlog. Ze geloven dat die ruimte geeft voor het stichten van een fascistische, witte etnostaat.
Toch waken de meeste rechts-extremistische groepen er momenteel voor dat gewelddadige wereldbeeld al te confronterend uit te dragen. Hoewel ze online expliciete haat niet schuwen, lijken ze van het verleden te hebben geleerd dat publiekelijk agressief optreden – zoals de skinheads van weleer – potentiële aanhang vaker afstoot dan aantrekt.
De meeste groepen lijken zich vooral te concentreren op het in diskrediet brengen van de huidige rechtsstaat en het domineren van het culturele debat, om zo hun aanhang te vergroten en meer geesten rijp te maken voor hun (politieke) agenda.
Een uitzondering daarop zijn terroristische spin-offs en eenlingen, voor wie chaos, geweld en het uiteenvallen van de samenleving niet snel genoeg kunnen komen. Lees meer over Rechts terrorisme op pagina 6.
Veel rechts-extremistische groepen zorgen ervoor niet opvallend af te steken ten opzichte van de rest van de bevolking door bijvoorbeeld woordkeuze of kleding. Geen legerkisten of tatoeages – de dresscode bij veel rechts-extremistische groepen is jasje-dasje.
Ook nemen veel extremisten publiekelijk afstand van geweld. Toch vinden ze geweld wel degelijk een gerechtvaardigd middel om hun agenda te realiseren. Dat bespreken ze bewust alleen in eigen (besloten) kring.

In hun uitingen liften rechts-extremisten mee op al levende onvrede. Zoals gezegd bij antioverheidsactivisten. Maar ook bij mensen die geen betaalbare woonruimte kunnen vinden. (Voor extremisten een opening om immigratie ter sprake te brengen.) Uitwassen van de woke-beweging (een actie-beweging die zich bezig houdt met maatschappelijke ongelijkheid, vooral racisme) vergroten ze uit, om te kunnen inspelen op ergernis daarover. Van verreweg de meeste rechts-extremistische groepen in Nederland valt momenteel geen terroristische aanslag te verwachten. Ze zijn echter wel degelijk een gevaar voor de democratische rechtsorde.
Door anderen hun rechten te ontzeggen, dreigen ze de rechtsorde langzaam te ondermijnen. Dat legt een basis voor de gewenste chaos, haat en geweld.
Zulke sluipende ondermijning treedt al op als meer mensen hun extremistische ideeën als normaal en feitelijk accepteren. Daartoe gebruiken extremisten soms (pseudo)wetenschappelijk jargon.
Rechts-extremisten slagen in hun opzet als het bijvoorbeeld gewoon wordt om samenleven uitsluitend te zien als voortdurend conflict, in termen van wij en zij. Als (verkapt) antisemitisme en haat tegen culturele minderheden, vrouwen, homo’s en transgender personen niet meer als zodanig worden herkend. En als veel mensen het vertrouwen zouden verliezen, dat de beste behartiger van ieders belangen uiteindelijk een gedeelde rechtsstaat is.

Rechts terrorisme
■ ‘Accelerationisme’ – een gewelddadige stroming binnen het rechts-extremisme – was in 2021 een groeiend probleem.
■ In besloten online chatgroepen verheerlijken accelerationisten terroristisch geweld. Veelal kwetsbare jongens worden daarin meegezogen, en kunnen snel radicaliseren.
■ Een aanslag van rechts terroristische eenlingen of groepjes is voorstelbaar.
Afgelopen jaar heeft de AIVD beter zicht gekregen op een nieuwe generatie jonge rechts-extremisten, die in afgesloten onlinegroepen met elkaar terroristisch geweld verheerlijken en fantaseren over het plegen van geweld. Opgeteld hebben de groepen enkele honderden aanhangers en er komen steeds nieuwe groepen bij. Net als andere rechts-extremisten verwachten ze in de toekomst een rassenoorlog, die de kans biedt een witte etnostaat te stichten.
Maar anders dan de meeste rechts-extremisten wil deze stroming die strijd zo snel mogelijk zien losbarsten. Zo nodig willen ze die zelf op gang brengen, door terroristische aanslagen te plegen en (daarmee) bevolkingsgroepen tegen elkaar op te zetten. De verwachting is dat maar een kleine minderheid zelf terroristisch
geweld wil gaan gebruiken, maar het is niet goed te voorspellen wie die stap zal maken.
Vanwege die wens om chaos en rassenoorlog te versnellen, wordt de stroming aangeduid met ‘accelerationisme’. Die term werd gemunt door de Amerikaanse nationaalsocialist James Mason, die een inspiratiebron is voor de beweging. Mason meent dat rechts-extremisten nooit via de politieke weg macht kunnen krijgen – de overheid zou hen in de weg staan. Daarom moeten zittende overheden en bestaande machtsstructuren worden weggevaagd. Alleen geweld en chaos kunnen daarvoor zorgen. Voor zover bekend zijn het voornamelijk (jonge) mannen die deelnemen aan accelerationistische groepen. De meesten zijn tussen de 13 en 30 jaar oud. Het is een generatie die is opgegroeid met het internet. Dat is waar ze naar toe gaan voor contact en om informatie te zoeken. Dat is dan ook vooral waar ze elkaar ontmoeten. Buiten het zicht van hun omgeving, wat maakt dat radicalisering lang onzichtbaar kan blijven.

Accelerationistisch gedachtegoed slaat vooral aan bij jongeren die door hun achtergrond extra vatbaar zijn voor radicalisering. Velen kampen met psychopathologische stoornissen die rechtlijnig, zwart-witdenken aantrekkelijk voor ze maken. Dat geldt in zekere mate voor extremisten van alle geledingen.

Vaak komen accelerationisten uit gebroken gezinnen, en hebben ze geen sociaal vangnet. Sommigen zijn gepest en hebben moeite op school. De rechts-extremistische nadruk op blanke superioriteit, op mannelijkheid en geweld is voor sommigen aantrekkelijke compensatie daarvoor. Een wapen hebben betekent macht – daarom zijn ze geïnteresseerd in steek- en vuurwapens en in werken bij Defensie. Ze zien dat bovendien als voorbereiding op de in hun ogen
onvermijdelijke rassenoorlog. Accelerationistische groepen rekruteren kwetsbare jongeren op een geraffineerde manier. Dat gebeurt via onlinegamingplatforms en
sociale media. Potentiële leden worden uiteindelijk gevraagd voor besloten groepen.
Groepen hebben weliswaar aanjagers (de beheerder van een chatgroep meestal) en een vorm van interne hiërarchie, maar dat betekent niet dat er echte leiding is. Het zijn meer groepen van eenlingen die elkaar inspireren. Groepen zijn flexibel. Ze kunnen oppoppen en weer verdwijnen, en terugkomen in een andere vorm op een andere plek.
Eenmaal in zo’n onlinechatgroep worden jongeren onderdeel van een wereld waarin voortdurend vijandbeelden, haat, racisme en geweld worden gedeeld. En waar zeer denigrerend over ingebeelde vijanden wordt gepraat. Leden hebben het met elkaar over het kopen van wapens, het fabriceren van bommen, en het plegen van aanslagen. Ze delen manifesten die aanslagplegers (uit andere landen) ter inspiratie hebben verspreid, en livestreams van aanslagen. Ook vereren ze aanslagplegers als heiligen. Sommige groepen hebben ideeën over een soort walhalla, dat blanke martelaars voor de goede zaak zou wachten.
Enkelingen helpen elkaar daadwerkelijk bij het voorbereiden en plegen van aanslagen. Daartoe worden wapenhandleidingen, militaire trainingsvideo’s en guerillatactieken gedeeld. Accelerationisme heeft wereldwijd geleid tot terroristisch geweld waarbij mensen zijn gedood. In Nederland nog niet.
Wel zijn er in 2021 door de AIVD zes ambtsberichten verzonden over accelerationisten, op basis waarvan het Openbaar Ministerie (OM) en de Nationale Politie konden optreden. Dat heeft geleid tot diverse aanhoudingen.
Naar aanleiding van een ambtsbericht van de AIVD zijn in december 2021 twee Nederlanders veroordeeld voor opruiing tot een terroristisch misdrijf, en voor deelname aan de rechts-extremistische en terroristische organisatie ‘The Base’.
Aanhangers van het accelerationisme stellen de samenleving voor een bijzondere uitdaging. Omdat het veelal gaat om kwetsbare eenlingen die elkaar voortdurend ophitsen, kan de stap naar geweld snel worden gezet en slecht worden opgemerkt door de omgeving. Dat vraagt alertheid en resoluut optreden.

Om waar mogelijk verdere radicalisering, uitmondend in geweld, te voorkomen, levert de dienst maatwerk. Daarbij betrekt de AIVD binnen en buiten de strafrechtketen partners in de zorg en hulpverlening. Als inlichtingen van de dienst door zulk maatwerk bijdragen aan een zorginterventie, draagt dit ook bij aan de nationale veiligheid.

Anti-overheidsextremisme
■De AIVD zag in 2021 een deel van het anti-overheidsprotest, vooral tegen coronamaatregelen, radicaliseren.
■Daardoor is gewelddadig anti-overheidsextremisme ontstaan. Een terroristische aanslag uit die hoek is inmiddels voorstelbaar.
■Een groeiende groep mensen verliest bovendien het vertrouwen in de democratische rechtsorde en keert die de rug toe.
Dat een deel van de anti-overheidsactivisten afgelopen jaar radicaliseerde, is te zien aan de onrustbarende toename van het aantal bedreigingen van onder anderen ministers, leden van de Tweede Kamer, wetenschappers, medici, politieagenten en journalisten.
Tellingen van onder meer de politie Den Haag, het OM en meldpunt Persveilig laten meer dan een verdubbeling zien van het aantal meldingen (600 van politici, 272 van journalisten). Sommige bedreigingen waren voor veel Nederlanders zichtbaar en ingrijpend, zoals die tegen premier Rutte en andere bewindspersonen die symbool stonden voor het Nederlandse coronabeleid.
Anti-overheidsextremisten zien en behandelen hen (en anderen die ze als ‘de elite’ zien) als gehate vijanden van de bevolking. In vaak zeer grove mails, tweets, filmpjes en posts kondigen ze aan geweld tegen hen te zullen gebruiken, wensen ze de ontvanger dood, of roepen ze anderen op hem of haar wat aan te doen.
Bij sommige bedreigingen werd daadwerkelijk het voornemen gezien om de dreigementen uit te voeren, en werd voorwerk daartoe gedaan. Eén anti-overheidsextremist is in 2021 bijvoorbeeld gearresteerd op verdenking van het voorbereiden van een moordaanslag op (onder meer) premier Rutte. Een ander is veroordeeld voor het dreigen met terroristisch geweld. Hij had een vuurwapen bij zich toen hij werd aangehouden. Gedurende het jaar zaten tussen de vijf en tien anti-overheidsextremisten in detentie, één van hen op de terroristenafdeling. Zij waren veroordeeld voor (ernstige) bedreiging of opruiing. Voorgaande jaren kwam dit niet of nauwelijks voor.
De AIVD waarschuwde in het jaarverslag 2020 nog voor het ontstaan van een voedingsbodem voor anti-overheidsextremisme. Het protest tegen de overheid, in het bijzonder tegen de corona-maatregelen, was toen vooral activistisch, al waren er wel al extremistische elementen. Die hebben sindsdien een vlucht genomen.
Dat anti-overheidsextremisten radicaler zijn gaan denken en handelen, komt voor een deel doordat ze daartoe worden opgezweept door aanjagers: aansprekende complotdenkers en critici van onder meer het coronabeleid van de regering, met eigen mediakanalen. Daarmee bereiken ze zeker tienduizenden mensen.
In uitzendingen, op websites en in tijdschriften schilderen ze onder meer politici en wetenschappers af als het nieuwe ‘kwaad’ (‘satanisten’ of ‘kindermisbruikers’), dat met vooropgezette plannen de bevolking kwaad doet (‘onderdrukken’ of ‘decimeren’). En ze laten het klinken alsof het begrijpelijk of zelfs goed is als mensen in reactie daarop geweld zouden gebruiken. Hetzij spontaan (‘lynchen’), hetzij georganiseerd in de vorm van ‘tribunalen’. Vaak kiezen ze hun woorden zo, dat die net niet strafbaar zijn.
De aanjagers profileren zichzelf op hun mediakanalen als experts. Vaak zijn ze welbespraakt en goed opgeleid, wat ze voor hun publiek geloofwaardig maakt. Ze hebben het niet alleen over corona, maar gebruiken allerlei nieuwsgebeurtenissen om dezelfde soort boodschappen te herhalen en hun aanhang te vergroten (zogenoemde ‘triggerevents’, bijvoorbeeld de invoering van 5G). Daartoe delen ze structureel desinformatie – verhalen die in hun wereldbeeld passen, maar waarvan ze vaak weten dat die niet kloppen.
Hun boodschappen vinden sneller weerklank bij mensen die zich onzeker voelen over hun inkomen of toekomst, en dat de overheid verwijten. En bij mensen die vinden dat de regering oneerlijk handelt. Een deel van hun aanhang werd de afgelopen jaren daadwerkelijk de dupe van het falen van de overheid, of ze zagen dat anderen daarvan het slachtoffer werden.
Ook kan de boosheid van mensen zich richten op één specifiek onderwerp, bijvoorbeeld het asiel-, klimaat- of stikstofbeleid of het niet kunnen vinden van woonruimte. Dat kan hen gevoelig maken voor ideeën van aanjagers. Net als groepen die toch al het idee hadden dat het helemaal de verkeerde kant op gaat met de samenleving. Wie dat wil, vindt makkelijk aansluiting omdat het anti-overheidsprotest geen vaststaand ideologisch programma heeft.
De verharding onder anti-overheidsextremisten lijkt te worden verergerd door (sociale) isolatie. Velen van hen brengen veel tijd online door, en komen daar door eenzijdige informatiegaring en de werking van algoritmes alleen maar extremer boodschappen tegen. Tegengeluiden horen ze ook in de fysieke wereld minder.
Discussies over onder meer het coronavirus drijven soms een wig in families en vriendengroepen. Dat kan ervoor zorgen dat mensen niet alleen het vertrouwen verliezen in instituties, maar ook in de mensen om hen heen, zodat ze vooral nog gelijkgezinden opzoeken.
De verharding komt ook door de betrokkenheid van rechts-extremistische groepen. Rechts-extremisten kapen soms het anti-overheidsprotest om hun eigen (gewelddadige) boodschap aan de man te brengen en om mensen te rekruteren. Op sommige thema’s groeien rechts-extremisten en anti-overheidsextremisten ook naar elkaar toe. Ook delen ze complotdenken. Beide kunnen opportunistisch zijn in hun samenwerking: samen hebben ze meer massa.
Al die ontwikkelingen maken anti-overheidsextremisme harder en gevaarlijker. In de eerste plaats is er het gevaar dat extreme ideeën kunnen ontaarden in geweld. Een terroristische aanslag van een anti-overheidsextremist is zo voorstelbaar. Tegelijk is er een sluipend en serieus gevaar voor de democratie: dat wantrouwen, desinformatie en polarisatie die zullen aantasten.
Dat het zo gewoon wordt om vijandig te denken over politici, wetenschappers, journalisten, politie, rechters en mensen die anders denken, dat Nederland meer verdeeld wordt en geloof in de democratische rechtsorde afbrokkelt.
Het aanpakken van zulke ondemocratische doelen, of gebruik van ondemocratische middelen, is lastig maar noodzakelijk. Het extremisme moet daarbij worden onderscheiden van volstrekt legitiem protest. En mensen die de overheid niet vertrouwen, zullen meer optreden van het openbaar gezag juist zien als een bevestiging van hun ideeën.

Sommige anti-overheidsextremisten en -activisten trekken zich ondertussen meer en meer terug in een eigen parallelle samenleving. Enkele extremisten organiseren eigen ‘politie’ of zogenaamde ‘defendgroepen’, die het geweldsmonopolie van de staat niet erkennen en uitdagen – zelf zeggen ze demonstranten te moeten beschermen tegen de vermeende gewelddadigheid van de politie.
Er zijn activisten die alleen nog eigen media volgen, en overgaan tot thuisonderwijs en het van school halen of houden van hun kinderen. Honderden mensen lieten zich uitschrijven uit het kiesregister, omdat ze geen vertrouwen meer hebben in eerlijk bestuur. Zo wenden ze zich geleidelijk, maar steeds meer, af van de rest van de maatschappij.

PDF
Download deze publicatie als PDF.

Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 56

Auteur:
Jaar:
2022
Taal:
Aantal blz:
34
Soort Uitgave:
Beschrijving:
Over extreemrechts staat het volgende geschreven:
Rechts-extremisme
Binnen het rechts-extremisme is het accelerationisme de stroming
waar de meeste geweldsdreiging vanuit gaat. Enkele honderden
Nederlandse accelerationisten zijn online in beeld gekomen; van
enkelen kan dreiging uitgaan. Op diverse online netwerken van
deze stroming blijkt een fascinatie voor wapens te bestaan. Er
bestaan daarbij zorgen dat individuen met deze ideologische
achtergrond zich bij de krijgsmacht of bij een schietvereniging
willen aanmelden om zo ervaring op te doen met het gebruik van
wapens. De oorlog in Oekraïne kan aantrekkingskracht uitoefenen
op Nederlandse rechts-extremisten, maar vooralsnog lijkt er bij
rechts-extremisten weinig animo te zijn om te vertrekken naar
Oekraïne en zich aan te sluiten bij rechts-extremistische groepen
aan Oekraïense of Russische zijde.

(…)

De rechts-extremistische dreiging ontleed
Om belangrijke ontwikkelingen en incidenten in het huidige
Nederlandse rechts-extremistische landschap te kunnen duiden
kan een indeling in drie categorieën worden gemaakt,
namelijk: het klassiek rechts-extremisme (waaronder het
neonazisme), het intellectueel rechts-extremisme (bijvoorbeeld
Erkenbrand) en het accelerationisme. Klassieke neonazistische
organisaties zoals Blood & Honour, Combat 18 en Racial
Volunteer Force lijken momenteel nauwelijks een rol van
betekenis te spelen in Nederland en het intellectueel rechts extremisme is het laatste half jaar weinig in beeld gekomen.
In eerdere DTN’s is al aandacht besteed aan het
accelerationisme, dat in relatief korte tijd vanuit de Verenigde
Staten ook in andere westerse landen wortel heeft geschoten.
Aanhangers van deze rechts-extremistische ideologie
verheerlijken en rechtvaardigen terroristisch geweld om zo
versneld een rassenoorlog te ontketenen. Hierdoor willen zij
chaos creëren en het huidige politieke bestel vervangen door
een witte (nationaalsocialistische) etnostaat. Binnen het rechts extremistische spectrum in Nederland gaat de meeste
geweldsdreiging uit van deze beweging. Het gaat om een paar
honderd Nederlandse jongeren die zich op heimelijke
online communicatieplatforms begeven waar het
accelerationistische gedachtegoed wordt gepropageerd. De
inschatting blijft dat van enkelen een geweldsdreiging kan
uitgaan. Daarbij moet vooral rekening worden gehouden met
kleine tot middelgrote aanslagen met reguliere
aanslagmiddelen, zoals steek- en vuurwapens en explosieven.
Gezien de psychosociale problemen waar verschillende
accelerationisten mee worstelen, hun jeugdigheid en de lage
organisatiegraad is het wel de vraag in hoeverre zij
daadwerkelijk in staat zijn een aanslag met enige complexiteit
voor te bereiden en uit te voeren.
Eerder strafrechtelijk onderzoek naar The Base in Nederland
leidde eind 2020 tot de arrestatie en later tot de veroordeling
van twee jonge mannen. In december 2021 veroordeelde de
rechtbank in Rotterdam deze mannen van 20 en 21 jaar voor
deelname aan een terroristische organisatie en opruiing tot een
Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 56
22
terroristisch misdrijf. Beiden kregen 24 maanden
gevangenisstraf, waarvan 18 maanden voorwaardelijk, en een
taakstraf. De 21-jarige man werd vrijgesproken van het
voorbereiden van een terroristisch misdrijf. Hij stelde in een
chatroom dat hij een document zou bezitten met daarin de
fietsroutes van premier Rutte. Een dergelijk document is echter
niet in zijn bezit aangetroffen. De 21-jarige man zou eind
november 2020 beginnen aan een opleiding binnen defensie,
hetgeen door zijn arrestatie is verhinderd. Na de arrestaties
van eind 2020 zijn er geen arrestaties meer verricht van jonge
Nederlandse accelerationisten.
De laatste maanden valt op dat de verschillen tussen de
uiteenlopende groepen binnen de brede rechts-extremistische
online scène eerder worden toegedekt dan uitvergroot zolang
de kern of het ultieme doel van het rechts-extremistische
gedachtegoed maar overeind blijft, namelijk de witte
wereldheerschappij.
De rechts-extremistische beweging in Nederland die al jaren
offline beperkt zichtbaar was, is ook ten tijde van de
coronamaatregelen maar beperkt in staat geweest om effectief
in te spelen op de onvrede over het coronabeleid. Het anti overheidsnarratief van een onderdrukkende overheid sluit
echter goed aan bij de rechts-extremistische complottheorie
dat de Joodse/linkse elite de Nederlandse traditie, cultuur, ras
en taal niet zou beschermen. Hierdoor is er wel meer
verwevenheid ontstaan tussen anti-overheidsextremisten en
rechts-extremistische aanhangers en weet men elkaar
voornamelijk online te vinden. Tijdens coronaprotesten was er
al sprake van enige vermenging met rechts-extremisten.
Interesse vanuit rechts-extremistische hoek voor
vuurwapens
De politie doet onderzoek naar strafbare online uitingen van
leden en beheerders van accelerationistische accounts en
chatgroepen. In deze kringen blijkt een grote fascinatie voor
allerlei wapens te bestaan. Op woensdag 9 februari 2022 werd
na een ambtsbericht van de AIVD een 33-jarige verdachte in
Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 56
23
Zeeland aangehouden vanwege het beschikken over een 3D geprint semi-automatisch vuurwapen. De man deed online
verscheidene rechts-extremistische en racistische uitingen en
was ook in bezit van rechts-extremistische vlaggen en andere
memorabilia. Deze aanhouding lijkt daarmee een illustratie van
de waarneming dat rechts-extremistische personen steeds
vaker geïnteresseerd zijn in 3D-geprinte vuurwapens. Dit is
zorgelijk omdat dit de drempel tot het daadwerkelijk plegen
van (terroristisch) geweld kan verlagen. De Landelijke Eenheid
van de Politie voert op dit moment een breder onderzoek uit
naar 3D-geprinte vuurwapens in Nederland, die voornamelijk
voorkomen binnen het (niet-ideologische) criminele circuit. Bij
de politie komen verscheidene signalen binnen dat subjecten
binnen het rechts-extremistische landschap lid zijn of proberen
te worden van een schietvereniging of anderszins interesse
hebben in wapens en in het trainen ermee.
Zorgen om aantrekkingskracht van de krijgsmacht op
rechts-extremistische jongeren
De MIVD constateerde in zijn jaarverslag in 2020 dat sommige
rechts-extremistische jongeren in Nederland het aantrekkelijk
vinden om te werken voor de krijgsmacht. De eerder
genoemde 21-jarige man lijkt daar een nieuw voorbeeld van te
zijn. Radicalisering binnen elementen van de krijgsmacht is
risicovol, vooral gelet op de toegang tot en de training met
wapens. In het buitenland waren er de laatste jaren diverse
voorbeelden van defensiemedewerkers die radicaliseerden en
geweld toepasten of daarmee dreigden. De aantrekkingskracht
van de krijgsmacht op rechts-extremistische jongeren is te
verklaren. Zo is de externe presentatie van accelerationistische
groepen erg militaristisch geïnspireerd. Waarden en normen die
binnen de krijgsmacht gelden, zoals kameraadschap, moed en
trouw, staan ook bij veel rechts-extremisten hoog in aanzien.
Ook is er binnen delen van de rechts-extremistische beweging
een sterke affiniteit met wapens. Een relatief nieuw fenomeen
is dat in accelerationistische online netwerken wordt
geadviseerd het defensieapparaat te benutten voor het opdoen
van gevechts- en wapenvaardigheden om zich fysiek voor te
bereiden op een eventuele (eind)strijd. De aanwas van de
Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 56
24
rechts-extremistische beweging is vaak heel jong. Het zijn
personen die hun beroepskeuze voor de toekomst nog moeten
maken en deze gemakkelijk kunnen laten beïnvloeden door
rechts-extremistisch sentiment.
Vooralsnog weinig animo rechts-extremisten om te
vertrekken naar Oekraïne
Kort nadat Rusland eind februari 2022 Oekraïne militair
aanviel, kondigde de Oekraïense president Zelensky aan dat er
een ‘vreemdelingenlegioen’ opgezet zou worden. Al snel waren
er volgens de Oekraïense ambassade in Den Haag ruim 200
aanmeldingen uit Nederland, zowel van mensen met een
Oekraïense of Poolse achtergrond als van autochtone
Nederlanders, onder wie veteranen. Omdat deze groep
mogelijk gevechtstraining op kan gaan doen, kunnen er
veiligheidsrisico’s (vooral binnen eigen persoonlijke
levenssfeer) optreden als zij terugkomen. Vanwege het niet extremistische karakter van het officiële Oekraïense
‘vreemdelingenlegioen’ is het onwaarschijnlijk dat deelname
hieraan vanuit CT-perspectief risico’s voor Nederland met zich
mee zal brengen. Er bestaat echter ook een risico dat de oorlog
in Oekraïne aantrekkingskracht kan uitoefenen op rechts extremisten in Nederland. Dit zou geen nieuw fenomeen zijn.
Tussen 2014 en 2021 vochten volgens wetenschappers enkele
Nederlandse rechts-extremisten in Oekraïne, sommigen bij de
Oekraïense, anderen bij de separatistische/Russische
strijdgroepen. Eventueel zouden deelnemers aan het
gewelddadige conflict terecht kunnen komen bij rechts extremistische eenheden. Bij terugkeer in Nederland zouden zij
een risico kunnen vormen voor de nationale veiligheid.
Vooralsnog is het echter onwaarschijnlijk dat grote aantallen
rechts-extremisten naar het oorlogsgebied zullen vertrekken.
Bij de meeste rechts-extremisten in Nederland lijkt namelijk op
dit moment de bereidheid om naar Oekraïne te gaan te
ontbreken.
Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 56
25
Internationale ontwikkelingen rechts-extremisme
Verwevenheid rechts-extremistische groepen en anti overheidsgroepen in het buitenland
In Canada, Spanje, Ierland, Australië, het Verenigd Koninkrijk
en Duitsland hebben veiligheid- en inlichtingendiensten een
grote verwevenheid van het coronaverzet met rechts extremistische organisaties vastgesteld. Meer dan in Nederland
verloopt het protest op gewelddadige wijze. Een paar
voorbeelden uit andere landen illustreren de gewelddadige
polarisatie die in de afgelopen DTN-periode rond het
coronaverzet zichtbaar is geworden. Eind 2021 raakten in New
York rechts-extremisten tijdens antivaccinatie-bijeenkomsten
slaags met tegendemonstranten. In oktober 2021 namen
Italiaanse neofascisten en demonstranten in Rome deel aan
een massaprotest tegen vaccins dat ontaardde in geweld en
een poging om het kantoor van de premier te bestormen. In
hetzelfde land hebben rechts-extremisten na een betoging
tegen de coronapas het hoofdkwartier van een vakbond
vernield. In België werd de rechts-extremistische
instrumentalisering van de coronaprotesten merkbaar toen er
tijdens protesten in Brussel tegen de maatregelen eind 2021 en
begin 2022 rellen uitbraken.

(…)

Tijdens een fakkelprotest tegen het coronabeleid
op 12 januari 2022 in Utrecht was sprake van een
gewelddadige confrontatie vanuit een groepje antifascisten die
zich keerden tegen anti-coronamaatregelendemonstranten,
onder wie personen verbonden aan de extreemrechtse
splinterpartij NVU.

PDF
Download deze publicatie als PDF.

Factsheet extreemrechts in Nederlandse gemeentes

Update april 2021
Auteurs:
,
Jaar:
2021
Taal:
Aantal blz:
77
Soort Uitgave:
Beschrijving:

In het voorjaar van 2021 is de actieve aanhang van georganiseerd extreemrechts bij voortduring klein en versnipperd, het aantal uitgevoerde acties bescheiden en de geweldsdreiging minimaal. Op internet is recent echter sprake van een veranderde dynamiek rond extreemrechts, die nieuwe
dreigingen met zich mee brengt. Daarnaast is er sinds enkele jaren een vermindering te
zien van de maatschappelijke en politieke weerstand tegen extreemrechts, extreemrechtse
opinies en organisaties.

PDF
Download deze publicatie als PDF.

AIVD jaarverslag 2020

Auteur:
Jaar:
2021
Taal:
Aantal blz:
24
Soort Uitgave:
Beschrijving:

Rechts-extremisme
Rechts-extremisten zochten vaker het grote publiek door ideeën te presenteren als
respectabel en door aan te sluiten bij publieke protesten. Online was er intensief
contact tussen extremisten wereldwijd, waarbij zeer gewelddadige propaganda
werd gedeeld.
Rechts-extremistische groepen in Nederland presenteerden
hun ideeën afgelopen jaar vaker als een intellectuele manier
van denken, die de aandacht verdient van het grote publiek.
Het zogenoemde alt-rightgedachtengoed is een mengelmoes van
complottheorieën, opvattingen over blanke suprematie, en fascistische,
nationaalsocialistische en conservatief-christelijke denkbeelden.

PDF
Download deze publicatie als PDF.

Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 55

Auteur:
Jaar:
2021
Taal:
Aantal blz:
34
Soort Uitgave:
Beschrijving:

Momenteel zijn er geen concrete aanwijzingen dat personen in Nederland een aanslag voorbereiden, maar dit is wel voorstelbaar. Ook vanuit rechts-extremistische hoek is een aanslag voorstelbaar, maar de huidige dreiging vanuit jihadistische en rechts-extremistische hoek leidt niet tot een hoger dreigingsniveau.

Rechts-terrorisme
De voorstelbaarheid van een terroristische aanslag in Nederland uit rechts-extremistische hoek is vooral gebaseerd op de betrokkenheid van jonge Nederlandse mannen bij internationale, online accelerationistische netwerken. Het accelerationisme is een rechts-extremistische ideologie die via diverse – voornamelijk besloten – sociale mediaplatformen wordt verspreid. De aanhangers verheerlijken en rechtvaardigen terroristisch geweld om versneld een rassenoorlog te ontketenen. Hierdoor willen zij chaos creëren in de samenleving waarin het huidige politieke bestel kan worden vervangen door een witte (nationaalsocialistische) etnostaat. Vanuit dit gedachtegoed zijn de afgelopen drie jaar in westerse landen enkele terroristische aanslagen gepleegd. In Nederland gaat het om ten minste een paar honderd Nederlanders van tussen de 12 en 20 jaar, die veel tijd online doorbrengen op internationale fluïde netwerken waar zich wereldwijd enkele duizenden deelnemers manifesteren. Voor wat betreft de Nederlandse deelnemers kan worden geconstateerd dat zij relatief vaak lijken te kampen met psychosociale problematiek en een gebrekkig sociaal vangnet hebben.

Bijzonderheden: Extreemrechts op blz 3, 14, 19, 27 en 29
PDF
Download deze publicatie als PDF.

European Union Terrorism Situation and Trend report 2021

Auteur:
Jaar:
2021
Taal:
Aantal blz:
113
Soort Uitgave:
Beschrijving:

Interessante stukjes over extreemrechts, buiten het speciale hoofdstuk op blz 80-91:

Right-wing (RW) terrorism
In 2020, three EU Member States experienced four terrorist
incidents motivated by right-wing extremism. One terrorist
attack using firearms was committed in Germany and
resulted in the death of nine people;8 another attack plot in
Germany was disrupted. A failed attempt to attack a public
institution occurred in Belgium, while one plot was foiled in
France.
At least three of the four perpetrators were nationals of the
country in which the attack took place or was planned, and
one of them was female.
In 2020, 34 individuals were arrested in eight EU Member
States on suspicion of involvement in right-wing terrorist
activity. Where the offence leading to arrest was reported,9
the most frequent offences were membership of a
terrorist group and attack planning and preparation, often
accompanied by possession of weapons. The suspects
were predominantly male, with an average age of 38, and
nationals of the country in which they were arrested.
The perpetrator of the completed right-wing terrorist
attack in Hanau (Germany) was motivated by racist and
xenophobic ideas, but does not seem to have referred to
previous right-wing attacks like the one in Christchurch (New
Zealand) in 2019, or taken part in transnational right-wing
online communities.10
Arrests of suspects planning to commit terrorist or extremist
attacks were made in several EU Member States in 2020. It
is concerning to note the increasingly young age of suspects
– many of whom were minors at the time of arrest. Most
are linked to transnational violent online communities with
varying degrees of organisation.
These online communities espouse the ‘leaderless
resistance’ concept of the SIEGE culture and accelerationist
ideas. Such ideologies promote the view that attacks by
individuals or small groups, rather than large organisations,
are required to accelerate the anticipated breakdown of
society. This can be used to justify lone-actor attacks, like
those observed in 2019.
Right-wing terrorism and extremism continued
to comprise a very heterogeneous set of
ideologies, political objectives and forms of
organisation, ranging from lone individuals linked
to extremist online communities to hierarchical
organisations. Violent Neo-Nazi and white
supremacist groups were dismantled and/or
banned in several EU Member States, including
Germany and Spain. Their stated aim was to
attack those whom they considered ‘non-whites’,
including people of Jewish or Muslim faith, to
destroy the democratic order, and to create new
communities based on racist ideology. Some of
these groups financed their activities through
criminal means, including drug trafficking.
Combat training and access to weapons are
factors increasing the capabilities of rightwing
extremists to commit acts of violence.
Right-wing extremists often own, and in many
cases collect weapons, and they tend to have
an increasing interest in paramilitary training,
sometimes outside the EU, for example in
Russia.
In 2020 enhanced public awareness of climate
and ecological crises led right-wing extremists
to increasingly promote eco-fascist views.
According to eco-fascism, these crises can be
attributed to overpopulation, immigration and
the democratic systems’ failure to address them.
Video games and video game communication
applications were increasingly used in 2020
to share right-wing terrorist and extremist
propaganda, in particular among young people.
Right-wing extremists continued to use a variety
of online platforms, from static websites to
social media and messenger services.
In the EU, Turkish ultranationalists were
involved in confrontations with critics of
Turkish government policies, including Kurdish
protesters.

(…)

Among right-wing extremists also, COVID-19 was observed
to accelerate the trend of spreading propaganda online,
rather than offline. EU Member States noted an increase
in transnational right-wing activities online, while in-person
contact was limited by COVID-19 restrictions on movement.
…

Right-wing extremists exploited COVID-19 to
support their narratives of accelerationism and conspiracy
theories featuring anti-Semitism, and anti-immigration and
anti-Islam rhetoric. Left-wing and anarchist extremists also
incorporated criticism of government measures to combat
the pandemic into their narratives.

(…)

The level of activity concerning explosiverelated
attacks linked to right-wing terrorism
or extremism did not increase further
compared to 2019 and the identified trends.
The methods still included the commission
of arson and explosive attacks with simple
improvised incendiary devices (IIDs) or IEDs
constructed with readily available materials. In
addition, some incidents once more showed
that right-wing terrorists were still interested in
and capable of manufacturing more complex
HMEs, such as TATP and nitroglycerine.

(…)

Right-wing extremists discussed methods to use
COVID-19 as a weapon: close contact, airborne and fomite
transmissions were suggested as sources of contamination
targeting minorities, politicians, police officers and
medical staff. Shipping of contaminated products was
also suggested. Taking advantage of the COVID-19 crisis,
right-wing extremists further suggested attacks on critical
infrastructure, governmental facilities and the use of cyanide
to contaminate drinking products.

(…)

Links to larger criminal networks appear to be less common.
Nevertheless, an overlap between organised crime groups
and right-wing extremists, in particular with regard to
weapons procurement and drug trafficking, has been
observed. In January 2020 in Mallorca, for example, Spain
arrested 16 members of United Tribuns Nomads Spain,
the Spanish chapter of an international organisation linked
to drug trafficking and sexual exploitation of women. Part
of the group’s proceeds in Spain was used to finance its
members’ activities in violent right-wing extremist groups,
including football hooligans and neo-Nazi groups38. Also
in Spain, a transnational group trafficking in weapons,
including military weapons, was dismantled in late 2020. The
group was providing weapons to drug trafficking networks in
southern Spain. Three individuals were arrested, including a
German citizen who was linked to right-wing extremist and
neo-Nazi networks and had at his home a collection of Nazi
objects, uniforms and flags.

(…)

Organisations can rely on their members for funding
activities. Violent right-wing extremist organisations in
Finland and Sweden, for example, finance their activities
mainly through membership fees and donations from their
members and supporters. Poland observed that, in addition
to collections from members, right-wing extremist groups
fund their activities through legal private businesses run
by members or by selling nationalist paraphernalia.

(…)

RIGHT-WING TERRORISM
The number of convictions for right-wing terrorism
increased in 2020 (11) compared to 2019 (6). In Germany,
eight German nationals appeared before the Higher Regional
Court of Dresden on charges of participation in a terrorist
organisation and, in one case, leadership of a terrorist
organisation. Five of the defendants were also charged with
other offences of breach of the peace and grievous bodily
harm. The court determined that, in September 2018, the
defendants set up an extremist, right-wing orientated chat
group with the aim of initiating a violent overthrow of the
existing social order. They had planned demonstrations
to take place on the 4 October National Day in Berlin and
considered using firearms. A few days before that, a trial run
took place in the Schlossteichinsel area of Chemnitz, during
which five members of the group were arrested. Further
planning by the defendants was revealed, partly from data
saved on their mobile phones. On 24 March 2020, the court
found all eight defendants guilty. The leader of the group
was sentenced to five years and six months’ imprisonment,
while the other seven defendants were given prison
sentences between two years and three months and three
years and nine months.
In Lithuania, on 18 September 2020 the Vilnius Regional
Court sentenced one defendant to a prison term of two
years and four months after it established that the man,
who belonged to the right-wing extremist group Feuerkrieg
Division (FKD, ‘Fire War Division’), attempted to commit an
act of terrorism. On 5 October 2019, he placed an improvised
explosive device (IED) at a building but it failed to explode.
He was also convicted of holding explosives for terrorist
purposes and a firearms-related offence.

(…)

The average prison term for separatist and right-wing
terrorism-related offences in 2020 was six years, and for
left-wing terrorism-related offences it was five years. This
average is higher than the average for right-wing terrorismrelated
offences (three years) and separatist terrorismrelated
offences (four years), and lower than the average for
left-wing terrorism-related offences in 2019 (19 years).

Bijzonderheden: Rapportage over terreurdreiging in EU. Blz 80-91 bevat hoofdstuk dat gaat over extreemrechts.
PDF
Download deze publicatie als PDF.

Van actie tot zelfverwezenlijking: routes van toetreding tot radicaal- en extreemrechts

Routes van toetreding tot radicaal- en extreemrechts
Auteur:
Jaar:
2021
Taal:
Aantal blz:
416
Soort Uitgave:
Beschrijving:

Op de Haagse Hoefkade stond op 10 augustus 2014 een groep radicale moslims
uit de Schilderswijk tegenover de anti-IS-demonstratie van het gelegenheidscollectief
Pro Patria (‘Voor het vaderland’). Vooraf draaide de geruchtenmachine
op volle toeren. Zo zou Pro Patria een koran willen verbranden, andersom
zouden radicale moslims uit de Schilderswijk brandbommen naar de demonstratie
van Pro Patria willen gooien.1
Aan beide zijden weet niemand meer wie de geruchten verspreidde,
maar het leidde ertoe dat de groepen in het hart van de Schilderswijk lijnrecht
tegenover elkaar kwamen te staan. Pro Patria scandeerde leuzen als ‘Geen
jihad in onze straat’. Het andere kamp gooide meegebrachte bakstenen en
doopte de rel om tot ‘de slag om de Schilderswijk’.2
De Mobiele Eenheid besloot dat Pro Patria moest afbuigen, wat de stoet
van ongeveer 150 mensen uiteindelijk na veel protest deed.3 De groep bestond
onder meer uit bekende radicaal- en extreemrechtse activisten, Vlaamse
nationalisten,
ADO-fans die net terugkwamen van een verloren thuiswedstrijd
tegen Feyenoord, Assyrische christenen, bezorgde burgers en een handjevol
Koerden, die allemaal meeliepen onder de vlag van een anti-IS-demonstratie.
Vanwege de komst van een aantal bekende gezichten uit het radicaal- en
extreemrechtse milieu kondigde Pro Patria vooraf strenge regels aan: geen
extreemrechtse uitingen en alleen Nederlandse vlaggen.
Hoewel de stoet had moeten afbuigen, claimde mede-initiator Paul Peters
van Pro Patria een overwinning, zo vertelde hij toen ik hem driekwart jaar
later voor Elsevier Weekblad sprak. De toenmalige Haagse burgemeester Jozias
van Aartsen (VVD) had immers de uit de hand gelopen demonstratie van Pro
Patria aangegrepen om voorlopig op grond van de openbare orde demonstraties
in de Schilderswijk te verbieden. En dus konden radicale moslims ook niet
meer in de wijk demonstraties ontplooien – waarbij ze en passant de Islamitische
Staat aanmoedigden.

Bijzonderheden: Dit betreft een proefschrift
PDF
Download deze publicatie als PDF.

De verschillende gezichten van de coronaprotesten

Auteur:
Jaar:
2021
Taal:
Aantal blz:
30
Soort Uitgave:
Beschrijving:

In het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN) 53 schreef de NCTV over de aanhoudende en soms intimiderende manifestaties van maatschappelijk ongenoegen sinds de uitbraak van COVID-19.

De zorgen over de coronaprotesten binnen de samenleving en het openbaar bestuur zijn alleen maar groter geworden door recente ongeregeldheden, zoals de rellen na de invoering van de avondklok op 23 januari 2021. Het is belangrijk om niet te vervallen in generalisaties, maar om juist de verschillende gezichten van de coronaprotesten te beschrijven. Rellende jongeren en hooligans zijn niet dezelfde mensen als vreedzame demonstranten met bijvoorbeeld grieven over de overheid. Binnen het uiteenlopende coronaprotest sinds de uitbraak van COVID-19 in februari 2020 zijn verschillende achtergronden en motivaties te ontwaren.

Bijzonderheden: Extreemrechts op blz 7 en 8, 22 en 23.
PDF
Download deze publicatie als PDF.

Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 54

Auteur:
Jaar:
2021
Taal:
Aantal blz:
34
Soort Uitgave:
Beschrijving:

Het dreigingsniveau wordt op basis van DTN 54 vastgesteld op niveau 3. Een terroristische aanslag in Nederland is voorstelbaar. Er zijn op dit moment in Nederland personen die radicaliseren of sterk geradicaliseerd zijn en een dreiging (kunnen) vormen. Momenteel zijn er geen aanwijzingen dat personen in Nederland een aanslag voorbereiden. Wel is het voorstelbaar dat een eenling overgaat tot het plegen van aanslag. De afgelopen jaren zijn aanslagen in Europa veelal door islamistische en jihadistische alleenhandelende daders gepleegd, bij wie extremistisch gedachtegoed soms gepaard kan gaan met psychosociale of psychiatrische problemen. De aanslagen in Frankrijk en Oostenrijk in het najaar van 2020 passen in het beeld van de dreiging die kan uitgaan van individuen. Het dreigingsniveau is gebaseerd op de onderstaande elementen.

Bijzonderheden: Extreemrechts op blz 4, 12 t/m 14, 19 en 20 en 27 t/m 29.
PDF
Download deze publicatie als PDF.

Monitor antisemitische incidenten 2020

Auteur:
Jaar:
2021
Taal:
Aantal blz:
110
Soort Uitgave:
Beschrijving:

CIDI registreerde in 2020 135 antisemitische incidenten in Nederland. Hiermee zijn we terug op hetzelfde niveau als de door ons geregistreerde anti-Joodse incidenten in 2018. 2019 was wat aantal gemeten incidenten betreft een triest dieptepunt in de jaarlijkse CIDI-monitor, die dit jaar voor de 37e keer verschijnt.

Helaas zagen we het afgelopen jaar het aantal volgers van complottheorieën ernstig toenemen, zowel op sociale media als daarbuiten. Niet zelden worden Joden aangewezen als veroorzaker en/of belanghebbende bij het coronavirus. Het is goed te zien dat antisemitismebestrijding op de politieke agenda is gekomen, zowel landelijk als in sommige gemeentes. Er is nog veel werk te doen, maar de ingeslagen weg stemt hoopvol.

Bijzonderheden: Extreemrechts antisemitisme op blz 24 t/m 26
PDF
Download deze publicatie als PDF.

De rechtsstaat, een quickscan

De partijprogramma's voor de verkiezingen 2021 rechtsstatelijk?
Auteur:
Jaar:
2021
Taal:
Aantal blz:
43
Soort Uitgave:
Beschrijving:

De commissie heeft bij zeven van de veertien onderzochte partijprogramma’s voorstellen aangetroffen die de toets aan de minimumnormen van de rechtsstaat niet doorstaan. Het gaat dan vaak om voorstellen op het gebied van immigratie en asiel. Die voorstellen kregen de diskwalificatie rood, meestal omdat ze openlijk discrimineren ten opzichte van bepaalde groepen burgers of hun de toegang tot de rechter ontzeggen of belemmeren.
Maar toch is het beeld dat de commissie heeft gekregen van de plannen van de meeste onderzochte partijen uiteindelijk positief. Het is duidelijk dat alle partijen worstelen met het antwoord op de vraag hoe onze democratie staatkundig moet worden (her)ingericht om te voldoen aan de eisen van deze turbulente tijd, hoe burgers beter betrokken kunnen worden bij ingrijpende besluiten die door de politiek genomen moeten worden, hoe instituties als de rechterlijke macht versterkt kunnen worden, juist om de grondrechten van burgers te beschermen.
Dit is de rechtsstatelijke opgave die voor de komende vier jaar partijen verbindt.

Bijzonderheden: Forum voor Democratie op blz 27 en 28, Ja21 op blz 30 en 31,PVV op blz 33 en 34,
PDF
Download deze publicatie als PDF.

Factsheet Online radicaal en extremistisch gedrag

Auteur:
Jaar:
2021
Taal:
Aantal blz:
23
Soort Uitgave:
Beschrijving:

Steeds openlijker
De afgelopen decennia heeft het online radicaal- en extreemrechtse landschap een vlucht genomen. Daarbij worden racistische en dehumaniserende uitingen niet enkel meer onder een pseudoniem in een hoekje van het internet gedaan op een webforum als Stormfront, maar steeds openlijker op sociale media gedeeld. Deze factsheet is opgesteld om meer inzicht te krijgen in deze online wereld en de betekenis voor de offline wereld. De online wereld vervult hierbij verschillende functies: rekruteren, aandacht genereren, mobiliseren, ideologie verspreiden, vinden van gelijkgestemden, ideologische rechtvaardiging, trollen en doxing, ondermijning van sociale cohesie en overheid en vermaak. Hoewel het online bereik van bekende fysieke (offline) radicaal- en extreemrechtse groepen relatief klein is en de geweldsdreiging al jaren gering is, is er wel een voortzetting zichtbaar van een eerder waargenomen ‘dreigcultuur’. Racistische en dehumaniserende berichten worden niet vanuit grote kanalen verspreid, maar eerder bottom-up door een netwerk van individuele gebruikers gedeeld. Deze toegenomen racistische commentaren en hate speech dragen bij aan verdere polarisatie en ondermijning van de sociale cohesie, met name wanneer het gaat om dehumanisering en het vergroten van de vijandigheid ten aanzien van groepen met een migratieachtergrond. Het online landschap is voortdurend in beweging. De informatie in de factsheet is een momentopname van september 2020. We actualiseren deze factsheet periodiek.

PDF
Download deze publicatie als PDF.

STATE OF HATE

FAR-RIGHT EXTREMISM IN EUROPE
Auteurs:
, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,
Jaar:
2021
Taal:
Aantal blz:
126
Soort Uitgave:
Beschrijving:

The year 2020 will forever be marred by the global pandemic which spread around the world, locking us in our homes, hiding our faces behind masks and tragically taking hundreds of thousands of lives. As we enter 2021 the death toll continues to rise though the arrival of numerous vaccines has provided a much needed glimmer of hope. However, while a thin shard of light has begun to lift the seemingly unending darkness of last year, the ramifications of the pandemic will continue to be felt for years to come; not least the impending economic crisis set to grip the world economy. Yet, it has by no means been all bad news. In the face of such tragedy we have seen communities come together, neighbours and strangers helping one another and examples of heart-breaking sacrifice, love and hope.

Blz 99:

Activist far rights group are small, badly organised and infighting. Main typology of action is to try and attract (media) attention by organising provocative actions (tearing pages out the Quran, grilling pig meat in front of a mosque, occupying roof tops of mosques or refugee centers) with small numbers of activists.
Next to activist groups we see online appearance, internationalisation and radicalisation of larger groups of (mainly young, sometimes very young) extreme right activist.

Last, there is the Political party Forum voor Democratie (FvD, Democratic Forum) with two members in Parliament. FvD, and more specific party leader Thierry Baudet and his trustees, associate themselves on frequent occasions with right extremist ideology and right extremist people.

Bijzonderheden: Situatie Nederland beschreven op blz 99.
PDF
Download deze publicatie als PDF.

Beter vandaag dan morgen

Rechts-extremistische accelerationistische online bewegingen
Auteur:
Jaar:
2020
Taal:
Aantal blz:
64
Soort Uitgave:
Beschrijving:

De laatste jaren zijn er nieuwe vormen van rechts–extremisme ontstaan. Deze zijn veelal
gestoeld op bestaande ideeën, maar zijn ook aangepast aan ontwikkelingen, zoals de
opkomst van het internet. In de vorige publicatie van NTA (‘NTA, De nieuwe generatie
extreemrechts en haar online schaduw’) 1 beschreven we hoe extreemrechts via het internet
zijn boodschap verspreidt en nieuwe mensen bij de ideologie betrekt. In deze publicatie
zoomen we in op de meest extreme stromingen van extreemrechts: de nieuwe generatie
rechts–extremisten. Deze hangen veelal “accelerationisme” aan; het geloof dat als er een
strijd moet komen tegen vijanden, deze beter vandaag dan morgen kan uitbreken.
Aanslagen hebben als doel deze strijd aan te wakkeren.

PDF
Download deze publicatie als PDF.

Jaarplan van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) 2021

Auteur:
Jaar:
2020
Taal:
Aantal blz:
5
Soort Uitgave:
Beschrijving:

Onder rechts-extremisten is, met name online, een steeds gewelddadiger discours zichtbaar. Vaker dan voorheen worden uitspraken gedaan en ideologieën aangehangen waarin geweld wordt aangemoedigd en verheerlijkt. De stap naar terrorisme door rechts-extremistische eenlingen in Nederland is voorstelbaar.

Bijzonderheden: Extreemrechts op blz 2
PDF
Download deze publicatie als PDF.

Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 53

Auteur:
Jaar:
2020
Taal:
Aantal blz:
39
Soort Uitgave:
Beschrijving:

De mogelijkheid dat een extreemrechts georiënteerde eenling in Nederland copycat gedrag vertoont naar aanleiding van een aanslag zoals in Christchurch (maart 2019), is voorstelbaar. Het Nederlandse extreemrechtse landschap is doorgaans niet gewelddadig, marginaal, gefragmenteerd en ontbeert aansprekende leiders. Online is wel rechts-extremistische activiteit. Bovendien zijn er personen die vanuit rechtsextremistische, maar ook vanuit identitaire- en antioverheidshoek, soms (online) dreigen met geweld. Dit is nog nergens concreet geworden.

Bijzonderheden: Extreemrechts op blz 4, 14, 15, 30, 33, 35 en 36.
PDF
Download deze publicatie als PDF.

Extreemrechts & extreemlinks

in de gemeenten Schiedam, Rotterdam, Vlaardingen & Maassluis
Auteur:
Jaar:
2020
Taal:
Aantal blz:
73
Soort Uitgave:
Beschrijving:

Dankzij een combinatie van toenemende polarisatie, nieuwe internetmogelijkheden en een ideologische vernieuwing van met name extreemrechtse groeperingen is er de afgelopen jaren een opleving van de fenomenen extreemrechts en (in de schaduw) extreemlinks waarneembaar in West-Europa. In Nederland heeft de vluchtelingencrisis (2013-2016) een grote rol gespeeld in deze opleving. Daarnaast is de Zwarte Pieten-discussie, die nu al een paar jaar zeer fel gevoerd wordt, aangegrepen, door zowel extreem- rechts als links, om te spreken van een cultuur-oorlog. De gemeenten Schiedam, Rotterdam, Vlaardingen en Maassluis willen naar aanleiding van deze ontwikkelingen antwoord op de vraag: “Wat zijn op dit moment de gevaren die voortkomen uit politiek extremistisch gedachtegoed binnen de regio, en hoe kunnen de gemeenten daar effectief op inspelen?” Door middel van kwalitatief onderzoek in de regio, gecombineerd met internet- en literatuuronderzoek dat in de periode april-september 2019 verricht is, tracht dit rapport antwoord te geven op deze vraag.

PDF
Download deze publicatie als PDF.

Report of the Special Rapporteur on contemporary forms of racism, racial discrimination, xenophobia and related intolerance

Racism, racial discrimination, xenophobia and related forms of intolerance, follow-up to and implementation of the Durban Declaration and Programme of Action
Auteurs:
,
Jaar:
2020
Taal:
Aantal blz:
21
Soort Uitgave:
Beschrijving:

At the invitation of the Government, the Special Rapporteur on contemporary forms of racism, racial discrimination, xenophobia and related intolerance, E. Tendayi Achiume, visited the Netherlands from 30 September to 7 October 2019. The present report contains her findings, which identify significant strengths in the State’s racial equality frameworks. Nonetheless, the Special Rapporteur calls for swift action to address persisting structures of racial discrimination.

PDF
Download deze publicatie als PDF.