Hoe een groepje jongeren op internet in enkele maanden radicaliseert In mei 2020 vormt zich op Instagram en Telegram een groep jongemannen onder de naam ‘De Nationale Storm Vereniging’. Enkele tientallen mannen zijn hier tot nog toe kortere of langere tijd betrokken. Inmiddels heet de groep ‘National Socialist Dutch Movement’, staat één deelnemer voor de… Lees verder
De langst bestaande extreemrechtse partij van Nederland, de Nederlandse Volks-Unie (NVU), doet in drie gemeentes mee aan de gemeenteraadsverkiezingen in 2014. Dat is bepaald niet voor het eerst, maar verrast misschien wel enigszins. Verrassend, omdat de partij sinds haar oprichting in 1971 met regelmaat heeft meegedaan aan verkiezingen zonder ook maar één keer een zetel… Lees verder
In maart 2012 schreven wij over een aantal verschillende pogingen van extreemrechts om betrokken te raken bij de JOVD, de jongerenorganisatie van de VVD. Wij concludeerden dat die infiltraties nooit echt effectief zijn geweest en dat de JOVD zijn best doet om dergelijke figuren te weren. Of de Brabantse neonazi Tom Beune dat artikel heeft… Lees verder
Op woensdag 17 juli zijn in drie landen verschillende woningen, kantoren en gevangeniscellen van neonazi’s door de politie doorzocht. Zij worden verdacht van het vormen van een terroristisch netwerk dat als doel heeft het politieke systeem van de Bondsrepubliek Duitsland met geweld aan te vallen. Een van de verdachten is een jonge Nederlandse activist uit… Lees verder
Met het verschijnen van de eerste uitgave van het tijdschrift Alert! in 1997 verscheen ook de eerste ‘Onder de Loep’, het artikel dat onderzoeksgroep Kafka verzorgt. Na 15 jaar en bijna 60 afleveringen is het tijd voor een terugblik. Een kritische terugblik: hebben we het al die tijd gedaan zoals we wilden? Hadden de artikelen… Lees verder
Er zijn ontelbare dromen, theorieën en strategieën waarin uiteen wordt gezet hoe je politieke ideeën zou kunnen verwezenlijken. Hoe je uiteindelijk je ideale maatschappij zou moeten bereiken. Het infiltreren van andere, politiek meer succesvolle organisaties is er daar één van. Extreemrechts heeft wat dat betreft een lange geschiedenis. Je moet toch iets als ambitieuze rechtsextremist…. Lees verder
De rechtsextremist Anders Breivik heeft in Noorwegen een bomaanslag gepleegd en tientallen mensen vermoord. In een manifest waar hij zijn daad toelicht verwijst Breivik verschillende keren naar de politieke situatie in Nederland. Volgens de AIVD bestaat er weinig dreiging vanuit de Nederlandse extreemrechtse hoek. Is die constatering juist? Het vermoorden van (redelijk willekeurig gekozen) mensen… Lees verder
Combat 18 Nederland (C18 Nederland) is een onbekende, kleine en schimmige organisatie die in 1997 is opgericht. In navolging van C18 Engeland, waar de oorsprong van deze organisatie ligt probeert een wisselende groep Nederlanders het gedachtegoed van deze nazistische terreurorganisatie uit te dragen. Eén persoon vormt de rode draad, en de focus van C18 wisselt…. Lees verder
De internationale organisatie van nazistische skinheads “Blood & Honour” (B&H) is in Nederland een vrijwel onbekende organisatie. Dat is niet voor niets. In tegenstelling tot in veel andere landen, is B&H hier tot voor kort nooit uit de verf gekomen. Daarnaast hebben de pogingen om tot een Nederlandse B&H-tak te komen altijd in het semi-ondergrondse… Lees verder
Nederland is een van de weinige landen waar de skinheadscene door de jaren heen weinig voet aan de grond heeft gekregen. Zo is het aantal skinheads nooit schrikbarend groot geweest. De meest actieve mensen zaten in bandjes, schreven een fanzine vol of hadden een kleine mailorder waar ze stickers, platen, cassettes en t-shirts verkochten. Enkele… Lees verder
In de jaren tachtig was rechts-extremisme in de Nederlandse voetbalstadions een bekend verschijnsel. Er waren diverse fascisten die een prominente rol speelden in radicale supportersgroepen zoals bijvoorbeeld Ton Hoogduin, FC Den Haag-supporter en lijfwacht van Hans Janmaat, Tim Mudde nazi-skinhead en Feyenoord-supporter en Eite Homan Aktiefront Nationale Socialisten (ANS)-voorman en leider van de Groninger Z-side…. Lees verder
Die Hammerskins sind eine der ältesten und beständigsten Neonazi-Organisationen in Deutschland. Das seit über 30 Jahren bestehende Netzwerk versteht sich als eine „Bruderschaft“ und „Elite“ der Neonazi-Szene. Ihre straffe Organisation ist Teil einer international eingeschworenen Gemeinschaft, die sich «Hammerskin Nation» (HSN) nennt und von Europa in die USA bis nach Neuseeland reicht. Ihr Wirkungsbereich ist umfassend, ihre Mitglieder sind treibende Kräfte innerhalb der militanten Neonazi-Szene.
Deze week verscheen op De Correspondent een artikel over extreem-rechts geweld in Nederland. Het betreft een interview met Willem Wagenaar. ‘Voor de Anne Frank Stichting houdt hij minutieus bij hoe rechts-extremistische groepen en personen zich ontwikkelen en volgt hij de groei van extreemrechts van nabij.’
Sinds enkele jaren groeit overal ter wereld het rechts-extremisme. Ook is er steeds meer geweld. Maar voor Nederland ziet onderzoeker Willem Wagenaar een positieve uitzondering.
Stickers met hakenkruizen op lantaarnpalen, arrestaties na het roepen van racistische leuzen en een Rotterdamse groep die een linkse actie in Nijmegen verstoort. Voorbeelden van extreemrechts in Rotterdam, of extreemrechtse activisten uit Rotterdam.
NIJMEGEN – Het extreemrechtse Racial Volunteer Force (RVF) zal op 10 november tegenover het voormalig kraakpand de Grote Broek demonstreren. Zij eisen dat het pand direct haar deuren sluit omdat het zou fungeren als broedplaats voor links-extremisme.
Im Jahr 2012 gründete sich die Neonaziorganisation «Combat 18» („Kampfgruppe Adolf Hitler“) Deutschland. «Combat 18» (C18) Deutschland ist die „autorisierte“ deutsche Division eines internationalen Netzwerks von C18-Gruppen, die sich als eine weltweite Bruderschaft verstehen und organisatorisch und sozial eng verbunden sind.
Het Openbaar Ministerie eist boetes en werkstraffen tegen vier deelnemers van een NVU-demonstratie tegen ‘links fascisme’. Het viertal zou in maart in Amsterdam met dubieuze vlaggen en stickers joden hebben beledigd en aan hebben gezet tot haat en discriminatie.
Vier leden van de rechts-extremistische beweging Nederlandse Volks Unie (NVU) moeten zich vandaag voor de rechter verantwoorden. Het viertal werd tijdens een demonstratie bij de Stopera op 12 maart opgepakt.
Soldiers of Odin staat sinds dit weekend volop in de belangstelling. Zondag droeg de groep naar eigen zeggen een asielzoeker over aan de politie. Hij zou vrouwen hebben lastig gevallen. Wie zijn de Nederlandse ‘Soldaten van Odin’?
Een beweging van burgers met een nationalistische ondertoon, die het recht in eigen hand neemt. Een beknopte karakterschets van de Soldiers of Odin (SOO), in de praktijk gebracht afgelopen weekend in Winschoten. De burgerwachtbeweging is ook in Zuid-Limburg actief. Wie of wat is SOO eigenlijk?
Soldiers of Odin, een uit Finland overgewaaide burgerwacht met extreem-rechtse sympathisanten, heeft voor het eerst in Nederland opgetreden. De organisatie zegt een asielzoeker uit Winschoten, die vrouwen zou lastigvallen, aan de politie te hebben uitgeleverd.
Het Vlaams Belang organiseert in Antwerpen een demonstratie met Filip Dewinter tegen de komst van een moskee. Edwin Wagensveld van Pegida Nederland loopt hier mee. Er zijn 250 demonstranten aanwezig, waaronder ook een groepje neonazi’s van Combat 18 Nederland.
De rechtbank in Amsterdam veroordeelt vier neonazi’s tot werkstraffen en boetes vanwege hun gedrag op de NVU demonstratie in Amsterdam op 12 maart 2016. Ze toonden toen antisemitische afbeeldingen en een vlag van de radicale groep Combat 18. Twee van hen brachten de Hitlergroet. De strafzitting in deze zaak was op 15 december 2016. De vier mannen zijn Mike Brand, Tom Blockx, Wilbert Boënne en Martijn van Damme.
Een strafzaak in Amsterdam tegen vier neonazi’s die over de schreef gingen op de NVU demonstratie in Amsterdam op 12 maart 2016. Het gaat om Mike Brand uit Purmerend en drie mannen uit Hulst: Martijn van Damme, Wilbert Boënne en Tom Blockx. Ze brachten de Hitlergroet, hadden een anti-jodensticker en droegen een Combat 18 shirt. Het Openbaar Ministerie eist boetes en werkstraffen. Op 12 januari 2017 volgt het vonnis. Volgens Constant Kusters, de partijleider van de NVU, is het viertal geroyeerd na hun actie. Kusters zegt: “Dat soort dombo’s willen wij niet in de partij hebben. Als zij met hun rechterhand omhoog willen lopen, doen ze dat maar ergens anders.” Op een internetaccount van Combat 18 Rotterdam wordt op het proces afgegeven en wordt een foto geplaatst van zeven mensen met bomberjacks in een metrostation.
C18 Rotterdam plaatst een foto op haar internetaccount met daarop veertien geanonimiseerde mannen in sportkleding. Mogelijk in een sporthal of ergens buiten. C18 schrijft erbij: “Pijn… We hadden vd 17 man voor bokstraining. Kameraden uit NL. Duits Vlaams Pools Slovak en GB. Mooie dag en tot de volgende training“.
Een demonstratie van Gemeinsam-Stark Deutschland in Dortmund met muziekoptredens van bandjes zoals Oidoxie en Kategorie C. Hier spreekt Edwin Wagensveld van Pegida Nederand en de Duitser Torsten Frank, die ook vaak met Pegida in Nederland demonstreert. Een opvallende spreker is de Dortmundse neonazi Siegfried “SS-Sigi” Borchardt. Andere Nederlanders die hier rondlopen zijn Johnboy Willemse en Patricia Visser met hun RVF Landstorm Nederland spandoek “Stop de Multiculturele Terreur. Grenzen dicht nu!!! Landstorm Nederland“. Een groep Nederlandse neonazi’s wordt in de buurt gezien van een van de leiders van Combat 18 Will Browning, die deels in Nederland woont. Het gaat bijvoorbeeld om Angelo de Bruyn en Barry Kluft. Verder lopen Patrick Hendriks, Danny Janssen en Ed Polman mee.
Op een internetpagina van Combat 18 Rotterdam verschijnt een foto van acht geanonimiseerde figuren met spandoeken voor een bosje met bomen. Erbij staat: “318 ASF meeting support those who support us..f*ck the rest #asf #c18“. Op de foto is een zwarte vlag van Combat 18 te zien met de tekst “Terror Machine coming to a town near you“, een SS-vlag en een spandoek van Aryan Strike Force Division Netherlands-Flanders. De figuren brengen de Hitlergroet. Er is ook een barbecue te zien en kratten bier.
In Dortmund wordt een neonazidemonstratie gehouden onder het motto “Tag der Deutschen Zukunft.” Op het Nederlandse Laagland Forum op internet roept Patrick Hendriks van de Brass Knuckle Brotherhood op voor deelname en kondigt de komst aan van “een hele grote groep Nederlanders“. Zijn kompaan Femme van der Kooi verwacht ook een hoge opkomst. Er is een internationale groep van Combat 18-activisten aanwezig die meeloopt met Will Browning. Daar zitten ook Nederlanders in zoals Niels Adams, Danny Janssen en Angelo de Bruyn. De neonazi Ed Polman duikt wel bij het verzamelpunt op, maar loopt uiteindelijk niet mee.
Een demonstratie in Antwerpen van Pegida Vlaanderen tegen de islam. Hier gaan ook meerdere Nederlandse rechtsextremisten heen. In totaal lopen er tussen de 350 tot 400 mensen mee. Er zijn mensen met Nederlandse vlaggen zoals Raffie Chohan. Een man draagt een shirt van de Aryan Strike Force 318 Division Netherlands – Flanders (uit Combat 18 hoek). Er zijn mensen van Pegida Nederland en Voorpost Nederland.
Voorpost organiseert een aangekondigde manifestatie in Middelburg in de ochtend. Het is een protest tegen de uitreiking van de “Four Freedoms Awards” aan de Duitse Bondskanselier Angela Merkel. Voorpost wil dat Merkel voor het Internationaal Strafhof in Den Haag gedaagd wordt vanwege haar gastvrijheid voor vluchtelingen. Het protest is georganiseerd door Florens van der Kooi. Op internet plaatsten groepen zoals de NVU, Combat 18 en RVF Landstorm Nederland oproepen voor hun achterban om hierbij aan te sluiten. Er zijn enkele tientallen betogers aanwezig. De Vlamingen Rob Verreycken en Bart van Pachtenbeke zijn sprekers, net als Florens van der Kooi en Pegida-voorman Edwin Wagensveld. De NVU claimt later dat ze hier met tien leden aanwezig was, maar dat er geen vlag van de NVU mocht wapperen. Hetzelfde verbod zou gelden voor een vlag van het Noord-Brabants Verzetsfront. Er zou een betoger zijn gearresteerd.
Los van dit straatprotest spreekt Peter van Dijk, de voorzitter van de Statenfractie van de PVV in Zeeland, zich uit tegen Merkel. Hij denkt na over een boycot door de PVV van de uitreikingsceremonie.
Een demonstratie van de NVU in Amsterdam met als thema’s: “Stop de Vluchtelingen Invasie“, “Vrijheid van Meningsuiting. Ook voor Volks-Nationalisten!” en “Tegen links geweld & links-fascisme!”. Hier zijn ongeveer zestig mensen aanwezig en de partijleiders Constant Kusters en Peter van Egmond spreken ze toe. Uit België zijn hun geestverwanten Christian Berteryan van de Autonome Nationalisten Vlaanderen en Axel Nokin van Nationalistes Autonomes Wallonie afgereisd en zij houden ook toespraken. Er worden twee neonazi’s gearresteerd wegens het brengen van de Hitlergroet, en nog twee vanwege het tonen van antisemitische afbeeldingen en een vlag van Combat 18. Een vijfde NVU’er wordt opgepakt wegens het beledigen van een agent.
Een betoging van Voorpost in Gent met het thema: “Terrorisme Moe? Grenzen Toe!“. Op het affiche staat een moslimstrijder met granaatwerper. Er zijn deelnemers uit Nederland bij en na afloop is er in een buurt met veel Turkse inwoners een incident met een groep Skinheads uit Nederland. In de demonstratie zelf wordt een tiental extreemrechtse demonstranten gearresteerd, onder meer omdat ze weigeren hun gezichtsbedekking af te doen. Pegida Vlaanderen en Vlaams Belang ondersteunen de demonstratie, waarbij ongeveer driehonderd deelnemers zijn. Er is ook een spandoek van Combat 18 en er worden racistische leuzen geroepen. Sommige betogers maken oerwoudgeluiden als er allochtonen langs lopen.
De Nationale Sinterklaasintocht in Meppel waar antiracistische groepen protesteren tegen het gebruik van Zwarte Pieten. Op sociale media verschijnen duizenden racistische berichten die zich tegen de actie richten. Er staan doodsverwensingen en bedreigingen bij en een enkeling wordt hiervoor vervolgd. Diverse neonazi’s zijn in Meppel aanwezig, bijvoorbeeld van Combat 18 en een groepje rondom de nazikroeg De Nationalist uit Ravenstein. Hier slaakt Patricia Visser van De Nationalist kreten uit over “apen”, als ze Afro-Nederlandse demonstranten ziet.
In een café in Schiedam treden twee bands op met een extreemrechtse achtergrond. De skinheadband The Firm komt uit Rotterdam en heeft Mike van Schaik als zanger. In de hardcoreband Blindfolded uit de regio Winschoten spelen de extreemrechtse activisten Marcel Flink en Harm-Jan Smit. Vanuit het publiek wordt meermalen de Hitlergroet gebracht en de bezoekers dragen extreemrechtse shirts. Zo draagt Johnboy Willemse een shirt van zijn nazikroeg De Nationalist. Sommige mensen hebben tatoeages van hakenkruisen, White Power en Combat 18. The Firm heeft een tekst tegen moskeeën. De zaal krijgt hierna op haar kop van gemeente omdat er neonazistische muziek te horen was, de Hitlergroet gebracht werd en sleutelfiguren uit de extreemrechtse politiek aanwezig waren.
In Purmerend wordt aangifte gedaan tegen NVU-voorman Robert Jan Koelewaard. Hij wil de lijsttrekker voor de NVU worden bij de komende gemeenteraadsverkiezingen. Op een sociale mediasite heeft hij een radicaal profiel met de kreet ‘Heil Hitler’, een SS-logo, de Hitlergroet, NVU-posters en verwijzingen naar Combat 18 en de ATB.
Het Gerechtshof in Den Haag veroordeelt de Duitse neonazi Michael Krick tot twee jaar gevangenisstraf wegens de ernstige mishandeling van een Antilliaanse man in Papendrecht in mei 2006 en het bezit van antisemitische T-shirts. Krick is al jaren een belangrijke kracht in de Nederlandse neonazikringen en woont ook in Nederland. De zaak van vandaag ging alleen nog over het bezit van 43 Combat 18 T-shirts met het opschrift ‘Destroy Zionism’ en een tekening van een joodse man met pistool tegen het hoofd. Volgens het Hof zijn de T-shirts een belediging voor de joodse gemeenschap en kunnen ze aanzetten tot haat en discriminatie. De toenmalige vriendin van Krick krijgt een kleine boete voor het bezit van een slagwapen bij haar arrestatie in 2006. Ze wordt vrijgesproken voor de strafbare T-shirts.
De vriendin van een bekende naziskinhead uit Purmerend schrijft op internet dat hij vandaag gearresteerd is wegens discriminatie. Zijn computer zou in beslag genomen zijn. De man is een fanatieke activist bij de NVU en Combat 18 – Aryan Terror Brigade.
Bijeenkomst voor leden en achterban van de aan Combat 18 gelieerde organisatie Aryan Terror Brigade – Storm Divisie Nederland. Dit is een kleine radicale groep van neonazi’s die erg op uiterlijk vertoon gericht zijn. Zo poseert haar aanhang in militante uitdossingen op internet. Ook hebben ze een “Meldpunt voor het vechten tegen antifa”.
Ergens in Nederland zou de radicale club Combat 18 / Aryan Terror Brigade een bijeenkomst houden.
Twee leden van het aan Combat 18 gelieerde ATB vieren vandaag hun verjaardag ergens in Nederland. Ze maken er een ideologische bijeenkomst van waar de overleden neonazivoorman Ian Stuart Donaldson herdacht wordt. Ook wordt er een verhaal verteld over Henk Feldmeijer, de voorman van de Nederlandse afdeling van de SS in de Tweede Wereldoorlog.
Het Gerechtshof in Den Haag spreekt een rechtsextremist uit dezelfde stad in hoger beroep vrij van het plegen van rassendiscriminatie. De man was in 2011 veroordeeld voor het verspreiden van grote hoeveelheden racistische en antisemitische muziek op internet. In sommige teksten werd de extremistische organisatie Combat 18 verheerlijkt. Het Hof maakt op twee punten bezwaar tegen het politieonderzoek. Ten eerste heeft de verdachte voor zijn eerste verhoor geen advocaat kunnen raadplegen. Ten tweede waren de strafbare feiten waarvan hij verdacht kon worden niet ernstig genoeg om een huiszoeking en inbeslagname van zijn computer te rechtvaardigen. Daarmee waren zowel de bewijzen afkomstig van de computer als de verklaringen die door hem waren afgelegd niet meer als bewijsmateriaal te gebruiken en werd de man vrijgesproken.
De nazistische skinhead Mike Brand uit Purmerend wordt gearresteerd wegens geweldpleging tegen zijn dronken en ook agressieve buurman. Hij slaat de man met een knuppel en neemt hem mee naar zijn flat. De politie valt binnen en arresteert hem, waarna hij een agent bedreigt. Op 29 maart volgt de strafzaak. Mike Brand is actief bij de NVU en het Skinhead Front Purmerend. Ook is hij de Nederlandse contactpersoon voor de Aryan Terror Brigade, een aan Combat 18 gelieerde Amerikaanse neonaziclub.
In het plaatsje Rydaholm in het zuiden van Zweden is een Frihetsrock-concert met de neonaziband Oidoxie. Er zijn ruim tweehonderd bezoekers. Rondom dit concert ontmoeten neonazi’s van het Combat 18 netwerk uit de Scandinavische landen, Nederland en Engeland elkaar. Ze willen Combat 18 een nieuwe impuls geven en besluiten tot een herstructurering. Ze bespreken ook hun houding ten opzichte van de Hammerskins.
(…)
De rechts-extremistische dreiging ontleed
Om belangrijke ontwikkelingen en incidenten in het huidige
Nederlandse rechts-extremistische landschap te kunnen duiden
kan een indeling in drie categorieën worden gemaakt,
namelijk: het klassiek rechts-extremisme (waaronder het
neonazisme), het intellectueel rechts-extremisme (bijvoorbeeld
Erkenbrand) en het accelerationisme. Klassieke neonazistische
organisaties zoals Blood & Honour, Combat 18 en Racial
Volunteer Force lijken momenteel nauwelijks een rol van
betekenis te spelen in Nederland en het intellectueel rechts extremisme is het laatste half jaar weinig in beeld gekomen.
In eerdere DTN’s is al aandacht besteed aan het
accelerationisme, dat in relatief korte tijd vanuit de Verenigde
Staten ook in andere westerse landen wortel heeft geschoten.
Aanhangers van deze rechts-extremistische ideologie
verheerlijken en rechtvaardigen terroristisch geweld om zo
versneld een rassenoorlog te ontketenen. Hierdoor willen zij
chaos creëren en het huidige politieke bestel vervangen door
een witte (nationaalsocialistische) etnostaat. Binnen het rechts extremistische spectrum in Nederland gaat de meeste
geweldsdreiging uit van deze beweging. Het gaat om een paar
honderd Nederlandse jongeren die zich op heimelijke
online communicatieplatforms begeven waar het
accelerationistische gedachtegoed wordt gepropageerd. De
inschatting blijft dat van enkelen een geweldsdreiging kan
uitgaan. Daarbij moet vooral rekening worden gehouden met
kleine tot middelgrote aanslagen met reguliere
aanslagmiddelen, zoals steek- en vuurwapens en explosieven.
Gezien de psychosociale problemen waar verschillende
accelerationisten mee worstelen, hun jeugdigheid en de lage
organisatiegraad is het wel de vraag in hoeverre zij
daadwerkelijk in staat zijn een aanslag met enige complexiteit
voor te bereiden en uit te voeren.
Eerder strafrechtelijk onderzoek naar The Base in Nederland
leidde eind 2020 tot de arrestatie en later tot de veroordeling
van twee jonge mannen. In december 2021 veroordeelde de
rechtbank in Rotterdam deze mannen van 20 en 21 jaar voor
deelname aan een terroristische organisatie en opruiing tot een
Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 56
22
terroristisch misdrijf. Beiden kregen 24 maanden
gevangenisstraf, waarvan 18 maanden voorwaardelijk, en een
taakstraf. De 21-jarige man werd vrijgesproken van het
voorbereiden van een terroristisch misdrijf. Hij stelde in een
chatroom dat hij een document zou bezitten met daarin de
fietsroutes van premier Rutte. Een dergelijk document is echter
niet in zijn bezit aangetroffen. De 21-jarige man zou eind
november 2020 beginnen aan een opleiding binnen defensie,
hetgeen door zijn arrestatie is verhinderd. Na de arrestaties
van eind 2020 zijn er geen arrestaties meer verricht van jonge
Nederlandse accelerationisten.
De laatste maanden valt op dat de verschillen tussen de
uiteenlopende groepen binnen de brede rechts-extremistische
online scène eerder worden toegedekt dan uitvergroot zolang
de kern of het ultieme doel van het rechts-extremistische
gedachtegoed maar overeind blijft, namelijk de witte
wereldheerschappij.
De rechts-extremistische beweging in Nederland die al jaren
offline beperkt zichtbaar was, is ook ten tijde van de
coronamaatregelen maar beperkt in staat geweest om effectief
in te spelen op de onvrede over het coronabeleid. Het anti overheidsnarratief van een onderdrukkende overheid sluit
echter goed aan bij de rechts-extremistische complottheorie
dat de Joodse/linkse elite de Nederlandse traditie, cultuur, ras
en taal niet zou beschermen. Hierdoor is er wel meer
verwevenheid ontstaan tussen anti-overheidsextremisten en
rechts-extremistische aanhangers en weet men elkaar
voornamelijk online te vinden. Tijdens coronaprotesten was er
al sprake van enige vermenging met rechts-extremisten.
Interesse vanuit rechts-extremistische hoek voor
vuurwapens
De politie doet onderzoek naar strafbare online uitingen van
leden en beheerders van accelerationistische accounts en
chatgroepen. In deze kringen blijkt een grote fascinatie voor
allerlei wapens te bestaan. Op woensdag 9 februari 2022 werd
na een ambtsbericht van de AIVD een 33-jarige verdachte in
Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 56
23
Zeeland aangehouden vanwege het beschikken over een 3D geprint semi-automatisch vuurwapen. De man deed online
verscheidene rechts-extremistische en racistische uitingen en
was ook in bezit van rechts-extremistische vlaggen en andere
memorabilia. Deze aanhouding lijkt daarmee een illustratie van
de waarneming dat rechts-extremistische personen steeds
vaker geïnteresseerd zijn in 3D-geprinte vuurwapens. Dit is
zorgelijk omdat dit de drempel tot het daadwerkelijk plegen
van (terroristisch) geweld kan verlagen. De Landelijke Eenheid
van de Politie voert op dit moment een breder onderzoek uit
naar 3D-geprinte vuurwapens in Nederland, die voornamelijk
voorkomen binnen het (niet-ideologische) criminele circuit. Bij
de politie komen verscheidene signalen binnen dat subjecten
binnen het rechts-extremistische landschap lid zijn of proberen
te worden van een schietvereniging of anderszins interesse
hebben in wapens en in het trainen ermee.
Zorgen om aantrekkingskracht van de krijgsmacht op
rechts-extremistische jongeren
De MIVD constateerde in zijn jaarverslag in 2020 dat sommige
rechts-extremistische jongeren in Nederland het aantrekkelijk
vinden om te werken voor de krijgsmacht. De eerder
genoemde 21-jarige man lijkt daar een nieuw voorbeeld van te
zijn. Radicalisering binnen elementen van de krijgsmacht is
risicovol, vooral gelet op de toegang tot en de training met
wapens. In het buitenland waren er de laatste jaren diverse
voorbeelden van defensiemedewerkers die radicaliseerden en
geweld toepasten of daarmee dreigden. De aantrekkingskracht
van de krijgsmacht op rechts-extremistische jongeren is te
verklaren. Zo is de externe presentatie van accelerationistische
groepen erg militaristisch geïnspireerd. Waarden en normen die
binnen de krijgsmacht gelden, zoals kameraadschap, moed en
trouw, staan ook bij veel rechts-extremisten hoog in aanzien.
Ook is er binnen delen van de rechts-extremistische beweging
een sterke affiniteit met wapens. Een relatief nieuw fenomeen
is dat in accelerationistische online netwerken wordt
geadviseerd het defensieapparaat te benutten voor het opdoen
van gevechts- en wapenvaardigheden om zich fysiek voor te
bereiden op een eventuele (eind)strijd. De aanwas van de
Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 56
24
rechts-extremistische beweging is vaak heel jong. Het zijn
personen die hun beroepskeuze voor de toekomst nog moeten
maken en deze gemakkelijk kunnen laten beïnvloeden door
rechts-extremistisch sentiment.
Vooralsnog weinig animo rechts-extremisten om te
vertrekken naar Oekraïne
Kort nadat Rusland eind februari 2022 Oekraïne militair
aanviel, kondigde de Oekraïense president Zelensky aan dat er
een ‘vreemdelingenlegioen’ opgezet zou worden. Al snel waren
er volgens de Oekraïense ambassade in Den Haag ruim 200
aanmeldingen uit Nederland, zowel van mensen met een
Oekraïense of Poolse achtergrond als van autochtone
Nederlanders, onder wie veteranen. Omdat deze groep
mogelijk gevechtstraining op kan gaan doen, kunnen er
veiligheidsrisico’s (vooral binnen eigen persoonlijke
levenssfeer) optreden als zij terugkomen. Vanwege het niet extremistische karakter van het officiële Oekraïense
‘vreemdelingenlegioen’ is het onwaarschijnlijk dat deelname
hieraan vanuit CT-perspectief risico’s voor Nederland met zich
mee zal brengen. Er bestaat echter ook een risico dat de oorlog
in Oekraïne aantrekkingskracht kan uitoefenen op rechts extremisten in Nederland. Dit zou geen nieuw fenomeen zijn.
Tussen 2014 en 2021 vochten volgens wetenschappers enkele
Nederlandse rechts-extremisten in Oekraïne, sommigen bij de
Oekraïense, anderen bij de separatistische/Russische
strijdgroepen. Eventueel zouden deelnemers aan het
gewelddadige conflict terecht kunnen komen bij rechts extremistische eenheden. Bij terugkeer in Nederland zouden zij
een risico kunnen vormen voor de nationale veiligheid.
Vooralsnog is het echter onwaarschijnlijk dat grote aantallen
rechts-extremisten naar het oorlogsgebied zullen vertrekken.
Bij de meeste rechts-extremisten in Nederland lijkt namelijk op
dit moment de bereidheid om naar Oekraïne te gaan te
ontbreken.
Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 56
25
Internationale ontwikkelingen rechts-extremisme
Verwevenheid rechts-extremistische groepen en anti overheidsgroepen in het buitenland
In Canada, Spanje, Ierland, Australië, het Verenigd Koninkrijk
en Duitsland hebben veiligheid- en inlichtingendiensten een
grote verwevenheid van het coronaverzet met rechts extremistische organisaties vastgesteld. Meer dan in Nederland
verloopt het protest op gewelddadige wijze. Een paar
voorbeelden uit andere landen illustreren de gewelddadige
polarisatie die in de afgelopen DTN-periode rond het
coronaverzet zichtbaar is geworden. Eind 2021 raakten in New
York rechts-extremisten tijdens antivaccinatie-bijeenkomsten
slaags met tegendemonstranten. In oktober 2021 namen
Italiaanse neofascisten en demonstranten in Rome deel aan
een massaprotest tegen vaccins dat ontaardde in geweld en
een poging om het kantoor van de premier te bestormen. In
hetzelfde land hebben rechts-extremisten na een betoging
tegen de coronapas het hoofdkwartier van een vakbond
vernield. In België werd de rechts-extremistische
instrumentalisering van de coronaprotesten merkbaar toen er
tijdens protesten in Brussel tegen de maatregelen eind 2021 en
begin 2022 rellen uitbraken.
(…)
Tijdens een fakkelprotest tegen het coronabeleid
op 12 januari 2022 in Utrecht was sprake van een
gewelddadige confrontatie vanuit een groepje antifascisten die
zich keerden tegen anti-coronamaatregelendemonstranten,
onder wie personen verbonden aan de extreemrechtse
splinterpartij NVU.
In het voorjaar van 2021 is de actieve aanhang van georganiseerd extreemrechts bij voortduring klein en versnipperd, het aantal uitgevoerde acties bescheiden en de geweldsdreiging minimaal. Op internet is recent echter sprake van een veranderde dynamiek rond extreemrechts, die nieuwe
dreigingen met zich mee brengt. Daarnaast is er sinds enkele jaren een vermindering te
zien van de maatschappelijke en politieke weerstand tegen extreemrechts, extreemrechtse
opinies en organisaties.
Bij de uitzending ‘Netwerk van haat’ van 9 september 2021 heeft Zembla een extreemrechts woordenboek gepubliceerd als hulpmiddel de “taal, tekens en beelden” te kunnen herkennen.
In 2008 heeft Kafka een symboliekbrochure gepubliceerd. Die is hier te vinden.
Dankzij een combinatie van toenemende polarisatie, nieuwe internetmogelijkheden en een ideologische vernieuwing van met name extreemrechtse groeperingen is er de afgelopen jaren een opleving van de fenomenen extreemrechts en (in de schaduw) extreemlinks waarneembaar in West-Europa. In Nederland heeft de vluchtelingencrisis (2013-2016) een grote rol gespeeld in deze opleving. Daarnaast is de Zwarte Pieten-discussie, die nu al een paar jaar zeer fel gevoerd wordt, aangegrepen, door zowel extreem- rechts als links, om te spreken van een cultuur-oorlog. De gemeenten Schiedam, Rotterdam, Vlaardingen en Maassluis willen naar aanleiding van deze ontwikkelingen antwoord op de vraag: “Wat zijn op dit moment de gevaren die voortkomen uit politiek extremistisch gedachtegoed binnen de regio, en hoe kunnen de gemeenten daar effectief op inspelen?” Door middel van kwalitatief onderzoek in de regio, gecombineerd met internet- en literatuuronderzoek dat in de periode april-september 2019 verricht is, tracht dit rapport antwoord te geven op deze vraag.
Dit rapport is een quickscan van de gemeente Arnhem naar extreemrechts. Dit onderzoek maakt
duidelijk in welke vormen extreemrechts zich al dan niet manifesteert in Arnhem (zowel online als
offline). Aanleiding voor dit onderzoek zijn twee recente ontwikkelingen die een reactie van extreemrechtse actoren teweeg hebben gebracht (en eventueel in de toekomst kunnen brengen): de aanhouding van een aantal terrorisme verdachten (2018) en het openen van een AZC (2016). Dit
onderzoek is een kwalitatief onderzoek met een deel literatuurstudie en een deel antropologisch
veldonderzoek. Belangrijk om hierbij te vermelden is dat dit geen diepgaand onderzoek naar dit
fenomeen is (verspreid over een langere onderzoeksperiode). Het is wel een eerste aanzet om inzicht te krijgen in welke extreemrechtse actoren aanwezig zijn in Arnhem en in welke mate zij actief zijn.
Dit is de zevende rapportage antisemitisme, racisme en extreemrechts geweld in Nederland. De huidige rapportage doet verslag van deze feiten in het jaar 2017 en de ontwikkelingen ten opzichte van de jaren daarvoor. De rapportage is tot stand gekomen in opdracht van de Anne Frank Stichting. De Anne Frank Stichting beheert het Anne Frank Huis en brengt haar levensverhaal wereldwijd onder de aandacht ter bezinning op de gevaren van antisemitisme, racisme en discriminatie en het belang van vrijheid, gelijke rechten en democratie. De Stichting stelt zich onder meer ten doel voorlichting te geven en educatieve activiteiten te verzorgen over discriminatie en mensenrechten, ter bevordering van het goed functioneren van een open, pluriforme, democratische samenleving.
Een belangrijk doel van deze rapportage is input leveren voor de educatieve activiteiten van de Anne Frank Stichting. Verder dient het als periodieke rapportage aan de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) en de Europese Unie (EU).
Voor u ligt de actualisering van de ‘factsheet extreemrechts in Nederlandse gemeentes’ uit oktober 2018, waarin een actueel beeld wordt geschetst van de in Nederland actieve extreemrechtse organisaties. Deze factsheet moet inzicht geven in de omvang, regionale spreiding, betekenis en betrokkenheid bij geweldsincidenten van de verschillende extreemrechtse organisaties in Nederland.
De samenstelling van de lijst met organisaties en de gepresenteerde feiten over deze organisaties zijn verzameld in het kader van het Monitorproject Racisme, Antisemitisme en Extreemrechts Geweld in Nederland.
De NCTV heeft over de rechts-extremistische geweldsdreiging gepubliceerd sinds de verschijning van het eerste Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN) in 2005. Hierbij wordt breed gekeken
naar alle dreigingsontwikkelingen die in potentie kunnen leiden tot terroristisch geweld. De geschiedenis, maar ook de actualiteit, toonden aan dat terroristisch geweld niet beperkt blijft tot
jihadisme. Ook in de Nationale Contraterrorisme Strategie 2016-2020 staat dat rechts-extremisme de bijzondere aandacht heeft van de NCTV.1 Het rechts-extremisme raakte niettemin in de
beeldvorming vaak ondergesneeuwd door het jihadisme. Dit is in belangrijke mate ook begrijpelijk omdat de jihadistische geweldsdreiging, in ieder geval in Nederland, het laatste decennium de
bepalende factor is geweest in het dreigingsbeeld terrorisme.
De NCTV publiceerde om deze reden de laatste jaren ook diverse fenomeenstudies op het vlak van jihadisme (bijvoorbeeld ‘Minderjarigen bij ISIS’ uit 2017). Nieuwe binnenlandse en buitenlandse gebeurtenissen en ontwikkelingen op het vlak van rechts-extremisme en rechts-terrorisme zorgen ervoor dat het fenomeen de laatste jaren aan relevantie heeft gewonnen voor het dreigingsbeeld.
In dit rapport worden discriminatiezaken beschreven die in 2016 hebben gespeeld bij het Openbaar Ministerie (OM). De aanpak van discriminatie is van groot belang en een speerpunt van het OM. Discriminatie kan niet worden geaccepteerd in een democratische samenleving waarin iedereen gelijk is en de mensenrechten worden nageleefd. Het strafrecht is één van de middelen om discriminatie aan te pakken: met een vervolging kan een krachtig signaal aan de samenleving worden gegeven dat discriminatie niet wordt getolereerd. Met het in beeld brengen van discriminatiezaken wordt inzicht gegeven in de aanpak van discriminatie door het OM.
CIDI registreerde in 2016 109 antisemitische incidenten in Nederland, tegenover 126 in 2015. In meer Europese landen, bijvoorbeeld in Frankrijk, is een daling geconstateerd. Deze cijfers zijn echter hoger dan vóór 2014, met 171 incidenten een piekjaar in verband met de oorlog in Gaza. CIDI is verheugd over de daling, maar wijst tegelijk op de volgende twee punten: Na twee jaar is het aantal meldingen nog hoger dan in het ‘normale jaar’ 2013, toen heeft CIDI 100 incidenten geteld. Bovendien is de daling voor een groot deel toe te schrijven aan het dalen van het aantal scheld-email-berichten (van 12 in 2015 naar 7 in 2016); dit medium lijkt vervangen te worden door sociale media, waarover CIDI steeds meer meldingen ontvangt. Sociale media hebben steeds meer invloed op de publieke opinie en het maatschappelijk veld. Daarom heeft CIDI besloten met ingang van 2017 incidenten op internet die op personen gericht zijn ook mee te nemen in de Monitor Antisemitische Incidenten.
Voor u ligt de actualisering van de ‘factsheet extreemrechts in Nederlandse gemeentes’ uit maart 2017, waarin een actueel beeld wordt geschetst van de in Nederland actieve extreemrechtse organisaties. Deze factsheet moet inzicht geven in de omvang, regionale spreiding, betekenis en betrokkenheid bij geweldsincidenten van de verschillende extreemrechtse organisaties in Nederland. De samenstelling van de lijst met organisaties en de gepresenteerde feiten over deze organisaties zijn verzameld in het kader van het Monitorproject Racisme, Antisemitisme en Extreemrechts Geweld in Nederland.
Voor u ligt de eerste actualisering van de ‘factsheet extreemrechts in Nederlandse gemeentes’, waarin een actueel beeld wordt geschetst van de in Nederland actieve extreemrechtse organisaties. Deze factsheet moet inzicht geven in de omvang, regionale spreiding, betekenis en betrok- kenheid bij geweldsincidenten van de verschillende extreemrechtse organisaties in Nederland. De samenstelling van de lijst met organisaties en de gepresenteerde feiten over deze organisaties zijn verza- meld in het kader van het Monitorproject Racisme, Antisemitisme en Extreemrechts Geweld in Nederland . De keuze om bepaalde organisaties wel en niet op te nemen volgt de defnitie en afbakening die binnen dat project wordt gehanteerd. Deze factsheet is in opdracht van de Expertise-unit Sociale Stabiliteit (ESS) van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid geschreven. De verant- woordelijkheid voor de inhoud ligt bij de auteur.
Dit rapport bevat een drietal studies naar de hiervoor genoemde vraagstelling, uitgevoerd door Nederlandse, Deense en Britse onderzoekers. De drie onderzoeksgroepen kozen elk een eigen accent. Het Nederlandse rapport focust vooral op de interacties tussen ouders en kinderen, het Deense rapport zoomt in op de ontwikkeling van jongeren en de manier waarop die wordt beïnvloed door personen en organisaties die de jongeren voor hun ideologie proberen te winnen, terwijl het Britse rapport het radicaliseringsproces situeert tegen de achtergrond van de sociale en politieke context. De interviews maken duidelijk dat er geen lineair pad loopt van bepaalde gezinstypen of opvoedingspraktijken naar radicalisering. In een enkel geval slechts wijzen de geïnterviewden het gezin aan als de belangrijkste bron van radicalisering en deradicalisering. Wat dat laatste betreft: eigen keuze (‘agency’), gevangenisstraf en studie werden daartoe als belangrijkste aanleiding gezien. Het feit dat het gezin door vrijwel niemand als directe oorzaak van radicalisering werd genoemd neemt niet weg dat in veel gesprekken melding werd gemaakt van allerlei problemen die zich in de gezinssfeer afspeelden. In ongeveer twee derde van de gezinnen was sprake van scheiding, een afwezige vader, gebrek aan emotionele steun, psychiatrische problematiek, ziekte of dood; in een aantal gezinnen was sprake van geweld en mishandeling. We concluderen dat dergelijke omstandigheden het radicaliseringsproces op zichzelf niet verklaren, maar daar wel een vruchtbare grond voor kunnen vormen. De woede die jongeren bijvoorbeeld kunnen voelen over de rol die hun (afwezige) vader in de opvoeding speelde –of juist niet speelde- kan hen extra gevoelig maken voor recrutering door extremistische organisaties. Maar het lijkt erop dat er ook altijd andere factoren in het spel moeten zijn, zoals het gevoel van vernedering of teleurstelling in de instituties van de samenleving. Ofschoon elk van de verhalen die in dit project zijn opgetekend uniek is, juist in het complexe samenspel van factoren en omstandigheden, tekenen zich toch een paar routes náár en ván radicalisering af die gemeenschappelijke elementen bevatten. In dit rapport worden deze routes ideaaltypische ‘journey’s’ genoemd, een serie transities die jongeren doorlopen in hun ontwikkeling van kind naar volwassenheid waarbij doorgaans heel wat navigatie-hulp vereist is. Deze journey’s moeten niet gezien worden als vaste patronen waar elke radicale jongere per definitie in past, maar als een poging tot ordening van de complexe werkelijkheid die voor elke jongere weer anders in elkaar zit.
In het navolgende komen alle klassiek extreemrechtse organisaties die in 2013 actief waren in Nederland kort aan de orde. Nederland kent verschillende extreemrechtse groepen. Die onderscheiden zich lang niet allemaal langs ideologische lijnen. Vaker gaat het om groepen die zich van andere groepen onderscheiden door onderlinge ruzies, incompatibilité d’humeur en persoonlijke conflicten. Maar deze verschillende groepen zijn wel in twee ideologische categorieën in te delen. We maken een onderscheid tussen identitaire formaties, die zich vooral beroepen op een Nederlandse identiteit, en neonazi’s, die zich meer richten op de oude nationaalsocialistische idealen van het Derde Rijk. Na de bespreking van de ontwikkelingen rond deze groepen in 2013 geven wij een beredeneerde schatting van het aantal leden van genoemde formaties. Tot slot kijken we kort naar de veranderende interactie in 2013 tussen klassiek extreemrechtse formaties en de Partij voor de Vrijheid (PVV).
This paper has been prepared by the Institute for Strategic Dialogue as a background briefing for the European Policy Planners’ Network on Countering Polarisation and Radicalisation (PPN). It aims to provide an overview of recent developments in far-right extremism across Europe, highlight case studies of projects seeking to combat this threat, and offer practical lessons learned for policy makers and frontline workers.
De Anne Frank Stichting beheert het Anne Frank Huis en brengt haar levensverhaal wereldwijd onder de aandacht ter bezinning op de gevaren van antisemitisme, racisme en discriminatie en het belang van vrijheid, gelijke rechten en democratie. De Stichting stelt zich onder meer ten doel voorlichting te geven en educatieve activiteiten te verzorgen over discriminatie en mensenrechten, ter bevordering van het goed functioneren van een open, pluriforme, democratische samenleving.
Deze rapportage geeft een cijfermatig beeld van de mate waarin antisemitisme, racisme en extreemrechts geweld in het jaar 2012 voorkwamen in Nederland. Daarnaast worden de trends op deze thema’s tussen 2010 en 2012 weergegeven. Het rapport is onder meer bedoeld als basis voor de educatieve activiteiten van de Anne Frank Stichting. Verder dient het mede als periodieke rapportage aan de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) en de Europese Unie (EU).
In de periode 2004 – 2010 gaf de Anne Frank Stichting in samenwerking met de Universiteit Leiden de jaarlijkse Monitor Racisme & Extremisme uit. Over 2010 en 2011 is door het Verwey-Jonker Instituut, in opdracht van de Anne Frank Stichting, een andere wijze van dataverzameling en rapportage van antisemitische en racistische incidenten en extreemrechts geweld gehanteerd. Deze werkwijze houdt in dat het cijfermatig beeld in deze rapportage is gebaseerd op gegevens van de Nederlandse politiekorpsen (verzameld in de BVH, de Basis Voorziening Handhaving) en het Openbaar Ministerie (verzameld door het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) in OMDATA). Deze werkwijze is grotendeels een continuering van de werkwijze voor de rapportage in 2010 en 2011. Om inhoudelijke redenen zijn echter enkele wijzigingen toegepast. Deze lichten wij toe in paragraaf 1.1 en 2.1.
Lees verder in de rapportage
De onderwerpen racisme, extreemrechts geweld, antisemitisme en discriminatie zijn veelbesproken thema’s in Nederland. Niet voor niets betreft gelijke behandeling en het gelijkheidsbeginsel Artikel 1 van onze Grondwet. Dit toont hoe belangrijk dit thema voor onze samenleving is. Een terugkerende vraag in de maatschappelijke en politieke discussies is: hoe vaak wordt het discriminatieverbod overtreden? In deze monitor is deze vraag kwantitatief uitgewerkt voor de jaren 2010 en 2011. De inhoud is gebaseerd op een nieuwe manier van gegevensverzameling bij de politie, die vergelijkingen met andere gegevensbronnen mogelijk maakt.
Deze rapportage is uitgevoerd in opdracht van de Anne Frank Stichting. Te lezen is hoe vaak de genoemde onderwerpen voorkomen in politieregistraties, met het aantal aangiftes, verdachten en de aard van de incidenten. Ook zijn regionale verschillen in Nederland weergegeven en valt te lezen hoe zaken worden afgehandeld door het Openbaar Ministerie.
Lees verder in de rapportage
Op 22 juli 2011 richtte een Noorse islamofobe rechtsextremist1 een bloedbad aan onder jonge sociaaldemocraten op het eiland Utoya bij Oslo. Er vielen tientallen doden en gewonden. Ook plaatste hij bommen bij Noorse regeringsgebouwen waarbij eveneens doden vielen. De dader handelde uit ideologische motieven: hij wilde een einde maken aan de islamisering van Noorwegen en degenen die hij daarvoor verantwoordelijk hield treffen. Zijn aanslag was politiek van karakter. Hij richtte zich niet alleen tegen een jonge multiculturele generatie en het toekomstige partijkader onder hen, maar evenzeer tegen de instellingen van de Noorse democratie, tegen de basiswaarden van diversiteit en openheid.2 Voor zover bekend verrichtte de schutter zijn daden als eenling. Wel maakt hij in zijn motieven en standpunten deel uit van een breder, vooral virtueel netwerk dat zich richt tegen islam/moslims. Dit blijkt onder meer uit het door hem opgestelde en breed verspreide manifest met zijn vele verwijzingen. Het gaat hier om een islamofobe ideologie die wereldwijd door veel mensen en bewegingen wordt gedeeld en verspreid, vooral via de nieuwe media. Een belangrijk deel van deze (virtuele) beweging wijst niet alleen naar de islam/moslims bij de constructie van een vijandbeeld, maar houdt daarnaast de sociaaldemocratie verantwoordelijk voor de vermeende islamisering van Europa. Deze ideologie komt in verschillende varianten voor. Er zijn extremistische versies, extreme versies en gematigde varianten.
CIDI publiceert sinds 1983 jaarlijks een overzicht van antisemitische incidenten in Nederland. Deze monitor hanteert een doorzichtig en consistent registratiesysteem en geeft daardoor een overzicht van de ontwikkelingen van het antisemitisme in Nederland door de jaren heen. De rapportage is niet alleen belangrijk om aan te geven in hoeverre het aantal incidenten is toe- dan wel afgenomen, maar laat ook zien op welke punten er beleid ontwikkeld dient te worden.
Het jaar 2011 was het tweede jaar op rij zonder grote Israelische actie. CIDI registreerde113 antisemitische incidenten in 2011, tegen 124 in 2010. Door deze daling ligt het totale aantal incidenten weer dichter bij het niveau van voor 2009, het jaar waarin de Israelische operatie Cast Lead in veel landen voor een piek zorgde. Dit herstel duurde twee jaar en is ook nu niet volledig. Het was vooral te danken aan een daling in het aantal haatmail-incidenten. Andere, meer directe confrontaties stegen sterk. Hetzelfde beeld geeft Groot Britannië. In andere West-Europese landen als Frankrijk en België was het aantal incidenten al in 2010 terug op of onder het niveau van voor de piek.
Lees verder in monitor
The investigation into the extreme
right-wing movement and right-wing
extremist movement in the Netherlands is
the longest running investigation by the
AIVD and its predecessors. In this publication
the AIVD presents the current state of
affairs in the Netherlands based on the
results of that investigation.
The AIVD investigation shows that the
threat of right-wing extremism and the
extreme right to the democratic legal order
in the Netherlands is minimal. The
movement is characterised by a small
following, mutual disagreement and
personal animosity, ideologically different
views and organisational fragmentation.
Nonetheless, the threat attributed to
right-wing extremism and the extreme right
is often much more significant. A gap exists
between the actual threat and the perceived
threat.
Lees verder in de publicatie
In the public discourse dominating the Netherlands after 1945, anti-Semitism and racism – two of the basic elements of (“classical”) right-wing extremism – have tended to be seen as uncharacteristic of Dutch society.1According to many experts, this is attributed to Dutch experiences in the Second World War, as the Netherlands saw the largest percentage of national Jewish populations in Europe killed, after Poland. A guilt complex related to Dutch behaviour during the War has led to what is often called “the basic consensus” on what is “bad” and “good” in Dutch society.
CIDI registreerde in 2010 124 antisemitische incidenten, een substantiële daling (25,7%) ten opzichte van het 2009, toen de Israelische operatie Cast Lead voor een piek zorgde. Het is echter nog beduidend meer dan in het rustiger jaar 2008, met ‘slechts’ 108 incidenten.
Het ontbreken van een lange crisis rond Israel in 2010 heeft een rol gespeeld bij deze daling. Opmerkelijk is echter dat het aantal antisemitische incidenten in Nederland minder daalde dan in andere West-Europese landen. Alleen in Groot Brittannië bleef het aantal incidenten net als in Nederland hoger dan in 2008.
‘Real Life’ –incidenten stegen in 2009 dramatisch naar 61. In 2010 daalden zij weer naar vrijwel het niveau van 2008. Deze abrupte piek geeft aan dat Nederlandse Joden plotseling overvallen kunnen worden door agressie in hun dagelijks leven bij conflicten in het Midden-Oosten. Tegen deze uitbarstingen en het hierdoor stijgende gevoel van onveiligheid dienen betere opsporingsmiddelen (undercover agenten, cameratoezicht) en een lik-op-stuk-beleid te worden ingezet.
Incidenten in de buurt, op school of werk stegen de laatste vier jaar licht maar constant: van 13 in 2007 naar 23 in 2010, een stijging van 77 procent. Deze verontrustende trend valt in 2010 voor het eerst op en is niet toe te schrijven aan ontwikkelingen in het Midden-Oosten. Mogelijk blijft in de privésfeer toch iets hangen van de (te) vele antisemitische uitingen die men vooral op internet ziet.
Lees verder in monitor
Tot een aantal jaar geleden was weinig bekend over radicalisering in de gemeente
Rotterdam. In 2005 start het programma Meedoen of Achterblijven; het Rotterdamse
actieprogramma tegen radicalisering (waarbij de aandacht vooral is komen te liggen
bij islamitische radicalisering). Gelijktijdig start een centraal informatiepunt: het InformatieSchakelPunt Radicalisering (ISPR)1. Dit informatiepunt brengt – naast de politie
die ook informatie en inlichtingen over extremisme en radicalisering in de regio verzamelt
– signalen van radicalisering en extremisme bijeen vanuit gemeentelijke diensten,
deelgemeenten, aan de overheid gelieerde instellingen en eerstelijnswerkers.
Voor de gemeenten binnen de regio Rotterdam-Rijnmond is extreemrechts geen
nieuw verschijnsel. Het ISPR brengt jaarlijks een rapportage uit met een actueel
beeld van aard en omvang van radicalisering, waaronder extreemrechts.
Deze rapportage gaat over jongeren en jongvolwassenen die betrokken zijn geraakt in extreemrechtse bewegingen en er vervolgens weer uitstapten. Het is tot stand gekomen op basis van onderzoek waarin de eigen levensverhalen van de betrokkenen een centrale plaats innemen. Het extreemrechtse veld in Nederland is de afgelopen decennia aan grote verandering onderhevig geweest. Terwijl extreemrechts zich in de jaren tachtig en negentig grotendeels via politieke partijen manifesteerde, kwam deze politieke oriëntatie het afgelopen decennium vooral
tot uiting op internet en daarnaast op een meer diffuse wijze in straatactivisme.
Het onderzoek naar extreemrechts en rechts-extremisme in Nederland is het langstlopende onderzoek van de AIVD en zijn voorgangers. In deze publicatie presenteert de AIVD de huidige stand van zaken in Nederland op basis van de resultaten van dat onderzoek.
Het onderzoek van de AIVD laat zien dat de dreiging van extreemrechts en rechts-extremisme
tegen de democratische rechtsorde in Nederland gering is. De beweging wordt gekenmerkt door een kleine achterban, onderlinge onenigheid en persoonlijke animositeit, ideologische
verschillen van inzicht en organisatorische fragmentatie. Niettemin is de dreiging die
aan extreemrechts en rechts-extremisme wordt toegeschreven vaak veel groter. Er
bestaat een verschil tussen de feitelijke en de veronderstelde dreiging.
Deze publicatie beschrijft de feitelijke dreiging van extreemrechts en rechts-extremisme
in Nederland, en de dreigingen die daarmee samenhangen, zoals die uit onderzoek van de AIVD zijn gebleken. Het is een van de middelen die de AIVD inzet om samenleving,
politiek en bestuur te informeren zodat deze kunnen komen tot een respons op de dreiging die recht doet aan de aard, ernst en omvang ervan.
Lees verder in de publicatie
3.1 Rechts-extremisme
De versnippering, fragmentatie en onderlinge onenigheid die al jaren kenmerkend is voor rechts-extremisme in Nederland zette in 2009 verder door. In vergelijking met 2008 zijn minder vaak publieksmanifestaties zoals demonstraties georganiseerd, mede als gevolg van het verdwijnen van enkele groeperingen en bewegingen. Het aantal deelnemers bleef ongeveer stabiel (tussen de zeventig en negentig). Sommige demonstraties, zoals in maart 2009 in Maastricht en in september 2009 in Venlo, hadden meer deelnemers, maar dit is te verklaren doordat deze manifestaties plaatshadden in de grensstreek en ook buitenlandse
deelnemers trokken. Ten opzichte van 2007 is het geschatte aantal actieve aanhangers teruggevallen van circa 600 naar een kleine 300. De gekende verbanden kampen nog altijd
in toenemende mate met het probleem de aanhang erbij te houden. Net als in voorgaande jaren blijft de dreiging die uitgaat van rechts-extremisten relatief beperkt.
Lees verder in het jaarverslag
In fullcolour laten Alert! en Kafka zien wat voor symboliek er in en op kleding door extreemrechtse jongeren in Nederland gebruikt wordt en door middel van welke woorden en getallencombinaties zij naar de buitenwereld en elkaar communiceren dat zij er racistische denkbeelden op na houden. Ook achtergrond als de geschiedenis van skinheads in Nederland, de opkomst van gabbers en nog veel meer. Een must voor iedereen die professioneel of vrijwillig bezig is met deze jongeren. De brochure is april 2008 in een herziene editie verschenen.
Fortuyns befaamde slogan ‘Ik zeg wat ik denk’ heeft de laatste jaren niet
alleen op grote schaal navolging gekregen, maar ook geleid tot felle discussies
over de grenzen van de vrijheid van meningsuiting. Begin 2006, tijdens
de wereldwijde ophef over de Deense ‘Mohammed-cartoons’, pleitte vvd-
Kamerlid Ayaan Hirsi Ali voor ‘het recht op beledigen’.1 Een van de Deense
prenten was een afbeelding van de profeet Mohammed met een tulband in
de vorm van een bom met aangestoken lont. Deze spotprent kreeg in 2008
een hoofdrol in de film van Wilders, Fitna, die al evenzeer heeft geleid tot
verhitte discussies over de grenzen van de vrijheid van meningsuiting. Dat
die grenzen opgeschoven zijn en dat er meer gezegd kan worden dan voorheen
lijkt wel duidelijk. Een treffende illustratie is de opschudding over de
politie-inval in mei 2008 bij een Nederlandse cartoontekenaar ‘Gregorius
Nekschot’ die jarenlang de islam op de korrel heeft genomen. De aanhouding
van de cartoonist, die ervan verdacht werd de discriminatieverboden
te hebben geschonden, wekte grote publieke en politieke verontwaardiging.
Spotprenten zouden moeten kunnen, zo werd alom betoogd, ongeacht
hun inhoud. De vraag waar de grenzen van vrije meningsuitingen dan
wel zouden moeten liggen, bleef op de achtergrond. Wel is in discussies
gedurende de laatste jaren steeds vaker betoogd dat de grens zou moeten
worden getrokken bij aanzetten tot geweld.
Maar, zo zeggen anderen, ook zonder aanzetten tot geweld kan grote
schade worden berokkend, want de verruimde uitingsvrijheden zijn van
invloed op het vóórkomen van intolerantie en discriminatie. Als argument
voor deze stellingname worden indicaties voor een tamelijk hoog niveau
van islamofobie in Nederland aangehaald. Uit enquêteonderzoek blijkt
dat meer dan de helft van de Nederlandse, niet-islamitische schoolgaande
veertien- tot zestienjarige jongeren negatief staan ten opzichte
van moslims.2 Als een van de oorzaken wordt negatieve beeldvorming
genoemd: ‘negatieve stereotypen van moslims en negatieve clichés van
de islam, negatieve berichten van ouders en de beste vriend of vriendin
over moslims en de islam, en de overtuiging dat moslims een bedreiging
vormen voor de veiligheid een belangrijk effect op de attitude’.
Lees verder in de monitor
4.3 Rechts extremisme
Versnippering en verscheidenheid kenmerkten nog steeds het rechts extremistische landschap in Nederland in 2007. Pogingen om te komen tot samenwerking op nationaal en internationaal niveau lopen doorgaans stuk op ideologische onverenigbaarheid en botsende karakters. Met in totaal ongeveer 600 actieve aanhangers is het rechts extremisme in Nederland nog steeds relatief klein van omvang.
De trend om het rechts-extremistische gedachtegoed vooral via de buitenparlementaire
weg te belijden en te verspreiden is dit jaar doorgezet. Het aantal op deze wijze
actieve rechtse extremisten is enigszins gegroeid. Daarentegen is bij de organisaties
die via posities in de volksvertegenwoordigende organen hun rechts-extremistische
opvattingen proberen te ventileren en te realiseren, sprake van een stagnerende of
slechts marginaal groeiende aanhang.
Lees verder in het jaarverslag
Er is in Nederland een aantal extreemrechtse partijen. De meest bekende zijn: de
Centrumdemocraten(CD), Nieuw Rechts (NR), Nieuwe Alliantie (NA) en de Nederlandse Volksunie(NVU).
In een aantal plaatsen nemen zij deel aan de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2006: Almelo (NR), Apeldoorn (NVU), Arnhem (CD en NVU), Eindhoven (NR), Nijmegen (NVU), Oss (NVU), Ridderkerk (NA en NR), Rotterdam (NA en NR) en Venray (NVU). Alleen Nieuw Rechts behaalt een zetel, nl. in Ridderkerk. Antisemitisme is vooral binnen de NVU en de Nieuwe Alliantie vast onderdeel van de ideologie. Zie ook onder Internet.
Lees verder in overzicht
Met de Monitor Racisme & Extremisme wordt beoogd uiteenlopende vormen van racisme, extremisme en antisemitisme — en reacties op deze verschijnselen — te
volgen en daarover periodiek te rapporteren. Allereerst wordt er gekeken naar de verschijnselen: op welke wijze doen racisme, extremisme en antisemitisme zich in de Nederlandse samenleving voor. Hierbij kan worden gekeken naar de uitingsvorm, bijvoorbeeld politiek georganiseerd racisme, en naar de uitsluitingsvorm, bijvoorbeeld horecadiscriminatie. Sommige verschijnselen beperken zich naar hun aard niet tot het Nederlandse territoir, zoals discriminatie via het internet. In dergelijke gevallen wordt de extraterritoriale context meegenomen. Vast patroon in het monitoronderzoek is dat geprobeerd wordt zo goed als mogelijk verschillende soorten slachtoffers en daders te identificeren. Deze exercitie kan betrekking hebben op zowel autochtonen als allochtonen, waaronder laatstgenoemden zich weer laten opdelen in diverse minderheidsgroepen. De respons op racisme, extremisme en antisemitisme kan verschillend van aard zijn, van educatief tot juridisch. Veelal is de aard van de respons afhankelijk van de verschijningsvorm van de discriminatie, de categorie slachtoffers en de achtergrond van de daders. Bovendien kunnen sommige vormen van respons naast elkaar functioneren of elkaar zelfs versterken. Het periodiek monitoren van de verschijnselen, de slachtoffers, de daders en de respons dient meerdere doelen. Op deze wijze wordt getracht een bijdrage te leveren aan het inzicht in de bestrijding van racisme, extremisme en antisemitisme. Bovendien vindt accumulatie van kennis plaats door de vaste systematiek en de periodiciteit van het onderzoek. Tot slot wordt ook een beeld verkregen van ontwikkelingen op de lange termijn en worden op basis van ervaringen uit het verleden suggesties gedaan voor oplossingen in de toekomst.
Lees verder in de monitor
Met de Monitor racisme en extreem-rechts wordt beoogd uiteenlopende vormen van racisme, extreem-rechts en discriminatie — alsmede respons op deze verschijnselen — te volgen en daarover periodiek te rapporteren. Het initiatief tot dit onderzoeksproject is medio jaren negentig door de Leidse Universiteit genomen.
Sedert de vierde rapportage wordt het monitorproject gezamenlijk uitgevoerd door de Universiteit Leiden en de Anne Frank Stichting. Het nut van een periodieke monitorrapportage is divers. Er wordt op basis van een ‘vaste meetlat’ de balans opgemaakt van de belangrijkste uitingen en incidenten van rassendiscriminatie, racisme en rechts-extremisme, alsmede van de ontwikkeling van strategieën ter bestrijding. Door de rapportages worden politici, bestuurders en vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties in staat gesteld zich op de problematiek te bezinnen en tot oplossingsstrategieën te komen. De rapportages kunnen immers door hun systematische en periodieke karakter bijdragen aan accumulatie van kennis en inzicht. Er wordt tevens inzicht verkregen in ontwikkelingen die zich op langere termijn voordoen. Dat geldt niet alleen voor de achterliggende periode maar ook voor de toekomst. De monitor kan voorts bijdragen aan vroegtijdige onderkenning van relevante, nieuwe ontwikkelingen. Tot slot kan de rapportage dienstig zijn bij de beantwoording van de talloze praktische vragen over dit onderwerp die vanuit
binnen- of buitenland gesteld worden.
Lees verder in de monitor
Is er in ons land sprake van toenemend of afnemend racistisch geweld? Hoe is het gesteld met de tolerantie in Nederland? Heeft het lokale beleid tegen horecadiscriminatie succes of houdt het aantal klachten aan? Voor de beantwoording van dit soort vragen is het van groot belang dat er periodiek monitoronderzoek plaatsvindt naar de verschijningsvormen van rassendiscriminatie en extreem-rechts. Dit belang is medio jaren negentig door de Leidse Universiteit onderkend en aldaar is het project Monitor racisme en extreem-rechts ontwikkeld. Thans wordt het project uitgevoerd door de Leidse Universiteit in samenwerking met de Anne Frank Stichting en met steun van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Monitoronderzoek is inmiddels een internationaal erkend instrument voor het waarnemen van racisme en discriminatie, en het ontwikkelen van beleid hiertegen. In 1999 ging in Wenen het Europese Waarnemingscentrum tegen Racisme
en Xenofobie van start. Het Weense waarnemingscentrum tracht via nationale monitorcentra de ontwikkelingen in de Europese Unie te volgen en te analyseren. Het project Monitor racisme en extreem-rechts vormt een belangrijke bron voor toelevering van gegevens aan het Europese waarnemingscentrum. In de Europese richtlijn van 29 juni 2000 voor gelijke behandeling van personen op grond van ras of etnische afstamming is eveneens een monitorbepaling opgenomen: na de totstandkoming van de nationale regelgeving in (uiterlijk) 2003 dient met ingang van 2005 elke vijf jaar verslag gedaan te worden over de effectiviteit van deze nationale maatregelen.
Lees verder in de monitor
Hoe intolerant zijn de autochtone Nederlanders jegens allochtonen? Al bijna
25 jaar peilt het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) de publieke opinie over
allochtonen en publiceert daar geregeld over. Eind jaren tachtig, begin jaren
negentig zien we een lichte verharding van het opinieklimaat, maar volgens het
SCP zijn er over het algemeen weinig veranderingen. Ongeveer 80% van de
bevolking vindt dat autochtonen en allochtonen gelijke behandeling moeten
hebben bij verdelingsvraagstukken, zoals bij huisvesting en werkgelegenheid.
Ongeveer 13% van de autochtone bevolking staat afwijzend tegenover
allochtonen. Ongeveer 50% van de autochtone bevolking is tegen immigratie
gekant.
Wat dit laatste betreft vond het NIPO in 1998 een andere uitkomst:1 niet de
helft, maar driekwart van de autochtone Nederlanders is tegen verdere
immigratie gekant. Er is – volgens het NIPO – een groeiend draagvlak voor
immigratiebeperking terwijl tegelijkertijd het vertrouwen in integratie en
aanpassing van allochtonen afneemt. Het NIPO vond deze trend aan de hand
van opiniepeilingen in de jaren 1993, 1995 en 1998.
Eind 1999 bleek uit ander NIPO-onderzoek dat eenderde van de Nederlanders
gekant is tegen het verlenen van asiel aan politieke of economische
vluchtelingen.2 Tweederde van de Nederlanders ondersteunde wel het beleid
van de overheid om politieke vluchtelingen die in hun eigen land vrezen voor
hun leven asiel te geven. Ongeveer de helft van de ondervraagden vond dat
asielzoekers overlast geven. Verder dacht zo’n veertig procent dat asielzoekers
gemiddeld crimineler zijn dan Nederlanders.
Lees verder in de monitor
Extreem-rechts werd in de verkiezingen van 1998 vrijwel volledig weggevaagd.
Na de gemeenteraadsverkiezingen blijkt extreem-rechts nog 2 van de 88 zetels
te hebben behouden: 1 voor de CD in Rotterdam-Schiedam en 1 voor het
Nederlands Blok in Utrecht. Bij de parlementsverkiezingen van mei verliest de
enige vertegenwoordiger van extreem-rechts de Centrum Democraten zijn drie
zetels. Dit neemt niet weg dat alle extreem-rechtse organisaties genoemd in het
overzicht van 1998 nog steeds bestaan en – de een meer dan de ander – actief
zijn, uitgezonderd CP’86 dat in november 1998 werd verboden.
Dr. J. van Donselaar gaat in zijn derde monitorrapport dat deze maand verschijnt
uitgebreid in op de kaart van extreem-rechts in Nederland. Extreem-rechtse
partijen zijn de Centrumdemocraten, de Nieuwe Nationale Partij (NNP) en het
Nederlands Blok, De CD nam in 1999 aan de Europese verkiezingen deel met
een gecombineerde lijst: de CD/Conservatieve Democraten. De Conservatieve
Democraten was een poging van CD-leider Janmaat om onder een nieuwe naam
de CD weer nieuw leven in te blazen. De NNP probeert met ‘nette’ extreemrechtse
slogans het extreem-rechtse kader onder zich te verenigen. De NNP
ontstond toen na de scheuring binnen CP’86 extreem-rechts uiteen dreigde te
vallen.
Lees verder in het jaaroverzicht
Dit is de tweede rapportage van het project Monitor racisme en extreem-rechts, dat wordt uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Het monitor-project heeft twee centrale doelstellingen:
1. monitor racisme en extreem-rechts: het waarnemen van deze verschijnselen in Nederland, alsmede van de overheidsrespons op deze verschijnselen; periodieke rapportage, op twee manieren:
(a) ‘generale rapportage’: een algemene rapportage aan de hand van een vast stramien;
(b) een ‘verdiepingsslag’: rapportage waarin een speciaal onderwerp wordt belicht.
2. De periodiciteit van het project houdt in dat in het ene jaar een generale rapportage verschijnt en in het andere een ‘verdiepingsslag’. De eerste rapportage van 1997 was een generale, waarin het gaat om een breed beeld van de verschijnselen racisme en extreem-rechts in Nederland, alsmede van overheidsreacties daarop. Ook die van het komende jaar (1999) zal een generale rapportage zijn. Deze voorliggende tweede rapportage is gewijd aan een ‘speciaal’ onderwerp: de relatie tussen enerzijds de media en anderzijds racisme en extreemrechts.
Lees verder in de monitor
Dit is het eerste verslag van het project Monitor racisme en extreem-rechts dat is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Onder ‘racisme’ worden hier ook verstaan: antisemitisme, rasvooroordeel, vreemdelingenhaat, xenofobie en rasdiscriminatie. De monitorwerkzaamheden zijn niet uitsluitend gericht op uitingen van racisme, maar tevens op de bestrijding van deze verschijnselen.
Het project heeft twee doelstellingen:
1. permanente monitoring van racisme en racismebestrijding
2. een periodieke rapportage over de belangrijkste bevindingen
Het nut van periodieke rapportage is velerlei. Jaarlijks wordt op basis van een vast stramien de balans opgemaakt van de belangrijkste uitingen van racisme en rechtsextremisme, alsmede van de ontwikkeling van strategieën ter bestrijding. De rapportages kunnen door hun systematische en periodieke karakter bijdragen aan accumulatie van kennis en inzichten. Er wordt inzicht verkregen in ontwikkelingen die zich op langere termijn voordoen. Dat geldt niet alleen de achterliggende periode maar ook de toekomst.
De monitor kan bijdragen aan vroegtijdige onderkenning van relevante, nieuwe ontwikkelingen.
De algemene vraagstelling luidt:
1. hoe hebben uitingen van (racistisch) rechts-extremisme zich (in Nederland) ontwikkeld?
2. welke patronen van respons zijn er geweest?
Lees verder in de monitor