Home » Diversen » Extreemrechtse Voetbalhooligans

Extreemrechtse Voetbalhooligans

In de jaren tachtig was rechts-extremisme in de Nederlandse voetbalstadions een bekend verschijnsel. Er waren diverse fascisten die een prominente rol speelden in radicale supportersgroepen zoals bijvoorbeeld Ton Hoogduin, FC Den Haag-supporter en lijfwacht van Hans Janmaat, Tim Mudde nazi-skinhead en Feyenoord-supporter en Eite Homan Aktiefront Nationale Socialisten (ANS)-voorman en leider van de Groninger Z-side.

Eite Homan op demonstratie van Odal Aktiekomitee in Antwerpen

Maar ook massale racistische spreekkoren tegen zwarte spelers waren schering en inslag. Nadat in het begin van de jaren negentig het voetbalgeweld steeds harder werd aangepakt, maakten clubs en supportersgroepen ook steeds serieuzer werk van de bestrijding van het rechts-extremisme en racisme in de stadions. Hiermee nam het racisme en rechts-extremisme in de stadions serieus af. Met name de toename van de hoeveelheid fans uit allerlei etnische minderheidsgroepen in de radicale supportsgroepen, zorgde er uiteindelijk voor dat extreem-rechtse politieke activiteit niet of nauwelijks meer geaccepteerd werd op de tribunes.

Met de komst van het Europees Voetbalkampioenschap 2000 naar Nederland en België is het zeer waarschijnlijk dat we dit verschijnsel weer zullen terugzien in de Nederlandse stadions. In landen als Engeland, Duitsland, Italië en Spanje zijn de fanatieke supportersorganisaties van veel teams vergaand geïnfiltreerd door extreem-rechtse groepen. Deze fanatieke supporters steunen vaak ook hun landenteams.

Zo wisten aanhangers van de militante nazigroep Combat 18 enkele jaren geleden voor zeer ernstige ongeregeldheden te zorgen tijden de wedstrijd Ierland-Engeland. Maar ook de aanhang van grote clubs als Real Madrid en Lazio Roma staan bekend om hun racistische en extreem-rechtse ideologie. Wekelijks zijn fascistische spandoeken, racistische leuzen en nazi-symbolen op de tribunes te zien.

In 1999 wijdde het Antifaschistisches Info Blatt een artikel aan extreem-rechtse tendensen in de Duitse hooligan-scene. Dit artikel is een bewerking.

Op 21 juni 1998 vond de voetbalwedstrijd Duitsland-Joegoslavië in het kader van de WK in Frankrijk plaats. Duitse hooligans sloegen tijdens rellen in de plaats Lens de Franse agent David Nivel bijna dood. Daarmee plaatsten de Duitse hooligans zich in één klap op de politieke landkaart. Duitse politie en inlichtingendiensten stortten zich massaal op het hooligan- probleem. Daarbij gaan zij ten onrechte voorbij aan het probleem van rechts-extremisme in het voetbalwereldje. Er wordt alleen gekeken naar openbare orde-problemen.

Offenbacher Kickers-Waldhof Mannheim

In mei 1999 vond een regionale amateurwedstrijd van de Offenbacher Kickers tegen Waldhof Mannheim plaats. Weken van te voren was door hooligans en nazi-groepen al aangekondigd dat ze deze wedstrijd zouden gebruiken om met elkaar op de vuist te gaan en zo geschiedde. Bij de heftige rellen die uitbraken waren aan beide zijden groepen neo-nazi’s nadrukkelijk aanwezig. Bij beide clubs blijkt de aanhang voor een belangrijk deel uit georganiseerde nazi- skinheadgroepen te bestaan. Regionale nazi-leiders voerden tijdens de rellen ook de hooligans aan. Ondanks dergelijke overduidelijke aanwijzingen wordt door de Duitse overheid het hooliganprobleem keer op keer als openbare orde-aangelegenheid behandeld. De politieke context wordt door de regering volledig genegeerd.

Nazi’s mengen zich onder het publiek

De voetbalstadions en de hooliganscene bieden de Duitse nazi’s iets wat ze in hun eigen structuren node missen. Door op te gaan in het hooligan-wereldje weten ze een handelingsvrijheid te creëren die zij met hun eigen organisaties niet voor elkaar krijgen. Door de repressie van politie en justitie is het voor rechts-extremisten alleen binnen het voetbalwereldje mogelijk om tot een acceptabel niveau van vrijheid en organisatie te komen en bijvoorbeeld met enige regelmaat bijeenkomsten te organiseren.

De betrokkenheid van nazi’s binnen het hooliganwereldje is de afgelopen jaren enorm toegenomen. Het is momenteel al zo goed als onmogelijk om hen binnen het hooliganwereldje te isoleren. Ten eerste gaat het inmiddels om grote groepen, die zichtbaar aanwezig zijn in de stadions en daar geaccepteerd worden. Ten tweede zijn de grenzen tussen “gewone” voetbalfans en nazi’s steeds vager geworden. Zowel in uiterlijk, als politieke ideeën, als gebruikte symboliek zijn de hooligans en nazi’s de laatste jaren steeds meer naar elkaar toe gegroeid. Met name de invloed op jonge voetbalfans, die op zoek zijn naar avontuur, heeft grote vormen aangenomen.
Voetbalhooligan-groepen zijn in een aantal gevallen goed georganiseerd. Zij zijn vaak in het stadion, maar ook daarbuiten een behoorlijke machtsfactor. Bovendien worden ze regelmatig door lokale horeca ingehuurd als beveiligingsmedewerkers of uitsmijters. Ook in de stadions worden ze steeds vaker ingehuurd als ordebewakers. Van deze ontwikkelingen maken ook de nazi-groepen gebruik om zelf beter te kunnen integreren en geaccepteerd te worden in lokale gemeenschappen.
De gevechten tussen hooligans van grote clubs worden tegelijkertijd steeds moeilijker te organiseren. Net als in Nederland werpt het hanteren van stadionverboden, meldingsplicht tijdens wedstrijden en preventieve hechtenis zijn vruchten af: tot confrontaties in en rond het stadion komt het steeds minder vaak. Tegelijkertijd worden de grote stadions steeds commerciëler van opzet en verliezen daardoor hun functie als ontmoetingsruimte voor jongeren. Dit heeft tot gevolg dat hooligans zich steeds meer organiseren rond amateurclubs met alle gewelddadige gevolgen van dien (zie het voorbeeld van de wedstrijd Offenbacher Kickers-Waldhof Mannheim). Met name op dit niveau zie je steeds meer activiteiten van allerhande extreem-rechtse organisaties. De “klassieke” hooligan, die fascistische symboliek alleen gebruikt om te provoceren, verandert hierdoor langzaam maar zeker in de hooligan die wel degelijk rechts georiënteerd en georganiseerd is. Met name in Oost-Duitsland is deze ontwikkeling duidelijk zichtbaar. Hooligans beperken zich niet meer tot het roepen van domme rechtse leuzen, maar zijn steeds vaker aanhanger van een nationalistisch en autoritair wereldbeeld. Extreem-rechtse groeperingen proberen hiervan gebruik te maken om nieuwe aanhang te verwerven en om propagandamateriaal te verspreiden. Dat beperkt zich niet alleen tot Oost-Duitsland.

Ook oude West-Duitse ploegen als Hertha BSC en HSV krijgen steeds meer te maken met een extreem- rechtse skinhead-aanhang.

Het is misschien nog te vroeg om van zeer duidelijke nazi-structuren in de stadions te spreken, maar de recente ontwikkelingen zijn bijzonder verontrustend. Het is de vraag of ingrijpen door maatschappelijk werk of repressieve maatregels nog zin hebben. De organisatie van de (linkse) fans van de Hamburgse voetbalclub St. Pauli hebben van de overkoepelende fanclub- organisatie en van verschillende voetbalclubs geëist dat zij de structuren van hun aanhang zodanig versterken, dat die zichzelf kunnen verdedigen tegen extreem-rechtse infiltratie. Een voorbeeld hoe dat zou moeten is gegeven door fans en bestuur van Schalke 04, die concrete maatregels hebben genomen om meer migranten in het stadion te krijgen. Bovendien is in de statuten van de vereniging opgenomen dat wanneer iemand zich binnen of buiten het stadion schuldig maakt aan racisme of rechts-extremisme, diegene uit de vereniging wordt gegooid. Een vergelijkbare tweesporen-tactiek heeft in de Nederlandse stadions inmiddels tot duidelijke resultaten geleid.

Het verloop van het WK 1998 in Frankrijk liet duidelijk zien dat met uitsluitend openbare ordemaatregels niet veel gedaan kan worden tegen hooligans die met elkaar op de vuist willen gaan. Hier was wat de Duitse hooligans betreft overduidelijk sprake van een organisatie die alle nazi-hooligans had weten te verenigen. De Internetsite van de nazi-groep Siegener Bärensturm riep daags voor de wedstrijd van Duitsland tegen Joegoslavië op tot een “Frankreichüberfall” en bood reisjes aan naar Lens waar de wedstrijd plaatsvond. Daar zouden Duitse en Kroatische fans volgens de Internetsite in de clinch gaan met Engelse en Servische supporters. In de middag voorafgaand aan de wedstrijd waren in de binnenstad van Lens al leuzen te horen als “Wie sind wieder einmarschiert” en “Deutschland den Deutschen” en tijdens de rellen riepen ongeveer 70 nazi-hooligans “Hier marschiert der nationale Widerstand”. Uiteindelijk werd in Lens een Franse agent door Duitse hooligans in coma geslagen. Ondanks de overduidelijke aanwijzingen dat er sprake was van georganiseerde nazi-aanwezigheid en coördinatie van de rellen is bij het proces tegen de hooligans tot op dit moment alleen aandacht geweest voor de openbare orde-invalshoek.

Ook tijdens het EK 2000 in Nederland en België moet rekening worden gehouden met activiteiten van (extreem-rechtse) Duitse hooligans. We zagen daar de afgelopen jaren diverse andere  voorbeelden van. In april 1997 en in september 1998 manifesteerden Duitse hooligans zich respectievelijk in Rotterdam en Zarbze in Polen door het aanheffen van allerhande extreem-rechtse en anti-semitische leuzen. Ook bij de op 23 februari 2000 gespeelde oefen- interland tussen Nederland en Duitsland was sprake van extreem-rechtse activiteiten. In de weken voorafgaand aan de wedstrijd deden er allerlei geruchten de ronde over plannen van Duitse hooligans om in Amsterdam op “Jodenjacht” te gaan. Daags voor de wedstrijd verscheen op de site van Siegener Bärensturm wederom een oproep om gezamenlijk naar Nederland te reizen. Toen de Nederlandse en Duitse politie strenge grenscontroles hadden ingesteld verdween deze oproep enkele uren voor de wedstrijd en werd geadviseerd om contact op te nemen via “de bekende GSM-nummers”. Uiteindelijk is er geen sprake geweest van openlijk nazistische hooligan-activiteiten rond de wedstrijd.