Op 18 oktober 2011 is een aantal leden van het Noord-Hollandse Ulfhednar gearresteerd vanwege het bezit van vuurwapens. Ulfhednar is een voortzetting van Blood & Honour, afdeling Westland. Na de arrestaties is door de politie in twee woningen een inval verricht. Ulfhednar wordt gevormd door een groep vrienden uit de omgeving van Alkmaar, die sinds… Lees verder
Drie jaar geleden, in mei 2005, zorgde een kleine groep rechtsextremisten voor stevig tumult in Zoetermeer. De gemeente dacht met een groep onschuldige probleemjongeren te maken te hebben, maar werd met haar neus hard op de feiten gedrukt. Ze bleek een groep neonazistische skinheads binnen de grenzen te hebben, het Soetermeer Skinhead Front. In september… Lees verder
Op dinsdag 1 mei 2007 heeft de politie invallen verricht bij twee neonazi’s. In Delft wordt Maarten van Mil gearresteerd. In Spijkenisse Robin van Opstal. De invallen zijn voortgevloeid uit een wapenonderzoek naar Arris de Bruin, die in maart werd gearresteerd. Bij zowel De Bruin als Van Mil zijn wapens en munitie aangetroffen. Van Opstal… Lees verder
Zaterdagavond 17 maart 2007 doet een arrestatieteam in Spijkenisse een opmerkelijke wapenvondst in een woning. Vuurwapens, munitie, kogelvrije vesten, een machinegeweer en verschillende spijkerbommen. Dat de bewoner van de woning, naziskinhead Arris de Bruin, een voorliefde voor wapens heeft is geen grote verrassing. Het is wel opmerkelijk dat iemand met een dusdanig gewelddadig profiel zo… Lees verder
Binnen de kringen van radicale neonazi’s wordt de eigen politieke strijd graag geschetst als oorlog. Kameraden die in verband met politieke acties worden gearresteerd worden in deze kringen dan ook gezien als “krijgsgevangenen” en omschreven als “Prisoners of War” (POW). In Nederland is het vooral in de kringen rond Eite Homan (voorheen het Aktiefront Nationale… Lees verder
Op vijf oktober is door de rechtbank in Dordrecht een aantal neonazi’s veroordeeld wegens poging tot doodslag, zware mishandeling en het aanzetten tot haat en discriminatie. Van spijt is geen sprake. Politieke vrienden van de daders zijn een solidariteitscampagne gestart. In de nacht van 19 op 20 mei bezochten Michael Krick, Stefan Verkooyen, MvT, Robbie… Lees verder
Afgelopen week deed de Belgische politie tientallen invallen in woonhuizen en kazernes. Daarbij werd de organisatie “Bloed, Bodem, Eer en Trouw” (BBET) opgerold en werd een grote hoeveelheid wapens in beslag genomen. De reden voor de invallen was de verwachting dat de groep een aanslag zou gaan plegen. BBET is oorspronkelijk de naam van het… Lees verder
De internationale organisatie van nazistische skinheads “Blood & Honour” (B&H) is in Nederland een vrijwel onbekende organisatie. Dat is niet voor niets. In tegenstelling tot in veel andere landen, is B&H hier tot voor kort nooit uit de verf gekomen. Daarnaast hebben de pogingen om tot een Nederlandse B&H-tak te komen altijd in het semi-ondergrondse… Lees verder
Een van de vele gemeentes die de afgelopen jaren te maken hebben gekregen met het verschijnsel Lonsdalejongeren was Zoetermeer. Maar de omvang, ontwikkeling en de rol van het stadsbestuur vielen daarbij zo uit de toon dat er inmiddels sprake is van een sterk geradicaliseerd groepje nazistische jongeren: het Soetermeer Skinhead Front (SSF). Aan de wortels… Lees verder
Begin maart kwam het weblog Geenstijl.nl met een opmerkelijk bericht: Virginia Kapic, bestuurslid van de Nationale Alliantie zou gearresteerd zijn geweest na een vechtpartij met knuppels en messen. Wat de achtergrond was werd uit het bericht niet erg duidelijk. Op de site van de Nationale Alliantie werd onmiddellijk op het bericht gereageerd. Om te beginnen… Lees verder
Richard Prein had net zijn ochtendritueel en de eerste uurtjes thuiswerken achter de rug toen hij YouTube opende. Woensdag, rond het middaguur, even wat afleiding. Een aangeraden video stond bovenaan en heette ‘Martin Bosma (PVV) versus Kajsa Ollongren (D66); De eindafrekening’.
Informant extreem-rechts. Richard Prein was niet alleen de rechterhand van NVU-leider Constant Kusters, maar hij was ook informant van de politie. Dit is zijn verhaal.
Deze week verscheen op De Correspondent een artikel over extreem-rechts geweld in Nederland. Het betreft een interview met Willem Wagenaar. ‘Voor de Anne Frank Stichting houdt hij minutieus bij hoe rechts-extremistische groepen en personen zich ontwikkelen en volgt hij de groei van extreemrechts van nabij.’
Sinds enkele jaren groeit overal ter wereld het rechts-extremisme. Ook is er steeds meer geweld. Maar voor Nederland ziet onderzoeker Willem Wagenaar een positieve uitzondering.
De demonstratie van neonazi’s gepland op 28 september gaat niet door. Dat laat organisator Richard Prein van de Racial Volunteer Force weten. De politie heeft de conclusie getrokken dat de veiligheid van de demonstranten niet gewaarborgd kon worden.
De demonstratie van de extreemrechtse groep RVF (Racial Volunteer Force) bij de ambassade van Israël in Den Haag gaat toch niet door.
De ambassadeur van Israël, het CIDI (Centrum Informatie en Documentatie Israël) en 50Plus vinden het pijnlijk dat een betoging van neonazi’s bij de Israëlische ambassade in Den Haag niet verboden wordt. De betrokken actiegroep Racial Volunteer Force noemt Hitler haar führer.
NIJMEGEN – De extreem-rechtse Racial Volunteer Force (RVF) blaast de demonstratie af die ze op 10 november wilde houden bij het voormalige krakersbolwerk De Grote Broek aan de Van Broeckhuysenstraat.
NIJMEGEN – Het extreemrechtse Racial Volunteer Force (RVF) zal op 10 november tegenover het voormalig kraakpand de Grote Broek demonstreren. Zij eisen dat het pand direct haar deuren sluit omdat het zou fungeren als broedplaats voor links-extremisme.
NIJMEGEN – De gemeente Nijmegen ziet de extreemrechtse RVF liever niet demonstreren bij het gelegaliseerde kraakpand De Grote Broek en heeft een andere plek voorgesteld. De RVF houdt echter vast aan het aangekondigde protest tegenover het kraakpand aan de Van Broeckhuysenstraat in het centrum.
Op een internetpagina rondom De Nationalist uit Ravenstein en RVF Landstorm Nederland staan wat foto’s van mensen in shirts van de Racial Volunteer Force en de uitleg: “Het was weer gezellig afgelopen zaterdag in de Nationaal bevrijde N.S. zone“. Op een van de foto’s zijn Johnboy Willemse en Patricia Visser te zien.
In Stekene in België organiseren extreemrechtse groepen een herdenking voor de Oostfronters die hier op een begraafplaats een laatste rustplaats hebben. De Vlaamse Oostfronters vochten in de Tweede Wereldoorlog met Nazi-Duitsland tegen de Russen. Er zijn activisten van Voorpost, de VNJ en de RVF aanwezig. Uit Nederland zijn Johnboy Willemse en Patricia Visser van De Nationalist erbij.
Op een NSV-demonstratie tegen de NAVO in Gent is ook een handjevol Nederlanders aanwezig. Bijvoorbeeld Voorpost-activisten Bernie Flapper, Wietse van Dijken en Tom van den Hoek. Er zijn ongeveer honderdvijftig demonstranten die onder meer een vlag met een zwarte SS-zon meedragen of kleding van de RVF aan hebben.
In de extreemrechtse huiskamerkroeg De Nationalist in Ravenstein organiseert Johnboy Willemse een thema-avond met het motto “Zeg ja tegen Zwarte Piet”. Er worden stickers verspreid van de NVU en Identitair Verzet. Er zijn neonazi’s uit België aanwezig van de Autonome Nationalisten Vlaanderen en van RVF. Ook zijn er Nederlanders van de NVU.
In het Erepark in Stekene houden extreemrechtse groepen een herdenking van hun helden, de Vlaamse Oostfrontstrijders uit de Tweede Wereldoorlog die hier begraven zijn. In die oorlog vochten Vlaamse mannen mee met Nazi-Duitsland tegen de Russische legers. Groepen zoals het ANS en Blood & Honour Nederland roepen op voor de herdenking. Uit Nederland reist de Voorpost afdeling af. Ook uit groepen als de NSN en RVF zijn er vertegenwoordigers. Uit Vlaanderen zijn er mensen van Voorpost en de VNJ betrokken bij de organisatie en is er deelname uit groepen als Autonome Nationalisten Vlaanderen, het Sint Maartens Fonds en RVF Vlaanderen. Ook RVF Frankrijk is present. Met vaandels marcheren ze in uniform over het terrein.
In België is ergens deze maand een internationale bijeenkomst van het nazistische Racial Volunteer Force-netwerk aangekondigd. Afdelingen uit Groot-Brittannië, Frankrijk, Vlaanderen hebben toegezegd aanwezig te zijn. Ook B&H Vlaanderen en B&H Nederland zeggen hun deelname toe.
In het Vlaamse Stekene houden neonazi’s een Oostfrontersherdenking. Dit wordt georganiseerd door Voorpost. Er waren mensen van de RVF uit Vlaanderen, Frankrijk en Nederland aanwezig. Uit ons land deden verder de NSN en B&H Nederland hieraan mee. Het beheer van het erepark in Stekene is in handen van het VNJ.
In Parijs organiseert de extreemrechtse koepel “Comité du 9 Mai” een mars om de dood van een extreemrechtse activist in 1994 te herdenken. Verschillende uiterst rechtse organisaties hebben zich in dit initiatief verenigd, waaronder RVF. Uit België is een delegatie van de neonazistische Nation aanwezig. De Nederlandse splinterorganisaties NSA, ANS en VNNB zijn onder de vlag van het ACN/AKN netwerk naar Parijs afgereisd met een handjevol mensen. Onder hen is de gewezen ANS-voorman Eite Homan.
Een Kameraadschaps- en Familiedag van B&H Vlaanderen/RVF in Duffel, regio Antwerpen, België. Hier waren ook deelnemers uit Frankrijk en Nederland aanwezig uit deze politieke kringen.
(…)
De rechts-extremistische dreiging ontleed
Om belangrijke ontwikkelingen en incidenten in het huidige
Nederlandse rechts-extremistische landschap te kunnen duiden
kan een indeling in drie categorieën worden gemaakt,
namelijk: het klassiek rechts-extremisme (waaronder het
neonazisme), het intellectueel rechts-extremisme (bijvoorbeeld
Erkenbrand) en het accelerationisme. Klassieke neonazistische
organisaties zoals Blood & Honour, Combat 18 en Racial
Volunteer Force lijken momenteel nauwelijks een rol van
betekenis te spelen in Nederland en het intellectueel rechts extremisme is het laatste half jaar weinig in beeld gekomen.
In eerdere DTN’s is al aandacht besteed aan het
accelerationisme, dat in relatief korte tijd vanuit de Verenigde
Staten ook in andere westerse landen wortel heeft geschoten.
Aanhangers van deze rechts-extremistische ideologie
verheerlijken en rechtvaardigen terroristisch geweld om zo
versneld een rassenoorlog te ontketenen. Hierdoor willen zij
chaos creëren en het huidige politieke bestel vervangen door
een witte (nationaalsocialistische) etnostaat. Binnen het rechts extremistische spectrum in Nederland gaat de meeste
geweldsdreiging uit van deze beweging. Het gaat om een paar
honderd Nederlandse jongeren die zich op heimelijke
online communicatieplatforms begeven waar het
accelerationistische gedachtegoed wordt gepropageerd. De
inschatting blijft dat van enkelen een geweldsdreiging kan
uitgaan. Daarbij moet vooral rekening worden gehouden met
kleine tot middelgrote aanslagen met reguliere
aanslagmiddelen, zoals steek- en vuurwapens en explosieven.
Gezien de psychosociale problemen waar verschillende
accelerationisten mee worstelen, hun jeugdigheid en de lage
organisatiegraad is het wel de vraag in hoeverre zij
daadwerkelijk in staat zijn een aanslag met enige complexiteit
voor te bereiden en uit te voeren.
Eerder strafrechtelijk onderzoek naar The Base in Nederland
leidde eind 2020 tot de arrestatie en later tot de veroordeling
van twee jonge mannen. In december 2021 veroordeelde de
rechtbank in Rotterdam deze mannen van 20 en 21 jaar voor
deelname aan een terroristische organisatie en opruiing tot een
Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 56
22
terroristisch misdrijf. Beiden kregen 24 maanden
gevangenisstraf, waarvan 18 maanden voorwaardelijk, en een
taakstraf. De 21-jarige man werd vrijgesproken van het
voorbereiden van een terroristisch misdrijf. Hij stelde in een
chatroom dat hij een document zou bezitten met daarin de
fietsroutes van premier Rutte. Een dergelijk document is echter
niet in zijn bezit aangetroffen. De 21-jarige man zou eind
november 2020 beginnen aan een opleiding binnen defensie,
hetgeen door zijn arrestatie is verhinderd. Na de arrestaties
van eind 2020 zijn er geen arrestaties meer verricht van jonge
Nederlandse accelerationisten.
De laatste maanden valt op dat de verschillen tussen de
uiteenlopende groepen binnen de brede rechts-extremistische
online scène eerder worden toegedekt dan uitvergroot zolang
de kern of het ultieme doel van het rechts-extremistische
gedachtegoed maar overeind blijft, namelijk de witte
wereldheerschappij.
De rechts-extremistische beweging in Nederland die al jaren
offline beperkt zichtbaar was, is ook ten tijde van de
coronamaatregelen maar beperkt in staat geweest om effectief
in te spelen op de onvrede over het coronabeleid. Het anti overheidsnarratief van een onderdrukkende overheid sluit
echter goed aan bij de rechts-extremistische complottheorie
dat de Joodse/linkse elite de Nederlandse traditie, cultuur, ras
en taal niet zou beschermen. Hierdoor is er wel meer
verwevenheid ontstaan tussen anti-overheidsextremisten en
rechts-extremistische aanhangers en weet men elkaar
voornamelijk online te vinden. Tijdens coronaprotesten was er
al sprake van enige vermenging met rechts-extremisten.
Interesse vanuit rechts-extremistische hoek voor
vuurwapens
De politie doet onderzoek naar strafbare online uitingen van
leden en beheerders van accelerationistische accounts en
chatgroepen. In deze kringen blijkt een grote fascinatie voor
allerlei wapens te bestaan. Op woensdag 9 februari 2022 werd
na een ambtsbericht van de AIVD een 33-jarige verdachte in
Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 56
23
Zeeland aangehouden vanwege het beschikken over een 3D geprint semi-automatisch vuurwapen. De man deed online
verscheidene rechts-extremistische en racistische uitingen en
was ook in bezit van rechts-extremistische vlaggen en andere
memorabilia. Deze aanhouding lijkt daarmee een illustratie van
de waarneming dat rechts-extremistische personen steeds
vaker geïnteresseerd zijn in 3D-geprinte vuurwapens. Dit is
zorgelijk omdat dit de drempel tot het daadwerkelijk plegen
van (terroristisch) geweld kan verlagen. De Landelijke Eenheid
van de Politie voert op dit moment een breder onderzoek uit
naar 3D-geprinte vuurwapens in Nederland, die voornamelijk
voorkomen binnen het (niet-ideologische) criminele circuit. Bij
de politie komen verscheidene signalen binnen dat subjecten
binnen het rechts-extremistische landschap lid zijn of proberen
te worden van een schietvereniging of anderszins interesse
hebben in wapens en in het trainen ermee.
Zorgen om aantrekkingskracht van de krijgsmacht op
rechts-extremistische jongeren
De MIVD constateerde in zijn jaarverslag in 2020 dat sommige
rechts-extremistische jongeren in Nederland het aantrekkelijk
vinden om te werken voor de krijgsmacht. De eerder
genoemde 21-jarige man lijkt daar een nieuw voorbeeld van te
zijn. Radicalisering binnen elementen van de krijgsmacht is
risicovol, vooral gelet op de toegang tot en de training met
wapens. In het buitenland waren er de laatste jaren diverse
voorbeelden van defensiemedewerkers die radicaliseerden en
geweld toepasten of daarmee dreigden. De aantrekkingskracht
van de krijgsmacht op rechts-extremistische jongeren is te
verklaren. Zo is de externe presentatie van accelerationistische
groepen erg militaristisch geïnspireerd. Waarden en normen die
binnen de krijgsmacht gelden, zoals kameraadschap, moed en
trouw, staan ook bij veel rechts-extremisten hoog in aanzien.
Ook is er binnen delen van de rechts-extremistische beweging
een sterke affiniteit met wapens. Een relatief nieuw fenomeen
is dat in accelerationistische online netwerken wordt
geadviseerd het defensieapparaat te benutten voor het opdoen
van gevechts- en wapenvaardigheden om zich fysiek voor te
bereiden op een eventuele (eind)strijd. De aanwas van de
Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 56
24
rechts-extremistische beweging is vaak heel jong. Het zijn
personen die hun beroepskeuze voor de toekomst nog moeten
maken en deze gemakkelijk kunnen laten beïnvloeden door
rechts-extremistisch sentiment.
Vooralsnog weinig animo rechts-extremisten om te
vertrekken naar Oekraïne
Kort nadat Rusland eind februari 2022 Oekraïne militair
aanviel, kondigde de Oekraïense president Zelensky aan dat er
een ‘vreemdelingenlegioen’ opgezet zou worden. Al snel waren
er volgens de Oekraïense ambassade in Den Haag ruim 200
aanmeldingen uit Nederland, zowel van mensen met een
Oekraïense of Poolse achtergrond als van autochtone
Nederlanders, onder wie veteranen. Omdat deze groep
mogelijk gevechtstraining op kan gaan doen, kunnen er
veiligheidsrisico’s (vooral binnen eigen persoonlijke
levenssfeer) optreden als zij terugkomen. Vanwege het niet extremistische karakter van het officiële Oekraïense
‘vreemdelingenlegioen’ is het onwaarschijnlijk dat deelname
hieraan vanuit CT-perspectief risico’s voor Nederland met zich
mee zal brengen. Er bestaat echter ook een risico dat de oorlog
in Oekraïne aantrekkingskracht kan uitoefenen op rechts extremisten in Nederland. Dit zou geen nieuw fenomeen zijn.
Tussen 2014 en 2021 vochten volgens wetenschappers enkele
Nederlandse rechts-extremisten in Oekraïne, sommigen bij de
Oekraïense, anderen bij de separatistische/Russische
strijdgroepen. Eventueel zouden deelnemers aan het
gewelddadige conflict terecht kunnen komen bij rechts extremistische eenheden. Bij terugkeer in Nederland zouden zij
een risico kunnen vormen voor de nationale veiligheid.
Vooralsnog is het echter onwaarschijnlijk dat grote aantallen
rechts-extremisten naar het oorlogsgebied zullen vertrekken.
Bij de meeste rechts-extremisten in Nederland lijkt namelijk op
dit moment de bereidheid om naar Oekraïne te gaan te
ontbreken.
Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 56
25
Internationale ontwikkelingen rechts-extremisme
Verwevenheid rechts-extremistische groepen en anti overheidsgroepen in het buitenland
In Canada, Spanje, Ierland, Australië, het Verenigd Koninkrijk
en Duitsland hebben veiligheid- en inlichtingendiensten een
grote verwevenheid van het coronaverzet met rechts extremistische organisaties vastgesteld. Meer dan in Nederland
verloopt het protest op gewelddadige wijze. Een paar
voorbeelden uit andere landen illustreren de gewelddadige
polarisatie die in de afgelopen DTN-periode rond het
coronaverzet zichtbaar is geworden. Eind 2021 raakten in New
York rechts-extremisten tijdens antivaccinatie-bijeenkomsten
slaags met tegendemonstranten. In oktober 2021 namen
Italiaanse neofascisten en demonstranten in Rome deel aan
een massaprotest tegen vaccins dat ontaardde in geweld en
een poging om het kantoor van de premier te bestormen. In
hetzelfde land hebben rechts-extremisten na een betoging
tegen de coronapas het hoofdkwartier van een vakbond
vernield. In België werd de rechts-extremistische
instrumentalisering van de coronaprotesten merkbaar toen er
tijdens protesten in Brussel tegen de maatregelen eind 2021 en
begin 2022 rellen uitbraken.
(…)
Tijdens een fakkelprotest tegen het coronabeleid
op 12 januari 2022 in Utrecht was sprake van een
gewelddadige confrontatie vanuit een groepje antifascisten die
zich keerden tegen anti-coronamaatregelendemonstranten,
onder wie personen verbonden aan de extreemrechtse
splinterpartij NVU.
Steeds openlijker
De afgelopen decennia heeft het online radicaal- en extreemrechtse landschap een vlucht genomen. Daarbij worden racistische en dehumaniserende uitingen niet enkel meer onder een pseudoniem in een hoekje van het internet gedaan op een webforum als Stormfront, maar steeds openlijker op sociale media gedeeld. Deze factsheet is opgesteld om meer inzicht te krijgen in deze online wereld en de betekenis voor de offline wereld. De online wereld vervult hierbij verschillende functies: rekruteren, aandacht genereren, mobiliseren, ideologie verspreiden, vinden van gelijkgestemden, ideologische rechtvaardiging, trollen en doxing, ondermijning van sociale cohesie en overheid en vermaak. Hoewel het online bereik van bekende fysieke (offline) radicaal- en extreemrechtse groepen relatief klein is en de geweldsdreiging al jaren gering is, is er wel een voortzetting zichtbaar van een eerder waargenomen ‘dreigcultuur’. Racistische en dehumaniserende berichten worden niet vanuit grote kanalen verspreid, maar eerder bottom-up door een netwerk van individuele gebruikers gedeeld. Deze toegenomen racistische commentaren en hate speech dragen bij aan verdere polarisatie en ondermijning van de sociale cohesie, met name wanneer het gaat om dehumanisering en het vergroten van de vijandigheid ten aanzien van groepen met een migratieachtergrond. Het online landschap is voortdurend in beweging. De informatie in de factsheet is een momentopname van september 2020. We actualiseren deze factsheet periodiek.
Dankzij een combinatie van toenemende polarisatie, nieuwe internetmogelijkheden en een ideologische vernieuwing van met name extreemrechtse groeperingen is er de afgelopen jaren een opleving van de fenomenen extreemrechts en (in de schaduw) extreemlinks waarneembaar in West-Europa. In Nederland heeft de vluchtelingencrisis (2013-2016) een grote rol gespeeld in deze opleving. Daarnaast is de Zwarte Pieten-discussie, die nu al een paar jaar zeer fel gevoerd wordt, aangegrepen, door zowel extreem- rechts als links, om te spreken van een cultuur-oorlog. De gemeenten Schiedam, Rotterdam, Vlaardingen en Maassluis willen naar aanleiding van deze ontwikkelingen antwoord op de vraag: “Wat zijn op dit moment de gevaren die voortkomen uit politiek extremistisch gedachtegoed binnen de regio, en hoe kunnen de gemeenten daar effectief op inspelen?” Door middel van kwalitatief onderzoek in de regio, gecombineerd met internet- en literatuuronderzoek dat in de periode april-september 2019 verricht is, tracht dit rapport antwoord te geven op deze vraag.
De Monitor van 2019 telt 182 antisemitische incidenten (exclusief online antisemitisme). Dit is het hoogste aantal incidenten sinds CIDI de Monitor Antisemitisme opstelt en toe-name van 35 procent ten opzichte van de 135 incidenten geregistreerd in 2018. Het aantal incidenten is zelfs hoger dan het piekjaar 2014 (171 incidenten). Toen is een verband gelegd met de oorlog tussen Israel in Gaza; dit was niet het geval in 2019.
Dit rapport is een quickscan van de gemeente Arnhem naar extreemrechts. Dit onderzoek maakt
duidelijk in welke vormen extreemrechts zich al dan niet manifesteert in Arnhem (zowel online als
offline). Aanleiding voor dit onderzoek zijn twee recente ontwikkelingen die een reactie van extreemrechtse actoren teweeg hebben gebracht (en eventueel in de toekomst kunnen brengen): de aanhouding van een aantal terrorisme verdachten (2018) en het openen van een AZC (2016). Dit
onderzoek is een kwalitatief onderzoek met een deel literatuurstudie en een deel antropologisch
veldonderzoek. Belangrijk om hierbij te vermelden is dat dit geen diepgaand onderzoek naar dit
fenomeen is (verspreid over een langere onderzoeksperiode). Het is wel een eerste aanzet om inzicht te krijgen in welke extreemrechtse actoren aanwezig zijn in Arnhem en in welke mate zij actief zijn.
Voor u ligt de eerste actualisering van de ‘factsheet extreemrechts in Nederlandse gemeentes’, waarin een actueel beeld wordt geschetst van de in Nederland actieve extreemrechtse organisaties. Deze factsheet moet inzicht geven in de omvang, regionale spreiding, betekenis en betrok- kenheid bij geweldsincidenten van de verschillende extreemrechtse organisaties in Nederland. De samenstelling van de lijst met organisaties en de gepresenteerde feiten over deze organisaties zijn verza- meld in het kader van het Monitorproject Racisme, Antisemitisme en Extreemrechts Geweld in Nederland . De keuze om bepaalde organisaties wel en niet op te nemen volgt de defnitie en afbakening die binnen dat project wordt gehanteerd. Deze factsheet is in opdracht van de Expertise-unit Sociale Stabiliteit (ESS) van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid geschreven. De verant- woordelijkheid voor de inhoud ligt bij de auteur.
This paper has been prepared by the Institute for Strategic Dialogue as a background briefing for the European Policy Planners’ Network on Countering Polarisation and Radicalisation (PPN). It aims to provide an overview of recent developments in far-right extremism across Europe, highlight case studies of projects seeking to combat this threat, and offer practical lessons learned for policy makers and frontline workers.
De onderwerpen racisme, extreemrechts geweld, antisemitisme en discriminatie zijn veelbesproken thema’s in Nederland. Niet voor niets betreft gelijke behandeling en het gelijkheidsbeginsel Artikel 1 van onze Grondwet. Dit toont hoe belangrijk dit thema voor onze samenleving is. Een terugkerende vraag in de maatschappelijke en politieke discussies is: hoe vaak wordt het discriminatieverbod overtreden? In deze monitor is deze vraag kwantitatief uitgewerkt voor de jaren 2010 en 2011. De inhoud is gebaseerd op een nieuwe manier van gegevensverzameling bij de politie, die vergelijkingen met andere gegevensbronnen mogelijk maakt.
Deze rapportage is uitgevoerd in opdracht van de Anne Frank Stichting. Te lezen is hoe vaak de genoemde onderwerpen voorkomen in politieregistraties, met het aantal aangiftes, verdachten en de aard van de incidenten. Ook zijn regionale verschillen in Nederland weergegeven en valt te lezen hoe zaken worden afgehandeld door het Openbaar Ministerie.
Lees verder in de rapportage
Op 22 juli 2011 richtte een Noorse islamofobe rechtsextremist1 een bloedbad aan onder jonge sociaaldemocraten op het eiland Utoya bij Oslo. Er vielen tientallen doden en gewonden. Ook plaatste hij bommen bij Noorse regeringsgebouwen waarbij eveneens doden vielen. De dader handelde uit ideologische motieven: hij wilde een einde maken aan de islamisering van Noorwegen en degenen die hij daarvoor verantwoordelijk hield treffen. Zijn aanslag was politiek van karakter. Hij richtte zich niet alleen tegen een jonge multiculturele generatie en het toekomstige partijkader onder hen, maar evenzeer tegen de instellingen van de Noorse democratie, tegen de basiswaarden van diversiteit en openheid.2 Voor zover bekend verrichtte de schutter zijn daden als eenling. Wel maakt hij in zijn motieven en standpunten deel uit van een breder, vooral virtueel netwerk dat zich richt tegen islam/moslims. Dit blijkt onder meer uit het door hem opgestelde en breed verspreide manifest met zijn vele verwijzingen. Het gaat hier om een islamofobe ideologie die wereldwijd door veel mensen en bewegingen wordt gedeeld en verspreid, vooral via de nieuwe media. Een belangrijk deel van deze (virtuele) beweging wijst niet alleen naar de islam/moslims bij de constructie van een vijandbeeld, maar houdt daarnaast de sociaaldemocratie verantwoordelijk voor de vermeende islamisering van Europa. Deze ideologie komt in verschillende varianten voor. Er zijn extremistische versies, extreme versies en gematigde varianten.
The investigation into the extreme
right-wing movement and right-wing
extremist movement in the Netherlands is
the longest running investigation by the
AIVD and its predecessors. In this publication
the AIVD presents the current state of
affairs in the Netherlands based on the
results of that investigation.
The AIVD investigation shows that the
threat of right-wing extremism and the
extreme right to the democratic legal order
in the Netherlands is minimal. The
movement is characterised by a small
following, mutual disagreement and
personal animosity, ideologically different
views and organisational fragmentation.
Nonetheless, the threat attributed to
right-wing extremism and the extreme right
is often much more significant. A gap exists
between the actual threat and the perceived
threat.
Lees verder in de publicatie
In the public discourse dominating the Netherlands after 1945, anti-Semitism and racism – two of the basic elements of (“classical”) right-wing extremism – have tended to be seen as uncharacteristic of Dutch society.1According to many experts, this is attributed to Dutch experiences in the Second World War, as the Netherlands saw the largest percentage of national Jewish populations in Europe killed, after Poland. A guilt complex related to Dutch behaviour during the War has led to what is often called “the basic consensus” on what is “bad” and “good” in Dutch society.
Dienen politici zich voor hun uitspraken over etnische of religieuze
minderheidsgroepen voor de rechter te verantwoorden? Of dient deze
verantwoording zich uitsluitend in het publieke debat te voltrekken?
Deze vraag kan ook worden opgeworpen voor tekenaars van spotprenten,
columnisten of cabaretiers. Het gaat hier om een belangrijke maatschappelijke
kwestie: waar eindigt de grens van de vrije meningsuiting
en begint die van het verbod op discriminatie?
Die grens is niet statisch, maar afhankelijk van tijd, plaats en omstandigheden.
In Nederland speelt deze botsing van grondrechten nadrukkelijk
bij de juridische vervolging van pvv-voorman Geert Wilders. Begin
2010 is die vervolging door het Gerechtshof Amsterdam bevolen. De
rechtszaak is van groot belang voor het vaststellen van de grens tussen
beide grondrechten in Nederland, maar is niet allesbepalend. Eveneens
speelt mee dat Nederland zich aan internationale mensenrechtenverdragen
heeft gecommitteerd en zich dient te houden aan het Grondrechtenhandvest
van de Europese Unie.
Verwant aan deze discussie is het zoeken naar en vaststellen van de
grens tussen slachtoffer en dader bij incidenten waarin racisme of discriminatie
een rol speelt. In de praktijk van alledag blijkt rolwisseling
gemakkelijk te kunnen plaatsvinden. Moslims kunnen slachtoffer zijn
van islamofoob geweld, maar radicale moslims kunnen tevens dader zijn
van terroristische misdrijven. Soms plegen extreemrechtse jongeren geweld,
doordat zij vroeger slachtoffer zijn geweest van allochtoon geweld.
In het eerdergenoemde voorbeeld van Geert Wilders geldt deze dubbele
rol in het bijzonder. Als verdachte van onder meer haatzaaien tegen moslims
is hij tevens slachtoffer van bedreigingen tegen zijn persoon die een
al jarenlang durende 24-uursbeveiliging noodzakelijk maken.
Lees verder in de monitor
Het onderzoek naar extreemrechts en rechts-extremisme in Nederland is het langstlopende onderzoek van de AIVD en zijn voorgangers. In deze publicatie presenteert de AIVD de huidige stand van zaken in Nederland op basis van de resultaten van dat onderzoek.
Het onderzoek van de AIVD laat zien dat de dreiging van extreemrechts en rechts-extremisme
tegen de democratische rechtsorde in Nederland gering is. De beweging wordt gekenmerkt door een kleine achterban, onderlinge onenigheid en persoonlijke animositeit, ideologische
verschillen van inzicht en organisatorische fragmentatie. Niettemin is de dreiging die
aan extreemrechts en rechts-extremisme wordt toegeschreven vaak veel groter. Er
bestaat een verschil tussen de feitelijke en de veronderstelde dreiging.
Deze publicatie beschrijft de feitelijke dreiging van extreemrechts en rechts-extremisme
in Nederland, en de dreigingen die daarmee samenhangen, zoals die uit onderzoek van de AIVD zijn gebleken. Het is een van de middelen die de AIVD inzet om samenleving,
politiek en bestuur te informeren zodat deze kunnen komen tot een respons op de dreiging die recht doet aan de aard, ernst en omvang ervan.
Lees verder in de publicatie
Sinds de tweede helft van de jaren negentig ontwikkelt het internet zich in een rap tempo. Voor een ieder die dat wil is het mogelijk om aangesloten te worden op het world wide web. De snelle technische ontwikkelingen zijn sinds de oprichting in 1997 ook van invloed (geweest) op de werkzaamheden van het Meldpunt Discriminatie Internet (MDI). In de beginjaren ontving het MDI slechts enkele meldingen, de afgelopen jaren lag dat aantal ver boven de duizend. Uit deze meldingen is over de jaren heen een aantal trends waarneembaar. Eén daarvan is een snelle toename van het aantal meldingen van discriminatie op interactief internet, zoals discussiefora
en interactieve weblogs. Een tweede trend is een overminderd hoog aantal strafbare uitingen op extreemrechtse websites. Deze bevinding wordt ondersteund door een recent rapport van de Europese Commissie tegen Racisme en Intolerantie van de Raad van Europa (ECRI), waaruit blijkt dat in Nederland de voornaamste groei van rechtsextremisme, met name onder jongeren, plaatsvindt in apolitieke bewegingen die informeel, hoofdzakelijk via digitale communicatie-middelen, zijn georganiseerd. Deze gegevens hebben het MDI ertoe bewogen onderzoek te doen naar de omvang en de aard van extreemrechts op het Nederlandse deel van het internet, met als focus de discriminerende uitingen op deze websites.
Lees verder in de publicatie
In fullcolour laten Alert! en Kafka zien wat voor symboliek er in en op kleding door extreemrechtse jongeren in Nederland gebruikt wordt en door middel van welke woorden en getallencombinaties zij naar de buitenwereld en elkaar communiceren dat zij er racistische denkbeelden op na houden. Ook achtergrond als de geschiedenis van skinheads in Nederland, de opkomst van gabbers en nog veel meer. Een must voor iedereen die professioneel of vrijwillig bezig is met deze jongeren. De brochure is april 2008 in een herziene editie verschenen.
Fortuyns befaamde slogan ‘Ik zeg wat ik denk’ heeft de laatste jaren niet
alleen op grote schaal navolging gekregen, maar ook geleid tot felle discussies
over de grenzen van de vrijheid van meningsuiting. Begin 2006, tijdens
de wereldwijde ophef over de Deense ‘Mohammed-cartoons’, pleitte vvd-
Kamerlid Ayaan Hirsi Ali voor ‘het recht op beledigen’.1 Een van de Deense
prenten was een afbeelding van de profeet Mohammed met een tulband in
de vorm van een bom met aangestoken lont. Deze spotprent kreeg in 2008
een hoofdrol in de film van Wilders, Fitna, die al evenzeer heeft geleid tot
verhitte discussies over de grenzen van de vrijheid van meningsuiting. Dat
die grenzen opgeschoven zijn en dat er meer gezegd kan worden dan voorheen
lijkt wel duidelijk. Een treffende illustratie is de opschudding over de
politie-inval in mei 2008 bij een Nederlandse cartoontekenaar ‘Gregorius
Nekschot’ die jarenlang de islam op de korrel heeft genomen. De aanhouding
van de cartoonist, die ervan verdacht werd de discriminatieverboden
te hebben geschonden, wekte grote publieke en politieke verontwaardiging.
Spotprenten zouden moeten kunnen, zo werd alom betoogd, ongeacht
hun inhoud. De vraag waar de grenzen van vrije meningsuitingen dan
wel zouden moeten liggen, bleef op de achtergrond. Wel is in discussies
gedurende de laatste jaren steeds vaker betoogd dat de grens zou moeten
worden getrokken bij aanzetten tot geweld.
Maar, zo zeggen anderen, ook zonder aanzetten tot geweld kan grote
schade worden berokkend, want de verruimde uitingsvrijheden zijn van
invloed op het vóórkomen van intolerantie en discriminatie. Als argument
voor deze stellingname worden indicaties voor een tamelijk hoog niveau
van islamofobie in Nederland aangehaald. Uit enquêteonderzoek blijkt
dat meer dan de helft van de Nederlandse, niet-islamitische schoolgaande
veertien- tot zestienjarige jongeren negatief staan ten opzichte
van moslims.2 Als een van de oorzaken wordt negatieve beeldvorming
genoemd: ‘negatieve stereotypen van moslims en negatieve clichés van
de islam, negatieve berichten van ouders en de beste vriend of vriendin
over moslims en de islam, en de overtuiging dat moslims een bedreiging
vormen voor de veiligheid een belangrijk effect op de attitude’.
Lees verder in de monitor
4.3 Rechts extremisme
Versnippering en verscheidenheid kenmerkten nog steeds het rechts extremistische landschap in Nederland in 2007. Pogingen om te komen tot samenwerking op nationaal en internationaal niveau lopen doorgaans stuk op ideologische onverenigbaarheid en botsende karakters. Met in totaal ongeveer 600 actieve aanhangers is het rechts extremisme in Nederland nog steeds relatief klein van omvang.
De trend om het rechts-extremistische gedachtegoed vooral via de buitenparlementaire
weg te belijden en te verspreiden is dit jaar doorgezet. Het aantal op deze wijze
actieve rechtse extremisten is enigszins gegroeid. Daarentegen is bij de organisaties
die via posities in de volksvertegenwoordigende organen hun rechts-extremistische
opvattingen proberen te ventileren en te realiseren, sprake van een stagnerende of
slechts marginaal groeiende aanhang.
Lees verder in het jaarverslag
Dit is de negende geweldsrapportage van de Monitor Racisme & Extremisme, uitgevoerd door de Anne Frank Stichting en de Universiteit Leiden. Het project wordt gesteund door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Zeven maal werd deze rapportage gepubliceerd als onderdeel van een brede rapportage en een keer, in 2003, waren de geweldscijfers aanleiding om een eigenstandige publicatie in de vorm van een cahier uit te brengen.
Dit is de eerste keer dat we een eigenstandige digitale rapportage naar buiten brengen over dit onderwerp. Directe aanleidingen daarvoor zijn de lancering van de website van de Monitor Racisme & Extremisme in 20061 en de succesvolle samenwerking met het Korps Landelijke Politiediensten (KLPD). Deze samenwerking maakt het mogelijk om in korte tijd beter materiaal voorhanden te krijgen. Daardoor was het mogelijk om tot een goede, gesystematiseerde rapportage met cijfers over 2006 te komen. Het lijkt ons zinvol om deze rapportage nu te publiceren en niet te wachten tot een nieuwe brede rapportage, die naar verwachting eind 2008 zal verschijnen.
Deze rapportage bevat ons verslag van onderzoek naar racistisch en extreemrechts geweld in het jaar 2006.
Lees verder in de monitor
4.3 Rechts extremisme
De bedreiging van de Nederlandse democratische rechtsorde door rechtse extremisten
is nog steeds relatief laag te noemen. Het versnipperde rechts-extremistische landschap
in Nederland is daar mede debet aan. Het afgelopen jaar liet wel enige groei zien van
de aanhang van niet politiek actieve neonazistische organisaties, zoals Blood&Honour.
Partijen daarentegen die via de politieke weg hun doelen trachten te bereiken, zijn het afgelopen jaar niet substantieel gegroeid of zelfs in omvang afgenomen. De verwachting is dat de groei van niet politiek actieve groeperingen ook het komende jaar door zal zetten. Het ontstaan van radicale splintergroeperingen uit rechts georiënteerde
jeugdculturen zoals delen van de zogenoemde ‘Lonsdale-jeugd’ (gabberbeweging), is
dit jaar beperkt gebleven. Ondanks het feit dat in kringen van rechtse extremisten een
fascinatie voor wapens en geweld bestaat, is op dit moment geen sprake van een rechtsextremistische terroristische dreiging. Dat neemt niet weg dat de in deze jeugdcultuur
breed gevoelde frustratie over de multiculturele samenleving verdere polarisering in de
hand kan werken en daarmee op termijn de democratische rechtsorde kan bedreigen.
Lees verder in het jaarverslag
Er is in Nederland een aantal extreemrechtse partijen. De meest bekende zijn: de
Centrumdemocraten(CD), Nieuw Rechts (NR), Nieuwe Alliantie (NA) en de Nederlandse Volksunie(NVU).
In een aantal plaatsen nemen zij deel aan de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2006: Almelo (NR), Apeldoorn (NVU), Arnhem (CD en NVU), Eindhoven (NR), Nijmegen (NVU), Oss (NVU), Ridderkerk (NA en NR), Rotterdam (NA en NR) en Venray (NVU). Alleen Nieuw Rechts behaalt een zetel, nl. in Ridderkerk. Antisemitisme is vooral binnen de NVU en de Nieuwe Alliantie vast onderdeel van de ideologie. Zie ook onder Internet.
Lees verder in overzicht
Met de Monitor Racisme & Extremisme wordt beoogd uiteenlopende vormen van racisme, extremisme en antisemitisme — en reacties op deze verschijnselen — te
volgen en daarover periodiek te rapporteren. Allereerst wordt er gekeken naar de verschijnselen: op welke wijze doen racisme, extremisme en antisemitisme zich in de Nederlandse samenleving voor. Hierbij kan worden gekeken naar de uitingsvorm, bijvoorbeeld politiek georganiseerd racisme, en naar de uitsluitingsvorm, bijvoorbeeld horecadiscriminatie. Sommige verschijnselen beperken zich naar hun aard niet tot het Nederlandse territoir, zoals discriminatie via het internet. In dergelijke gevallen wordt de extraterritoriale context meegenomen. Vast patroon in het monitoronderzoek is dat geprobeerd wordt zo goed als mogelijk verschillende soorten slachtoffers en daders te identificeren. Deze exercitie kan betrekking hebben op zowel autochtonen als allochtonen, waaronder laatstgenoemden zich weer laten opdelen in diverse minderheidsgroepen. De respons op racisme, extremisme en antisemitisme kan verschillend van aard zijn, van educatief tot juridisch. Veelal is de aard van de respons afhankelijk van de verschijningsvorm van de discriminatie, de categorie slachtoffers en de achtergrond van de daders. Bovendien kunnen sommige vormen van respons naast elkaar functioneren of elkaar zelfs versterken. Het periodiek monitoren van de verschijnselen, de slachtoffers, de daders en de respons dient meerdere doelen. Op deze wijze wordt getracht een bijdrage te leveren aan het inzicht in de bestrijding van racisme, extremisme en antisemitisme. Bovendien vindt accumulatie van kennis plaats door de vaste systematiek en de periodiciteit van het onderzoek. Tot slot wordt ook een beeld verkregen van ontwikkelingen op de lange termijn en worden op basis van ervaringen uit het verleden suggesties gedaan voor oplossingen in de toekomst.
Lees verder in de monitor
4.3 Rechts-extremisme
Sfeerbepalend voor het rechts-extremisme in Nederland in 2005 was de moord op de heer Van Gogh op 2 november 2004. Binnen rechts-extremistische kringen werd na dedood van de heer Van Gogh met hernieuwde felheid – vooral op rechtse-internetfora geageerd tegen moslims in Nederland en islamitische instituten, zoals moskeeën en islamitische scholen. Woede en frustratie overheersten in de diverse reacties. Woede ten aanzien van de dader, moslims en de islam in het algemeen, en een grote ontevredenheid over de rol van de overheid die te veel de nadruk zou leggen op de dialoog met moslims. Deze onvrede heeft niet geleid tot radicale acties tegen de betrokken overheden of bewindspersonen.
Lees verder in het jaarverslag
4.3 Extreem rechts
De twee belangrijkste neonazistische bewegingen in Nederland, de Nederlandse Volks Unie (NVU) en de Racial Volunteer Force (RVF), zijn op dit moment beperkt van omvang en relatief geïsoleerd in hun extreme opvattingen. De RVF is een kleine, van oorspong Britse Blood&Honour organisatie die medio 2002 uit onvrede met de gematigde koers van de NVU werd opgericht. De RVF en NVU hebben het afgelopen jaar weinig van zich doen spreken. De NVU organiseerde op 5 juni 2004 in Den Haag een demonstratie. Deze demonstratie zorgde voor ongeregeldheden die voornamelijk werden veroorzaakt door extreemlinkse tegendemonstranten.
Lees verder in het jaarverslag
Met de Monitor racisme en extreem-rechts wordt beoogd uiteenlopende vormen van racisme, extreem-rechts en discriminatie — alsmede respons op deze verschijnselen — te volgen en daarover periodiek te rapporteren. Het initiatief tot dit onderzoeksproject is medio jaren negentig door de Leidse Universiteit genomen.
Sedert de vierde rapportage wordt het monitorproject gezamenlijk uitgevoerd door de Universiteit Leiden en de Anne Frank Stichting. Het nut van een periodieke monitorrapportage is divers. Er wordt op basis van een ‘vaste meetlat’ de balans opgemaakt van de belangrijkste uitingen en incidenten van rassendiscriminatie, racisme en rechts-extremisme, alsmede van de ontwikkeling van strategieën ter bestrijding. Door de rapportages worden politici, bestuurders en vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties in staat gesteld zich op de problematiek te bezinnen en tot oplossingsstrategieën te komen. De rapportages kunnen immers door hun systematische en periodieke karakter bijdragen aan accumulatie van kennis en inzicht. Er wordt tevens inzicht verkregen in ontwikkelingen die zich op langere termijn voordoen. Dat geldt niet alleen voor de achterliggende periode maar ook voor de toekomst. De monitor kan voorts bijdragen aan vroegtijdige onderkenning van relevante, nieuwe ontwikkelingen. Tot slot kan de rapportage dienstig zijn bij de beantwoording van de talloze praktische vragen over dit onderwerp die vanuit
binnen- of buitenland gesteld worden.
Lees verder in de monitor