In deze verkiezingsblog zullen de komende tijd op basis van onderzoek naar kandidatenlijsten verschillende stukken worden geplaatst over extreemrechts en de gemeenteraadsverkiezingen. Informatie en tips zijn altijd welkom via mail en twitter. 13/03/2022 Verbindend Enschede, diepe extreemrechtse wortels Verbindend Enschede is een van de nieuwkomers die meedoet aan de gemeenteraadsverkiezingen in Enschede. Bij een eerste… Lees verder
Bij de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2021 doet de nieuwe partij “Wij zijn Nederland” mee in een klein aantal kieskringen. Het partijtje is afkomstig uit de extreemrechtse beweging in Nederland en presenteert zichzelf als vertegenwoordiger van de protestbeweging tegen de coronamaatregelen. Diverse kandidaten en ondersteuners hebben een extreemrechtse achtergrond. Op 21 juni 2020 strijkt een… Lees verder
Over het Forum voor Democratie is de laatste jaren enorm veel geschreven. Er zijn veel schandalen onthuld en de partij is gescheurd vanwege ernstig antisemitisme en racisme binnen de partij. Daarbij verergerde de onnavolgbare beleidskeuzes die partijleider Thierry Baudet maakt de tweedeling. Zijn huidige focus op critici van de coronamaatregelen en het negeren van basisveiligheidsafspraken… Lees verder
Hoe een groepje jongeren op internet in enkele maanden radicaliseert In mei 2020 vormt zich op Instagram en Telegram een groep jongemannen onder de naam ‘De Nationale Storm Vereniging’. Enkele tientallen mannen zijn hier tot nog toe kortere of langere tijd betrokken. Inmiddels heet de groep ‘National Socialist Dutch Movement’, staat één deelnemer voor de… Lees verder
Hoe de bekendste alt-right organisatie in de problemen kwam Sinds 2016 heeft de organisatie Erkenbrand zich ontwikkeld tot een klein fenomeen. Zeer extreme denkbeelden, gebracht op intellectuele wijze. Hoogopgeleide leden en een groeiende achterban die zich herkent in het alt-right gedachtegoed van racisme, anti-feminisme en antisemitisme. Met de groeistuipen komen ook de problemen voor Erkenbrand…. Lees verder
Deze week werd bekend dat in mei een extreemrechtse terreurverdachte is gearresteerd. Een 43-jarige man uit Gelderland zou een aanslag op moslims hebben voorbereid. Wie is deze man? Bij welke organisaties was hij actief? En is de terreurdreiging uit extreemrechtse hoek serieus te nemen? ‘Bom schematische tekening’, ‘loop uitboren’ en ‘hitman’. Zomaar een aantal zoekopdrachten… Lees verder
Het rommelt binnen de PVV Rotterdam. Drie maanden na de voor hen zeer teleurstellend verlopen gemeenteraadsverkiezing in deze stad ontslaat de lijsttrekker twee burgerraadsleden. Uit angst voor associatie met extreemrechts, wordt door hen gesteld. Opmerkelijk, want een half jaar geleden demonstreerde de PVV nog samen met zo goed als alle andere Nederlandse extreemrechtse organisaties. Met… Lees verder
“Eigen Volk Eerst”! “Vlaardingen Nederlands & Vrij”, “Stop Islamisering”. De bevolking van Vlaardingen wordt in de campagnetijd ineens opgeschrikt door schreeuwende rood-wit-blauwe borden met deze teksten van een nieuwe extreemrechtse partij. Bij een andere partij, ONS Vlaardingen zien we wat oude bekenden onder meer van de neonazipartij CP’86. Dit is een zesde deel van een… Lees verder
Dit jaar nemen maar liefst twintig partijen deel aan de gemeenteraadsverkiezing in Rotterdam. In ons onderzoek naar de kandidaten vallen twee partijen op. Beiden zijn Rotterdamse nieuwkomers, de PVV en Jezus Leeft. Dit is een eerste deel van een reeks korte artikelen over de gemeenteraadsverkiezingen van 2018. Jezus Leeft De orthodox-christelijke partij Jezus Leeft neemt… Lees verder
Op 14 december presenteerde Geert Wilders de lijsttrekker voor de gemeenteraadsverkiezingen in Rotterdam, Géza Hegedüs. Een man zonder politieke ervaring stelt de PVV-leider. Hegedüs heeft inderdaad geen parlementaire ervaring. Maar hij is geen onbeschreven blad. De beoogde lijsttrekker was actief bij Erkenbrand en heeft zeer extreme ideeën. “Ik had een hele nationalistische brief geschreven” legt de… Lees verder
In het voorjaar van 2016 richten enkele jongemannen een extreemrechts studiegenootschap op. Ze dopen het Erkenbrand. Na bijna twee jaar van groei en ontwikkeling, heeft de organisatie flink aan betekenis gewonnen. Er is sprake van een behoorlijk grote en brede aanhang en er lopen diverse lijntjes naar het Forum voor Democratie. En dat is opvallend,… Lees verder
Zondag hield Forum voor Democratie een illegale kerstmarkt in het Drentse plaatsje Wijster. Daar waren ook extreemrechtse activisten aanwezig, meldt de antifascistische onderzoeksgroep Kafka. En niet zomaar als voorbijganger.
De voorbije IJzerwake mag dan al de IJzerwake zijn met het minste aantal deelnemers op twintig edities, dat binnen- en buitenlands neonazi’s er naartoe trekken blijft de gewoonte.
Inlichtingenexperts waarschuwen de Nederlandse overheid voor het groeiende gevaar van rechtsextremisme. In gesloten chatgroepen delen jonge jongens steeds hardere nazipropaganda. Ze verheerlijken terreuraanslagen zoals die op moskeeën in Christchurch waarbij tientallen doden vielen. Extremisten zijn op zoek naar ‘school shooters’, gefrustreerde pubers die worden doordrenkt met haat tegen joden, moslims en seksuele minderheden. Ze delen informatie over wapens en over potentiële doelwitten. In sommige landen staan zulke groepen al op terreurlijsten. In Nederland niet. Heeft de overheid voldoende zicht op deze nieuwe dreiging?
Zembla duikt in het netwerk van haat, de donkere online wereld waar hedendaagse nazi’s dromen van een rassenoorlog.
Overal in de westerse wereld wordt gewaarschuwd voor rechtsextremistische groepen en eenlingen. Liberale democratieën wereldwijd worstelen met de opkomst van rechtsextremisme. Zembla onderzocht deze wereld voor de uitzending Netwerk van Haat en kwam zo ook de boekenkast van de beweging op het spoor.
Groepsbelediging – De 58-jarige Géza H. deed in 2016 uitspraken in een podcast van Erkenbrand. Hij zei onder meer te streven naar een staat met uitsluitend blanke Nederlanders.
Géza Hegedüs, de man die één dag lijsttrekker was voor de Rotterdamse PVV, wordt vervolgd omdat hij in 2016 ‘beledigende uitlatingen’ heeft gedaan in een podcast. De 58-jarige Rotterdammer wordt verdacht van groepsbelediging en aanzetten tot haat, laat het OM weten.
Jonge mannen die inloggen op het nazistische Stormfront transformeren in korte tijd van onzekere types tot geharnaste fascisten. Dat doen ze niet alleen maar in een online wereld die is ingericht op radicalisering. De AIVD en de NCTV waarschuwen voor de kans op geweld.
In Maar dat mag je niet zeggen beschrijft Nikki Sterkenburg haar tocht langs neonazistische ‘hipsters’ en jongeren die een blanke heilstaat nastreven. Een onderzoek dat ze begon als journalist en waarop ze woensdag promoveert.
De overheid heeft te weinig ogen en oren in gemeenschappen rond extreemrechtse groepen. Dat zegt oud-journalist Nikki Sterkenburg, die woensdag promoveert op onderzoek naar rechts-extremisme in Nederland. “Tegen jihadisme werd iedereen in stelling gebracht en zat de overheid in de haarvaten van de moslimgemeenschap. Bij deze groep is dit nihil.”
Forum van Democratie houdt op dit moment een bijeenkomst op de Grote Markt waar honderden mensen op zijn afgekomen. Onder hen is Arend Glas, geen onbekende in Stad en Ommeland. Arend heeft namens Nederland als bobsleeër meegedaan aan de Olympische Spelen, schuurt al jaren tegen extreemrechts aan, beheert het social media-account van Studiegenootschap Erkenbrand Noord-Nederland, spuit tig keer op een dag dat traditionele media leugenpers is en valt vandaag met geweld een tegendemonstrant aan.
Deze maand verschijnt het rapport over vermeend antisemitisme bij Rechten. Volgens hoogleraar Paul Cliteur is er geen bewijs voor antisemitische, racistische, fascistische of xenofobe opvattingen van zijn oud-promovendus Thierry Baudet. Maar klopt dat ook?
Pro-Israël? Dan kun je toch niet antisemitisch zijn? Hella Rottenberg over de innige band tussen NIW, CIDI en Forum voor Democratie
Forum voor Democratie stond altijd aangeschreven als zeer pro-Israël. Volgens het CIDI stemden Thierry Baudet en Theo Hiddema voor alle moties in de Tweede Kamer die Israël steunden. Het CIDI en het NIW bouwden om die reden een band op met de partij van Baudet daar waar partijen die kritisch zijn op het Israëlische beleid hard worden aangepakt. Het CIDI en het NIW toonden zich geschokt toen Forum en Baudet antisemitische gevoelens bleken te koesteren.
Deze foto komt uit het boek “White Identity. Racial Consciousness in the 21st Century” van Jared Taylor. “Niet leverbaar” bij Bol omdat het een racistisch manifest is, van een white supremacist. “As one revolutionary to another“, schrijft de auteur aan de ontvanger. Het boek op de foto is eigendom van Thierry Baudet, die Taylor zelf vroeg om het boek te signeren na hun dinertje in het Ambassade Hotel in oktober 2017. Taylor was in Nederland voor een kaalkopjescongres van de identitaire Vinexsplenglers van Erkenbrand.
Forum voor Democratie daalt in de peilingen, de positie van leider Thierry Baudet staat onder druk. Voor hun boek Mijn meningen zijn feiten spraken Harm Ede Botje en Mischa Cohen met vriend en vijand over de controversiële partijleider. Hans Wiegel: ‘Baudet is geen politicus.’
Richard Prein had net zijn ochtendritueel en de eerste uurtjes thuiswerken achter de rug toen hij YouTube opende. Woensdag, rond het middaguur, even wat afleiding. Een aangeraden video stond bovenaan en heette ‘Martin Bosma (PVV) versus Kajsa Ollongren (D66); De eindafrekening’.
Tussen de privacy-activisten, hooligans en complotdenkers duiken bij Viruswaarheid-demonstraties ook mensen op die aan radicaal rechtse organisaties gelinkt zijn. Wat maken de coronasceptische ideeën interessant voor ultrarechts, en vice versa?
In Hongarije vinden radicaal-rechtse nationalistische denkers hun toevluchtsoord. Het land wordt gezien als ‘een interessant experiment’ omdat het ruimte biedt aan de ‘opleving van bepaalde traditionele waarden en denkgoed’. Premier Viktor Orbán geldt als inspirerend voorbeeld.
Je begon zo goed, met een frisse club op het oog zo nette mensen. Niet dat verkrampte, verongelijkte, anti-intellectuele dat de PVV kenmerkt, maar goedgeklede, goedgebekte en veelal jonge, positief ingestelde patriotten.
De jodenhaat neemt wereldwijd toe. Hij komt uit meerdere ideologische hoeken en broeit online in WhatsApp-groepen en besloten kanalen. De woede die Arnon Grunberg ontketende met zijn 4 mei-lezing is slechts het topje van een gigantische ijsberg.
Nederland kent een ‘online opleving’ van rechts-extremisme. ,,Nederlanders zijn lid van internationale onlinegroepen waarin aanslagplegers en hun sympathisanten elkaar vinden”, zo meldt inlichtingendienst AIVD in haar jaarverslag over 2019.
Thierry Baudet wil naar eigen zeggen dolgraag samenwerken met andere partijen, maar potentiële coalitiepartners knappen ondertussen af op zijn twittergedrag en ‘flirt met fout rechts’. Weinig wijst erop dat de schade snel is te herstellen.
Deze week verscheen op De Correspondent een artikel over extreem-rechts geweld in Nederland. Het betreft een interview met Willem Wagenaar. ‘Voor de Anne Frank Stichting houdt hij minutieus bij hoe rechts-extremistische groepen en personen zich ontwikkelen en volgt hij de groei van extreemrechts van nabij.’
ENSCHEDE – Hij vormt een eenmansfractie in de raad, maar de politieke ambities van Erwin Versteeg reiken verder dan de gemeentegrenzen van Enschede. Hij heeft zich aangesloten bij Identitair Nederland (IDNL), een niet onomstreden nieuwkomer op de rechterflank die hoopt mee te doen aan de Tweede Kamerverkiezingen. IDNL is geen PVV nieuwe stijl. „Twee paspoorten, nou en?”
Sinds enkele jaren groeit overal ter wereld het rechts-extremisme. Ook is er steeds meer geweld. Maar voor Nederland ziet onderzoeker Willem Wagenaar een positieve uitzondering.
Er broeit wat bij onze oosterburen. Een moord op een CDU-politicus, aanslagen op asielzoekerscentra en gistermiddag: een bloedbad in Halle – extreemrechts staat in Duitsland volop in de schijnwerpers van de inlichtingendiensten. Maar, wilde de redactie hier weten, hoe staat het eigenlijk bij ons?
Een half jaar, langer is het niet geleden. Op 20 maart werd het Forum voor Democratie de grootste partij bij de Provinciale Statenverkiezingen en meldde Thierry Baudet dat hij ‘naar het front was geroepen’ om het land, zo niet de hele westerse beschaving te redden.
Extreem-rechts terrorisme. De terreuroproep van de aanslagpleger in het Nieuw-Zeelandse Christchurch is vertaald. Het ‘agressieve internetdiscours’ kan volgens de NCTV eenlingen inspireren tot copycatgedrag.
Extreemrechts groeit in Nederland, net als in de VS. Deskundigen vrezen dat ook hier eenlingen naar geweld zullen grijpen. Om dat voor te zijn, willen ze meer onderzoek naar bestrijding van openlijk racisme.
Rechtzinnige katholieken die zich tegen de secularisering van Nederland keren, vinden een bondgenoot in de ‘cultuurchristenen’ van Forum voor Democratie. De gemeenschappelijke vijanden: islamisering, massa-immigratie en klimaathysterie.
In het Wilders-bolwerk Nissewaard is een scheuring opgetreden in de vijfkoppige PVV-fractie. Fractieleider Peter van der Velden en Boy Wildeboer zijn vanavond opgestapt en beginnen een eigen fractie. ,,Wij blijven de lijn-Wilders volgen, wij blijven hem trouw.’’
Het nieuwe antisemitisme is in opkomst, maar komt het nu van radicale moslims, links of rechts? Het onderwerp raakt steeds meer gepolitiseerd en dat vertroebelt het probleem: joden voelen zich in Europa bedreigd en dat zou voor iedereen onacceptabel moeten zijn.
Een etno-nationalist, zo noemde de schutter van Christchurch zichzelf in zijn manifest. Het 73 pagina’s tellende document sluit direct aan bij de online internetcultuur van alt-right, die ook in Nederland aanhangers kent, weet Nikki Sterkenburg, die sinds 2015 onderzoek doet naar de motieven van radicaal- en extreemrechtse activisten in Nederland.
Voor het eerst in 20 jaar is er uitgebreid onderzoek gedaan naar de motieven van radicaal- en extreemrechtse activisten. Door Nikki Sterkenburg, en die komt daarover vertellen. Wie zijn de mensen die dat gedachtegoed uitdragen en waarom zijn ze actief? Spraakmaker Marco Zannoni, directeur van Instituut voor Veiligheids- en Crisismanagement adviseert overheden hoe ze hier mee om moeten gaan.
Rechtse alternatieve media als GeenStijl, The Post Online en De Dagelijkse Standaard waren aanjager maar werden uiteindelijk slachtoffer van de polariserende werking van online algoritmes. Nu is het zoeken naar inkomsten.
De gedrevenen komen in te groten getale naar bijeenkomsten van Erkenbrand, FvD en noem maar op en verkondigen luidkeels hun superioriteit maar ze weten zelf ook wel dat ze dat alleen maar doen omdat hun tijd voorbij is
Op extreemrechtse internetplatforms is antisemitisme heel gewoon. Maar ook in mainstream geachte kringen is het wijzen naar Joden niet langer taboe. Hoe is dat mogelijk?
Rechts-extremisme vormt niet alleen een dreiging voor de samenleving vanwege geweldsincidenten, maar ook omdat de democratische rechtsorde door systematisch haatzaaien wordt ondermijnd. Daarvoor waarschuwen de NCTV en de AIVD in twee recente rapporten.
Oplevend rechts-extremisme zet de Nederlandse maatschappij onder druk. Dat concludeert de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in een nieuw rapport: ‘De golfbewegingen van rechts-extremistisch geweld in West-Europa’.
Rechts-extremisme in Nederland kent sinds 2014 een (lichte) opleving, vooral door een groeiend anti-islamsentiment
De Vlaamse jongerenbeweging Schild & Vrienden houdt de gemoederen in België flink bezig. Op het eerste oog lijkt de groep van de 25-jarige Dries van Langenhove te vechten voor het behoud van de Vlaamse identiteit, maar achter de schermen is er veel meer aan de hand.
Het blijft een worsteling: hoe moet de journalistiek omgaan met rechtse onruststokers die bewust het randje van het toelaatbare opzoeken? Niet door ze klakkeloos een podium te geven, in ieder geval.
Géza Hegedüs was precies één dag lijsttrekker in Rotterdam, toen de PVV hem weer bij het vuil zette. Zijn denkbeelden waren zelfs voor de partij van Wilders te radicaal. Maar volgens Hegedüs is dat een misverstand.
Feministen en hun handlangers bedreigen het welzijn van jonge mannen, vindt de razend populaire Canadese psycholoog Jordan Peterson. Deze week verscheen de vertaling van zijn bestseller. De Volkskrant sprak met voor- en tegenstanders van Petersons ideeën.
Kruisen neerzetten op de plek waar een moskee moet komen. Pegida deed dit zondag in Enschede. Andere extreemrechtse organisaties deinzen niet terug voor vergelijkbare acties.
Op 18 maart zal er in Amsterdam een demonstratie plaatsvinden tegen de opkomst van extreem-rechtse partijen tijdens de Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen. Eind januari verstuurde het Forum voor Democratie een tweet, waarin ze linkse partijen verweten het debat uit de weg te gaan en een extreem-links monsterverbond te sluiten met onder andere antifascisten (Antifa).1 Na een publiek debat van enkele dagen besloten verschillende partijen zich terug te trekken uit het initiatief.
Het was echter de Partij voor de Dieren die dat besluit als eerste nam. De Amsterdamse lijsttrekker Johnas van Lammeren tweette dat de PvdD tegen racisme is, maar niet zal demonstreren tegen legitieme democratische partijen.2
Dat Thierry Baudet graag flirt met radicaal rechts, is inmiddels geen geheim meer. Wat wij nog niet wisten is dat de populaire politicus twee keer Jean-Marie Le Pen bezocht en dat er opvallende ideologische overeenkomsten tussen hen bestaan.
De ex-lijsttrekker van de PVV in Rotterdam, de 54-jarige Géza Hegedüs, blijft de partij steunen ondanks dat hij aan de kant is gezet na racistische en anti-semitische uitspraken. Hij stemt echter niet op de huidige PVV-lijsttrekker Maurice Meeuwissen, laat hij weten. Ook vindt hij het ‘erg stil’ rond de campagne van de PVV.
Twee evenementen binnen twee dagen aan de uiterste rechterflank laten zien dat daar heel wat in beweging is: het vertrouwen in Wilders vertoont slijtage. De feestelijke energie van Baudet en de zijnen daarentegen trekt.
Tussen de zevenhonderd en duizend mensen verzamelden zich zaterdagmiddag op het Rotterdamse Stationsplein om deel te nemen aan een PVV-demonstratie tegen het kabinet Rutte-III en de ‘islamisering’ van Nederland.
Ik snap de aantrekkingskracht van Erkenbrand en alt-rechts veel beter na het bekijken van het YouTube-oeuvre van The Golden One
Met een IT’er en ex-militair hoopt Geert Wilders de blamage van zijn vorige lijsttrekker voor de gemeenteraadsverkiezingen in Rotterdam te doen vergeten. De 48-jarige Maurice Meeuwissen wordt gepromoveerd van de vierde naar de eerste plek op de PVV-lijst en neemt daarmee het stokje over van Géza Hegedüs.
Thierry Baudet heeft op 12 oktober een ontmoeting gehad met de Amerikaanse racist Jared Taylor, meldt De Correspondent. Volgens het journalistiek platform hebben drie getuigen hen samen gezien in het Ambassade Hotel in Amsterdam, waar ze met een groepje anderen vijf uur zouden samen hebben gegeten, gedronken en gesproken. Taylor bevestigt tegenover De Correspondent dat de ontmoeting heeft plaatsgevonden.
Publiekelijk verwerpt Thierry Baudet racistische en antisemitische denkbeelden. Zijn Forum voor Democratie staat voor ‘een open, tolerant en democratisch Nederland’. Tegelijkertijd flirt hij met extreemrechtse bewegingen en denkers die de superioriteit van het ‘blanke ras’ propageren. Waarom doet hij dat? Wat hebben die bewegingen en denkers hem te bieden?
Thierry Baudet sprak in oktober vijf uur met Jared Taylor, een racistische intellectuele inspirator van de Amerikaanse Alt-right-beweging. Baudet beweert racistische denkbeelden te verwerpen, maar de ontmoeting past in een jarenlang patroon.
Géza Hegedüs, de nieuwe lijsttrekker van de PVV voor Rotterdam, heeft zeer extreme ideeën en was actief bij Erkenbrand, een omstreden rechts studiegenootschap. Dat concludeert de anti-fascistische onderzoeksgroep Kafka in een artikel dat vandaag op hun website is verschenen.
De PVV heeft de nieuwe lijsttrekker in Rotterdam een dag na zijn presentatie alweer teruggetrokken. Er was ‘nieuwe, nog onbekende’ informatie opgedoken over Géza Hegedüs, aldus Geert Wilders in een tweet. De PVV-leider legt niet uit wat deze informatie behelst, behalve dat die ‘onaanvaardbaar’ is ‘en niet past bij een PVV-politicus’.
The PVV’s candidate to lead the PVV local election campaign has been dropped by the party after just one day, following ‘unacceptable new information’. Géza Hegedüs, described as a former soldier with a Hungarian background, has been unveiled by far-right watchdog Kafka as having ‘extreme right-wing ideas’ and close connections to Dutch far-right group Erkenbrand.
Gisteren presenteerde PVV-leider Geert Wilders hem nog als zijn nieuwe lijsttrekker voor de gemeenteraadsverkiezingen in Rotterdam. Vandaag is Géza Hegedüs alweer uit zijn functie ontheven.
Een extreem-rechtse groepering waarvan een groot aantal leden hoger opgeleid is, hebben we in Nederland lang niet gezien. Opvallend, vindt ook de AIVD. Wat is Erkenbrand, waar staat het voor en wie zijn de mensen erachter?
“Het witte ras delft het onderspit. Een paar jaar geleden had ik gezegd ‘wat maakt het uit als iedereen mooi lichtbruin is?’ maar nu niet meer”, zegt Danny (41). Danny voelt zich verbonden met de alt-rightstroming: een beweging die de laatste weken veel is genoemd in combinatie met berichten over de demonstraties in Charlottesville in de VS, waar ook neonazi’s en Ku Klux Klan-leden meeliepen.
Hij wilde de theorie alleen ‘agenderen en bediscussiëren’, zegt Robert de Haze Winkelman. De 63-jarige organisatorisch adviseur van Forum voor Democratie (FvD) kreeg vorige week veel kritiek te verwerken toen hij op Twitter een link naar een complottheorie over witte genocide in Europa plaatste. De leiders van de westerse wereld, zo luidt het ‘Plan van Kalergi’, halen doelbewust miljoenen vluchtelingen naar Europa. Zij mengen vervolgens met het witte ras. Wat overblijft is een gedegenereerd volkje dat eenvoudig door de elite onder de duim kan worden gehouden.
Wie had gedacht dat we zo ver gezonken waren: een journalist van het AD gebruikt zijn positie om een obscuur nazi-clubje in de schijnwerpers te zetten. Het gaat om de ‘studiegroep’ Erkenbrand, een clubje van ongeveer 25 mensen dat volgens de Nationaal Coordinator Terrorismebestrijding en Veiligheid ‘extreemrechtse groepering’ is, die ‘tracht mee te liften op het succes van de alt-right beweging in de Verenigde Staten’. Zij worden kritiekloos geïnterviewd over Trump’s beschietingen in Syrie.
Natuurlijk is hij teleurgesteld. Luc Stenekes (52) was fan van presidentskandidaat Donald Trump omdat die beloofde ‘soevereine staten’ met rust te zullen laten. En kijk nu. Trump schoot 59 kruisrakettten af op Syrië en hij dropte de ‘moeder van alle bommen’ op een tunnelcomplex van IS in Afghanistan. ,,Dat hij z’n isolationistische beloftes breekt, vind ik onbegrijpelijk,” zegt Stenekes.
Some of the most prominent members of the so-called “alt-right”, the white nationalist movement that helped propel Donald Trump to the presidency, gathered in Washington DC on Saturday to plot how the movement can “start influencing policy and culture” under the Trump administration.
Een lezing van Alfred Vierling over de Centrumpartij bij Erkenbrand in Schiedam. Hier is Fausto Lanser bij aanwezig.
Erkenbrand houdt een thema-avond in Utrecht met als onderwerp: “Naar een Europese omwenteling“. Er wordt “hoog bezoek uit het Europees Parlement” aangekondigd. Het gaat dan om een man die over zijn partij gaat vertellen.
Erkenbrand organiseert een wandeltocht op de Veluwe rond Ede. Ze bezoeken “enkele Germaanse overblijfselen, waaronder een gereconstrueerde Germaanse boerderij”.
Vanuit Erkenbrand wordt een aflevering gemaakt van Radio Evropa over de “Joods Christelijke Traditie”. Dit is via internet te beluisteren.
Erkenbrand organiseert een evenement in Utrecht vanwege de verkiezingen met een livestream van Red Ice. Hierbij is Millennial Woes (Colin Robertson) te gast.
Een Turkse minister komt heimelijk per auto naar Rotterdam om campagne te voeren voor het referendum voor president Erdogan. Dit is vooraf al verboden door de Nederlandse regering en leidt tot een diplomatieke rel. De politie houdt de minister tegen en zet haar als ongewenst vreemdeling het land uit. Er ontstaan rellen waarbij honderden Turkse Nederlanders de politie bekogelen met bakstenen en glas. De politie arresteert zeventien betogers en zeven mensen raken gewond. Er zijn mannen die de Grijze Wolvengroet maken en een Turkse journalist ziet ook invloed van Milli Görüs en de Grijze Wolven. De demonstranten roepen dingen als: “Kankerjoden” en “Kanker-Wilders!“. Vanaf de omliggende flats wordt water, glas en een zware plantenpot richting de relschoppers gegooid. Fausto Lanser van Erkenbrand is hier als omstander bij aanwezig en geeft negatief commentaar op de Turkse relschoppers aan een Russisch mediakanaal.
Bij een linkse Women’s March in Amsterdam staat iemand warrige pamfletten uit te delen die tegen Donald Trump en racisme gericht lijken te zijn. Maar in de tekst van de pamfletten staat dat links schuldig is aan het verkrachten van blanke vrouwen door IS vluchtelingen. Los van deze pamfletten duiken ook twee figuren uit de Erkenbrand-kringen op bij deze demonstratie. Het gaat om Fausto Lanser en Millennial Woes (Colin Robertson). Ze maken foto’s en monteren dit later in een filmpje met negatief commentaar op de demonstratie.
Een wandeltocht van Erkenbrand op een onbekende locatie.
Erkenbrand heeft een thema-avond over Zuid-Afrika in Utrecht. Volgens Erkenbrand wordt de positie van blanken in Zuid-Afrika ernstig bedreigd. Ze willen onderzoeken wat ze daaraan kunnen doen.
Een contactavond in de regio Den Haag van Voorpost-Haaglanden met thema ‘wat is alt-rechts?‘. Een man uit de hoek van Erkenbrand is de spreker. De webwinkel Algiz Postorder van Voorpost verkoopt haar politieke prullaria en boeken.
Een sportbijeenkomst van Erkenbrand in Hazerswoude-Dorp met Fausto Lanser en Milan Bruynzeel. Ze organiseren een bokstraining in een bedrijfsruimte.
Erkenbrand heeft een bijeenkomst onder het motto “pool party”.
Erkenbrand belegt een bijeenkomst in Rotterdam en Fausto Lanser nodigt hier mensen voor uit.
Thierry Baudet vertelt op een bijeenkomst in Enschede over de ideeën van Forum voor Democratie. Er zijn ongeveer honderd mensen aanwezig. Een man die bij Erkenbrand betrokken is, laat hier een boek van Baudet door hem signeren en stelt een vraag over de terugkeer van blanke Zuid-Afrikanen naar Nederland. Ze maken een praatje over Erkenbrand.
De extreemrechtse groep Erkenbrand organiseert een wandeltocht in de buurt van Eindhoven. Hier zit ook een informatief deel bij, dus waarschijnlijk met een spreker.
Een nieuwjaarsborrel van Erkenbrand in Amersfoort.
Erkenbrand verzorgt op internet een uitzending van Radio Evropa over het Forum voor Democratie. De presentator is Fausto Lanser en de gasten zijn allemaal positief over de nieuwe partij.
Erkenbrand organiseert een wandeltocht in Midden-Brabant. Tijdens deze tocht is er ook een informatief gedeelte, maar de nadruk ligt op een stevige wandeling van rond de 15 kilometer.
Er verschijnt een radio-uitzending Radio Evropa van Erkenbrand op internet. Het gaat over Viktor Orban, de partij Jobbik en het nationalisme in Hongarije. Te gast in de uitzending zijn Geza Hegedus en Robert Szaloki, beiden uit Rotterdam.
In Washington D.C. organiseren extreemrechtse groepen die zich “alt-right” noemen een bijeenkomst om te vieren dat Donald Trump president wordt namens de Republikeinse Partij. Uit Nederland zijn hier drie mannen van Erkenbrand bij aanwezig. Op deze conferentie zijn ook sprekers als Kevin MacDonald, Richard Spencer en de voormalige BNP’er Matthew Tait. Deelnemers brengen de Hitlergroet en roepen “Hail Trump, hail our people, hail victory!” (“hail victory” in het Duits is: “sieg heil“).
Erkenbrand lanceert op internet weer een uitzending van Radio Evropa met Fausto Lanser als een van de sprekers. Ze praten onder meer over “de Jodenkwestie bij Alt Right in de USA” en zeggen zich daar niet druk over te maken. Fausto Lanser zegt: “al zal ik er geen traan om laten als de treinen naar het oosten weer gaan rijden“. Een andere man moet hier hard om lachen. Ze zijn beiden tegen homohuwelijk en doen uitspraken tegen homoseksualiteit.
Erkenbrand plaatst een radio-uitzending van haar Radio Evropa online.
Op internet verzorgt Erkenbrand een uitzending van Radio Evropa over “Ras Realisme“. De gasten uit de Randstad en Groningen praten over de vermeende verschillen in IQ bij diverse “rassen”.
Erkenbrand organiseert een thema-avond in Utrecht rond de insteek “Word Actief“.
Erkenbrand plaatst een uitzending van haar programma Radio Evropa op internet. Hier ventileert Robert Szaloki uit Rotterdam zijn afkeer van joden.
Online heeft Erkenbrand een uitzending van haar Radio Evropa over Sport & Fitness. Er worden verschillende antizionistische en antimoslim uitspraken gedaan.
Vanuit Erkenbrand is er een uitzending van Radio Evropa met Geza Hegedus uit Rotterdam als gast.
De tweede uitzending van Radio Evropa van Erkenbrand en het gaat over Nationalisme en Verkiezingen. De presentator is Fausto Lanser.
Een radio-uitzending via internet van deze datum van Radio Evropa van Erkenbrand. Het is hierna via een podcast opnieuw te beluisteren. Fausto Lanser van Erkenbrand is een van de gasten.
Een thema-avond van Erkenbrand in Rotterdam met als onderwerp: “Martin Heidegger en de identitaire toekomst van Europa”. Er zijn ruim honderd mensen aanwezig waaronder ook bekende namen uit de extreemrechtse beweging zoals Bernie Flapper en Ben van der Kooi. Er zijn mensen aanwezig van het Laagland Forum en meadhall. Namens Erkenbrand is Fausto Lanser betrokken bij de organisatie. Het meadhall forum heeft ’s middags al een borrel met vijftien mensen voordat ze samen naar de thema-avond trekken.
Erkenbrand organiseert een thema-avond in Utrecht over het onderwerp “Hoe bestrijden we de leugens van links“. De bijeenkomst wordt gepromoot op het Laagland Forum en er zijn dan ook meerdere forumleden aanwezig. Ook prominenten die vroeger op het internetforum Stormfront actief waren zijn hier bij. Ze gebruiken het boek “SJW’s always lie” van Vox Day als kapstok. SJW’s staat dan voor “Social Justice Warrior“, linkse activisten. Vox Day is het pseudoniem van Amerikaanse rechtsextremist Theodore Beale. Er wordt gesteld dat er 35 mensen met verschillende achtergronden aanwezig zijn die discussies houden. Achteraf wordt er nageborreld in een kroeg.
De organisatie Erkenbrand heeft een bijeenkomst in een café in Utrecht met enkele tientallen mensen. De opkomst is hoger dan de vorige keer. Er zijn mensen aanwezig die ook op het meadhall internetforum actief zijn en mensen van Voorpost.
De extreemrechtse organisatie Erkenbrand organiseert een thema-avond over “Immigratie en IQ” in een café in Utrecht. De aanwezigen passen samen aan een tafel. Ze gaan in op een onderzoek van Jason Richwine. Die onderzocht de effecten van de Amerikaanse immigratiepolitiek op het nationale IQ. Na ophef hierover werd Jason Richwine in 2013 ontslagen bij de Heritage Foundation.
In Scheveningen spreekt Steve Hofmeyr ’s avonds over de plaasmoorden in Zuid-Afrika. Volgens de organisator van de bijeenkomst, de uitgeverij Van Praag, zijn dit “hate crimes” waarbij de laatste jaren duizenden blanke Afrikaners zijn vermoord. De lezing zou aanvankelijk elders in Den Haag zijn, maar wordt naar een andere locatie verplaatst omdat er ophef is en Hofmeyr als racist wordt aangemerkt. Hier is Martin Bosma van de PVV aanwezig en meer mensen die het thema “blanken in Zuid-Afrika” nauw aan het hart ligt. Zo is Marcel Bas er, Jan Menger en zes leden van Erkenbrand. De avond is een initiatief van Europa van Naties en Vrijheid en Uitgeverij Van Praag.
Erkenbrand organiseert een bijeenkomst in de middag in Utrecht met als thema: “Oswald Spengler: Profeet van de Ondergang?“.
(…)
Koranvernielingen zetten Nederland op radar jihadistische organisaties
Mondiale jihadistische organisaties beschouwen Nederland al langer als legitiem doelwit voor een aanslag. Als gevolg van recente koranvernielingen in ons land (zie kader Koranvernielingen in Nederland en Zweden) is Nederland echter nog nadrukkelijker in beeld gekomen. Verscheidene pro-ISIS kanalen hebben via sociale media opgeroepen tot vergeldingsacties tegen westerse landen, waaronder expliciet Zweden en in mindere mate Nederland. Eind januari had een mediaorganisatie verbonden aan ISKP, de Afghaanse tak van ISIS, naar aanleiding van de koranvernielingen dreigementen geuit tegen ‘ongelovigen’. Nederland werd daarin specifiek genoemd als doelwit. In een eind februari 2023 verschenen videoproductie komt de voorman van de anti-islambeweging Pegida in beeld. Ook verscheen in het Engelstalige magazine van ISKP een poster met daarin de Nederlandse en Zweedse vlag verwerkt en de oproep om aanslagen te plegen op onder meer winkels, politieagenten en muziekconcerten.
Het bleken geen loze dreigementen. Begin februari werden in Istanboel twintig personen verbonden aan ISKP gearresteerd wegens aanslagplannen op diplomatieke posten van westerse landen, waaronder het Nederlandse en Zweedse consulaat in Istanboel, en op kerken en synagogen. Turkse media meldden dat de Turkse inlichtingendienst vreesde dat ISKP haar aanhangers in Turkije opdracht had gegeven de aanslagen te plegen als vergelding voor koranvernielingen in Zweden en Nederland. Negen westerse landen, waaronder Nederland, Zweden en de Verenigde Staten, hadden vanwege de spanningen en toegenomen dreiging de week ervoor hun consulaten in Istanboel voor enige tijd gesloten.
Zweden sloot op 11 april uit veiligheidsoverwegingen ook zijn ambassade in de Pakistaanse hoofdstad Islamabad. In Zweden zelf werden op 4 april 2023 vijf mannen aangehouden op verdenking van het voorbereiden van een terroristische aanslag. Volgens de Zweedse veiligheidsdienst hebben de potentiële aanslagplegers banden met internationale ISIS-netwerken via groepen op Facebook. In deze groepen zaten ISIS-strijders en werd geld ingezameld voor de terroristische organisatie. Sinds de koranverbranding van januari zou er in Zweden sprake zijn van meerdere concrete aanslagdreigingen. Uit angst voor nieuwe terroristische aanslagen voerde de Zweedse politie onder andere de beveiliging op van symbolisch belangrijke objecten. In Zweden blijft het dreigingsniveau voorlopig onveranderd op 3 (op een schaal van 5).
Jihadistische organisaties halen vaker expliciet landen aan in hun terroristische propaganda. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat dit niet altijd leidt tot een toename van het aantal aanslagen in die landen. De aanslagdreiging in Istanboel en in Zweden toont net als de aanslagen op de redactie van het satirische tijdschrift Charlie Hebdo evenwel aan dat jihadistische organisaties zich bij hun keuze voor een doelwit kunnen laten leiden door incidenten in het Westen, die door hen opgevat worden als godslastering.
Terroristische groeperingen grijpen de ervaren godslastering bovendien aan om hun terroristische boodschap te versterken en het gebruik van geweld te rechtvaardigen. Op deze manier proberen ze geradicaliseerde individuen in Europa te inspireren tot het plegen van een aanslag zonder daarbij zelf actief voorbereidingen te hoeven treffen. Daders van aanslagen in reactie op ervaren godslastering zijn in de meeste gevallen niet verbonden aan terroristische groeperingen, maar beweren doorgaans te handelen uit persoonlijke overtuiging. Aanslagen uit het verleden tonen aan dat moslims van verschillende religieuze oriëntatie (soennitisch, sjiitisch, salafistisch, soefistisch) vatbaar kunnen zijn voor oproepen tot vergelding, zelfs als die jaren geleden zijn gedaan. Zo stak in augustus 2022 een man de Brits-Indiase schrijver Salman Rushdie meerdere malen tijdens een lezing. De dader had zich mogelijk laten inspireren door het doodsvonnis van Rushdie dat de geestelijk leider van Iran, Ayatollah Khomeini, in 1989 had uitgesproken na publicatie van het werk De Duivelsverzen. Half april 2023 plaatste een islamitische geestelijke in Pakistan op sociale media een hernieuwde oproep om Geert Wilders te doden. Aanleiding hiervoor was de tekenwedstrijd voor Mohammedcartoons die Wilders in 2018 wilde organiseren.
Op korte termijn draagt de jihadistische propaganda, waarin Nederland expliciet wordt genoemd als land dat zich schuldig maakt aan godslastering, bij aan een verhoogde terroristische dreiging tegen ons land en onze belangen in het buitenland. De dreiging tegen Nederlandse doelwitten in landen waar aan ISIS gelieerde cellen reeds actief zijn, is groter dan in Nederland zelf.
Rechts-terrorisme
Geweldsdreiging rechts-terrorisme blijft voorstelbaar
Binnen Nederland komt de voornaamste rechts-extremistische geweldsdreiging van online aanhangers van accelerationistisch en vergelijkbaar rechts-terroristisch gedachtegoed. Het accelerationisme is gebaseerd op de omvolkingstheorie.(1) Aanhangers willen met terroristisch geweld een rassenoorlog bespoedigen, waarmee het huidige politieke bestel kan worden vervangen door een witte etnostaat. Er zijn waarschijnlijk een paar honderd Nederlandstalige aanhangers van deze ideeën. Dit aantal lijkt in het afgelopen jaar niet te zijn toegenomen, maar er is binnen de beweging wel sprake van verloop. Daarnaast trekken meer ervaren deelnemers aan online netwerken zich met een select groepje bekenden terug in besloten appgroepen.
Het Nederlandse rechts-terroristische milieu blijft een lage organisatiegraad kennen. Het gaat met name om vatbare jongens en mannen van dertien tot eind twintig, die vaak een instabiele thuissituatie kennen en soms kampen met psychosociale of psychopathologische problemen. Deze problematiek kan het aangaan van sociale contacten in de fysieke wereld bemoeilijken, waardoor ze op zoek gaan naar digitale aanspraak. Online delen ze een eigen taalgebruik en iconografie, bijvoorbeeld via memes (zie kader Memes als rechts-extremistisch communicatiemiddel).
Nieuwe leden die zich bij onlinegroepen aansluiten halen inspiratie uit ontmantelde organisaties als Atomwaffen Division of The Base, losse extremistische of terroristische tekstfragmenten en de daden van eerdere aanslagplegers. Nederlandse aanhangers van het accelerationisme knippen en plakken vaak stukjes gedachtegoed om hun persoonlijke rechts-terroristische ideologie samen te stellen (zie kader Extremisme onvoorspelbaar door ‘knip-en-plakideologieën’). Sommigen zoeken een passende ideologie bij hun geweldslust. Hun veranderlijke ideologische onderbouwing kan het makkelijker maken om over te stappen van de ene naar de andere onlinegroep, of om van meerdere groepen tegelijkertijd lid te zijn. Omdat uitgewerkte extremistische ideologieën in deze onlinegroepen beperkt aan bod komen, en er vooral oppervlakkige gewelddadige denkbeelden worden gedeeld en aanslagplegers worden geëerd, zijn deze groepen mogelijk toegankelijker voor nieuwe geïnteresseerden.
In Nederland hebben leden uit dit rechts-terroristische onlinemilieu geen terroristische aanslagen gepleegd. Ook wereldwijd blijft het aantal aanslagen uit accelerationistische hoek vooralsnog relatief beperkt, zeker in de afgelopen jaren.
KADER – Rechts-extremistisch geweld in Europa zelden door jongeren
Het meeste rechts-extremistisch geweld binnen Europa is van andere aard dan de aanslagen waarover accelerationisten online fantaseren. Grootschalige of voorbereide aanslagen als in Bratislava in 2022 blijven uitzonderingen. Volgens het Noorse wetenschappelijke onderzoeksbureau C-Rex waren bij de 26 extreemrechtse aanslagen in West-Europa met dodelijke afloop tussen 2015 en 2022 slechts vijf daders jonger dan 25 jaar betrokken, van wie er één minderjarig was. Maarliefst twaalf daders waren boven de veertig. Terwijl met name jongeren online terroristische content verspreiden, zijn de daadwerkelijke aanslagplegers in Europa vaak een stuk ouder.
Op vrijdag 23 december 2022 schoot een Franse man van 69 drie Koerden dood in Parijs. Daarnaast raakten drie personen zwaargewond. Hij verklaarde een ‘pathologische haat’ te hebben jegens buitenlanders en koesterde specifieke wrok tegen de Koerdische gemeenschap. In 2021 verwondde dezelfde man met een sabel ook al enkele mensen bij een vluchtelingenkamp. In afwachting van zijn proces verblijft hij in een psychiatrische instelling. De Franse autoriteiten behandelen de zaak als een haatmisdrijf en niet als terrorisme.
De aanval vertoont overeenkomsten met een aanslag op een migrantencentrum in het Engelse Dover, op 30 oktober 2022. Twee mensen raakten licht gewond nadat een 66-jarige Brit meerdere brandbommen gooide. De man pleegde kort daarna zelfmoord. Ook bij deze aanslag was er waarschijnlijk sprake van psychische of psychosociale problemen. Hoewel deze aanslag aanvankelijk ook niet werd beschouwd als terrorisme, veranderde dat nadat rechts-extremistische berichten van de dader werden aangetroffen op sociale media. Beide aanslagen lijken voort te komen uit een koppeling van diepgewortelde haat tegen buitenlanders of moslims met persoonlijke rancune en tegenslag, negatieve ervaringen met de overheid en soms enkele ideologische componenten.
Het blijft evenwel zorgelijk dat het rechts-terroristische onlinemilieu ook in Nederland aanhangers kent. De aanhangers van dit gedachtegoed, zowel in Nederland als daarbuiten, kunnen zich jarenlang onderdompelen in rabiate content, totdat een los incident hen aanzet tot concreet geweld. Door de internationale ideologische verwevenheid en het online karakter kunnen aanslagen in het ene land potentiële aanslagplegers aan de andere kant van de wereld inspireren tot het plegen van een vergelijkbare daad. De aanslagpleger op een lhbti-bar in Bratislava begin oktober 2022 raakte in eerste instantie geïnspireerd door de aanslag in Christchurch in 2019 en werd door een rechts-terroristische aanslag in het Amerikaanse Buffalo in mei 2022 aangezet om zelf actie te ondernemen. Kopieergedrag wordt binnen het rechts-terroristische onlinemilieu actief gestimuleerd. Dit hoeft niet op korte termijn plaats te vinden: onderzoek toont aan dat rechts-terroristische copycats ruim de tijd kunnen nemen om hun aanslagen te plannen. De daadwerkelijke ideologische, praktische en psychosociale voorbereiding op een aanslag kan lang duren.
De afgelopen jaren heeft het extremistische landschap in Nederland zich sterk ontwikkeld. Waar in de publieke beeldvorming de nadruk lang heeft gelegen op het jihadisme, zijn de laatste jaren andere vormen van extremisme sterker op de voorgrond getreden. Sinds de uitbraak van de coronapandemie in 2019 zijn toenemende verharding en verdeeldheid van het maatschappelijke en politieke debat zichtbaar. Antioverheidssentimenten worden explicieter publiekelijk geuit, bijvoorbeeld in relatie tot het corona- en stikstofbeleid. Bovendien lijken meer mensen online te radicaliseren onder invloed van complotdenkers en/of radicaal- en extreemrechtse groeperingen.
In deze monitorrapportage rechtsextremisme wordt aandacht besteed aan de ontwikkeling van het extreemrechtse veld in Nederland in 2020. Dit gebeurt in een longitudinale context, waarbij we de onderzoeksperiode steeds binnen het kader van een langere ontwikkeling plaatsen. Wij besteden eerst aandacht aan definitie en afbakening van het begrip extreemrechts. Vervolgens geven we inzicht in verschijningsvormen en manifestaties van extreemrechts. Ten slotte gaan we in op verschillende vormen van (overheids)respons op het verschijnsel.
Voor de samenstelling van dit overzicht is gebruik gemaakt van open bronnen, in belangrijke mate primaire bronnen: publicaties, websites en andere digitale mediakanalen van extreemrechtse organisaties en hun aanhang, gesprekken met (voormalige) rechtsextremisten en observaties van publieke activiteiten (demonstraties) van deze organisaties. De verzamelde data zijn verder geanalyseerd en ingekaderd met behulp van bestaande literatuur over rechtsextremisme in Nederland en vergeleken en geduid met inzichten van andere waarnemers van het extreemrechtse veld.
(…)
De rechts-extremistische dreiging ontleed
Om belangrijke ontwikkelingen en incidenten in het huidige
Nederlandse rechts-extremistische landschap te kunnen duiden
kan een indeling in drie categorieën worden gemaakt,
namelijk: het klassiek rechts-extremisme (waaronder het
neonazisme), het intellectueel rechts-extremisme (bijvoorbeeld
Erkenbrand) en het accelerationisme. Klassieke neonazistische
organisaties zoals Blood & Honour, Combat 18 en Racial
Volunteer Force lijken momenteel nauwelijks een rol van
betekenis te spelen in Nederland en het intellectueel rechts extremisme is het laatste half jaar weinig in beeld gekomen.
In eerdere DTN’s is al aandacht besteed aan het
accelerationisme, dat in relatief korte tijd vanuit de Verenigde
Staten ook in andere westerse landen wortel heeft geschoten.
Aanhangers van deze rechts-extremistische ideologie
verheerlijken en rechtvaardigen terroristisch geweld om zo
versneld een rassenoorlog te ontketenen. Hierdoor willen zij
chaos creëren en het huidige politieke bestel vervangen door
een witte (nationaalsocialistische) etnostaat. Binnen het rechts extremistische spectrum in Nederland gaat de meeste
geweldsdreiging uit van deze beweging. Het gaat om een paar
honderd Nederlandse jongeren die zich op heimelijke
online communicatieplatforms begeven waar het
accelerationistische gedachtegoed wordt gepropageerd. De
inschatting blijft dat van enkelen een geweldsdreiging kan
uitgaan. Daarbij moet vooral rekening worden gehouden met
kleine tot middelgrote aanslagen met reguliere
aanslagmiddelen, zoals steek- en vuurwapens en explosieven.
Gezien de psychosociale problemen waar verschillende
accelerationisten mee worstelen, hun jeugdigheid en de lage
organisatiegraad is het wel de vraag in hoeverre zij
daadwerkelijk in staat zijn een aanslag met enige complexiteit
voor te bereiden en uit te voeren.
Eerder strafrechtelijk onderzoek naar The Base in Nederland
leidde eind 2020 tot de arrestatie en later tot de veroordeling
van twee jonge mannen. In december 2021 veroordeelde de
rechtbank in Rotterdam deze mannen van 20 en 21 jaar voor
deelname aan een terroristische organisatie en opruiing tot een
Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 56
22
terroristisch misdrijf. Beiden kregen 24 maanden
gevangenisstraf, waarvan 18 maanden voorwaardelijk, en een
taakstraf. De 21-jarige man werd vrijgesproken van het
voorbereiden van een terroristisch misdrijf. Hij stelde in een
chatroom dat hij een document zou bezitten met daarin de
fietsroutes van premier Rutte. Een dergelijk document is echter
niet in zijn bezit aangetroffen. De 21-jarige man zou eind
november 2020 beginnen aan een opleiding binnen defensie,
hetgeen door zijn arrestatie is verhinderd. Na de arrestaties
van eind 2020 zijn er geen arrestaties meer verricht van jonge
Nederlandse accelerationisten.
De laatste maanden valt op dat de verschillen tussen de
uiteenlopende groepen binnen de brede rechts-extremistische
online scène eerder worden toegedekt dan uitvergroot zolang
de kern of het ultieme doel van het rechts-extremistische
gedachtegoed maar overeind blijft, namelijk de witte
wereldheerschappij.
De rechts-extremistische beweging in Nederland die al jaren
offline beperkt zichtbaar was, is ook ten tijde van de
coronamaatregelen maar beperkt in staat geweest om effectief
in te spelen op de onvrede over het coronabeleid. Het anti overheidsnarratief van een onderdrukkende overheid sluit
echter goed aan bij de rechts-extremistische complottheorie
dat de Joodse/linkse elite de Nederlandse traditie, cultuur, ras
en taal niet zou beschermen. Hierdoor is er wel meer
verwevenheid ontstaan tussen anti-overheidsextremisten en
rechts-extremistische aanhangers en weet men elkaar
voornamelijk online te vinden. Tijdens coronaprotesten was er
al sprake van enige vermenging met rechts-extremisten.
Interesse vanuit rechts-extremistische hoek voor
vuurwapens
De politie doet onderzoek naar strafbare online uitingen van
leden en beheerders van accelerationistische accounts en
chatgroepen. In deze kringen blijkt een grote fascinatie voor
allerlei wapens te bestaan. Op woensdag 9 februari 2022 werd
na een ambtsbericht van de AIVD een 33-jarige verdachte in
Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 56
23
Zeeland aangehouden vanwege het beschikken over een 3D geprint semi-automatisch vuurwapen. De man deed online
verscheidene rechts-extremistische en racistische uitingen en
was ook in bezit van rechts-extremistische vlaggen en andere
memorabilia. Deze aanhouding lijkt daarmee een illustratie van
de waarneming dat rechts-extremistische personen steeds
vaker geïnteresseerd zijn in 3D-geprinte vuurwapens. Dit is
zorgelijk omdat dit de drempel tot het daadwerkelijk plegen
van (terroristisch) geweld kan verlagen. De Landelijke Eenheid
van de Politie voert op dit moment een breder onderzoek uit
naar 3D-geprinte vuurwapens in Nederland, die voornamelijk
voorkomen binnen het (niet-ideologische) criminele circuit. Bij
de politie komen verscheidene signalen binnen dat subjecten
binnen het rechts-extremistische landschap lid zijn of proberen
te worden van een schietvereniging of anderszins interesse
hebben in wapens en in het trainen ermee.
Zorgen om aantrekkingskracht van de krijgsmacht op
rechts-extremistische jongeren
De MIVD constateerde in zijn jaarverslag in 2020 dat sommige
rechts-extremistische jongeren in Nederland het aantrekkelijk
vinden om te werken voor de krijgsmacht. De eerder
genoemde 21-jarige man lijkt daar een nieuw voorbeeld van te
zijn. Radicalisering binnen elementen van de krijgsmacht is
risicovol, vooral gelet op de toegang tot en de training met
wapens. In het buitenland waren er de laatste jaren diverse
voorbeelden van defensiemedewerkers die radicaliseerden en
geweld toepasten of daarmee dreigden. De aantrekkingskracht
van de krijgsmacht op rechts-extremistische jongeren is te
verklaren. Zo is de externe presentatie van accelerationistische
groepen erg militaristisch geïnspireerd. Waarden en normen die
binnen de krijgsmacht gelden, zoals kameraadschap, moed en
trouw, staan ook bij veel rechts-extremisten hoog in aanzien.
Ook is er binnen delen van de rechts-extremistische beweging
een sterke affiniteit met wapens. Een relatief nieuw fenomeen
is dat in accelerationistische online netwerken wordt
geadviseerd het defensieapparaat te benutten voor het opdoen
van gevechts- en wapenvaardigheden om zich fysiek voor te
bereiden op een eventuele (eind)strijd. De aanwas van de
Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 56
24
rechts-extremistische beweging is vaak heel jong. Het zijn
personen die hun beroepskeuze voor de toekomst nog moeten
maken en deze gemakkelijk kunnen laten beïnvloeden door
rechts-extremistisch sentiment.
Vooralsnog weinig animo rechts-extremisten om te
vertrekken naar Oekraïne
Kort nadat Rusland eind februari 2022 Oekraïne militair
aanviel, kondigde de Oekraïense president Zelensky aan dat er
een ‘vreemdelingenlegioen’ opgezet zou worden. Al snel waren
er volgens de Oekraïense ambassade in Den Haag ruim 200
aanmeldingen uit Nederland, zowel van mensen met een
Oekraïense of Poolse achtergrond als van autochtone
Nederlanders, onder wie veteranen. Omdat deze groep
mogelijk gevechtstraining op kan gaan doen, kunnen er
veiligheidsrisico’s (vooral binnen eigen persoonlijke
levenssfeer) optreden als zij terugkomen. Vanwege het niet extremistische karakter van het officiële Oekraïense
‘vreemdelingenlegioen’ is het onwaarschijnlijk dat deelname
hieraan vanuit CT-perspectief risico’s voor Nederland met zich
mee zal brengen. Er bestaat echter ook een risico dat de oorlog
in Oekraïne aantrekkingskracht kan uitoefenen op rechts extremisten in Nederland. Dit zou geen nieuw fenomeen zijn.
Tussen 2014 en 2021 vochten volgens wetenschappers enkele
Nederlandse rechts-extremisten in Oekraïne, sommigen bij de
Oekraïense, anderen bij de separatistische/Russische
strijdgroepen. Eventueel zouden deelnemers aan het
gewelddadige conflict terecht kunnen komen bij rechts extremistische eenheden. Bij terugkeer in Nederland zouden zij
een risico kunnen vormen voor de nationale veiligheid.
Vooralsnog is het echter onwaarschijnlijk dat grote aantallen
rechts-extremisten naar het oorlogsgebied zullen vertrekken.
Bij de meeste rechts-extremisten in Nederland lijkt namelijk op
dit moment de bereidheid om naar Oekraïne te gaan te
ontbreken.
Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 56
25
Internationale ontwikkelingen rechts-extremisme
Verwevenheid rechts-extremistische groepen en anti overheidsgroepen in het buitenland
In Canada, Spanje, Ierland, Australië, het Verenigd Koninkrijk
en Duitsland hebben veiligheid- en inlichtingendiensten een
grote verwevenheid van het coronaverzet met rechts extremistische organisaties vastgesteld. Meer dan in Nederland
verloopt het protest op gewelddadige wijze. Een paar
voorbeelden uit andere landen illustreren de gewelddadige
polarisatie die in de afgelopen DTN-periode rond het
coronaverzet zichtbaar is geworden. Eind 2021 raakten in New
York rechts-extremisten tijdens antivaccinatie-bijeenkomsten
slaags met tegendemonstranten. In oktober 2021 namen
Italiaanse neofascisten en demonstranten in Rome deel aan
een massaprotest tegen vaccins dat ontaardde in geweld en
een poging om het kantoor van de premier te bestormen. In
hetzelfde land hebben rechts-extremisten na een betoging
tegen de coronapas het hoofdkwartier van een vakbond
vernield. In België werd de rechts-extremistische
instrumentalisering van de coronaprotesten merkbaar toen er
tijdens protesten in Brussel tegen de maatregelen eind 2021 en
begin 2022 rellen uitbraken.
(…)
Tijdens een fakkelprotest tegen het coronabeleid
op 12 januari 2022 in Utrecht was sprake van een
gewelddadige confrontatie vanuit een groepje antifascisten die
zich keerden tegen anti-coronamaatregelendemonstranten,
onder wie personen verbonden aan de extreemrechtse
splinterpartij NVU.
In het voorjaar van 2021 is de actieve aanhang van georganiseerd extreemrechts bij voortduring klein en versnipperd, het aantal uitgevoerde acties bescheiden en de geweldsdreiging minimaal. Op internet is recent echter sprake van een veranderde dynamiek rond extreemrechts, die nieuwe
dreigingen met zich mee brengt. Daarnaast is er sinds enkele jaren een vermindering te
zien van de maatschappelijke en politieke weerstand tegen extreemrechts, extreemrechtse
opinies en organisaties.
Steeds openlijker
De afgelopen decennia heeft het online radicaal- en extreemrechtse landschap een vlucht genomen. Daarbij worden racistische en dehumaniserende uitingen niet enkel meer onder een pseudoniem in een hoekje van het internet gedaan op een webforum als Stormfront, maar steeds openlijker op sociale media gedeeld. Deze factsheet is opgesteld om meer inzicht te krijgen in deze online wereld en de betekenis voor de offline wereld. De online wereld vervult hierbij verschillende functies: rekruteren, aandacht genereren, mobiliseren, ideologie verspreiden, vinden van gelijkgestemden, ideologische rechtvaardiging, trollen en doxing, ondermijning van sociale cohesie en overheid en vermaak. Hoewel het online bereik van bekende fysieke (offline) radicaal- en extreemrechtse groepen relatief klein is en de geweldsdreiging al jaren gering is, is er wel een voortzetting zichtbaar van een eerder waargenomen ‘dreigcultuur’. Racistische en dehumaniserende berichten worden niet vanuit grote kanalen verspreid, maar eerder bottom-up door een netwerk van individuele gebruikers gedeeld. Deze toegenomen racistische commentaren en hate speech dragen bij aan verdere polarisatie en ondermijning van de sociale cohesie, met name wanneer het gaat om dehumanisering en het vergroten van de vijandigheid ten aanzien van groepen met een migratieachtergrond. Het online landschap is voortdurend in beweging. De informatie in de factsheet is een momentopname van september 2020. We actualiseren deze factsheet periodiek.
The year 2020 will forever be marred by the global pandemic which spread around the world, locking us in our homes, hiding our faces behind masks and tragically taking hundreds of thousands of lives. As we enter 2021 the death toll continues to rise though the arrival of numerous vaccines has provided a much needed glimmer of hope. However, while a thin shard of light has begun to lift the seemingly unending darkness of last year, the ramifications of the pandemic will continue to be felt for years to come; not least the impending economic crisis set to grip the world economy. Yet, it has by no means been all bad news. In the face of such tragedy we have seen communities come together, neighbours and strangers helping one another and examples of heart-breaking sacrifice, love and hope.
Blz 99:
Activist far rights group are small, badly organised and infighting. Main typology of action is to try and attract (media) attention by organising provocative actions (tearing pages out the Quran, grilling pig meat in front of a mosque, occupying roof tops of mosques or refugee centers) with small numbers of activists.
Next to activist groups we see online appearance, internationalisation and radicalisation of larger groups of (mainly young, sometimes very young) extreme right activist.
Last, there is the Political party Forum voor Democratie (FvD, Democratic Forum) with two members in Parliament. FvD, and more specific party leader Thierry Baudet and his trustees, associate themselves on frequent occasions with right extremist ideology and right extremist people.
De laatste jaren zijn er nieuwe vormen van rechts–extremisme ontstaan. Deze zijn veelal
gestoeld op bestaande ideeën, maar zijn ook aangepast aan ontwikkelingen, zoals de
opkomst van het internet. In de vorige publicatie van NTA (‘NTA, De nieuwe generatie
extreemrechts en haar online schaduw’) 1 beschreven we hoe extreemrechts via het internet
zijn boodschap verspreidt en nieuwe mensen bij de ideologie betrekt. In deze publicatie
zoomen we in op de meest extreme stromingen van extreemrechts: de nieuwe generatie
rechts–extremisten. Deze hangen veelal “accelerationisme” aan; het geloof dat als er een
strijd moet komen tegen vijanden, deze beter vandaag dan morgen kan uitbreken.
Aanslagen hebben als doel deze strijd aan te wakkeren.
Dankzij een combinatie van toenemende polarisatie, nieuwe internetmogelijkheden en een ideologische vernieuwing van met name extreemrechtse groeperingen is er de afgelopen jaren een opleving van de fenomenen extreemrechts en (in de schaduw) extreemlinks waarneembaar in West-Europa. In Nederland heeft de vluchtelingencrisis (2013-2016) een grote rol gespeeld in deze opleving. Daarnaast is de Zwarte Pieten-discussie, die nu al een paar jaar zeer fel gevoerd wordt, aangegrepen, door zowel extreem- rechts als links, om te spreken van een cultuur-oorlog. De gemeenten Schiedam, Rotterdam, Vlaardingen en Maassluis willen naar aanleiding van deze ontwikkelingen antwoord op de vraag: “Wat zijn op dit moment de gevaren die voortkomen uit politiek extremistisch gedachtegoed binnen de regio, en hoe kunnen de gemeenten daar effectief op inspelen?” Door middel van kwalitatief onderzoek in de regio, gecombineerd met internet- en literatuuronderzoek dat in de periode april-september 2019 verricht is, tracht dit rapport antwoord te geven op deze vraag.
Rechts-extremisme
Gedurende een aantal decennia werd het rechts-extremisme in Nederland gekenmerkt door een neonazistisch, fascistisch en antisemitisch gedachtegoed. Bestaande groepen waren klein en hadden over het algemeen weinig invloed. In de afgelopen jaren is dit beeld veranderd; andere vormen van rechts-extremisme zijn in de plaats gekomen van de traditionele neonazi’s, die altijd een marginale groep zijn gebleven. Dit betekent overigens niet dat de ideologie van neonazi’s compleet verdwenen is. De verschillende varianten van rechts-extremisme zijn veel meer een mengvorm van verschillende ideologieën geworden, oud en nieuw. Het anti-islamstandpunt is de belangrijkste nieuwe ideologische drijfveer die de afgelopen jaren steeds meer naar voren is gekomen. 2019 was het jaar van rechts-extremistische aanslagplegers wereldwijd. Naast een aantal aanslagen van rechts-extremisten in de Verenigde Staten is deze trend ook zichtbaar in Europese landen en in Nieuw-Zeeland en Australië. Vooral de aanslag van een Australiër in Christchurch, Nieuw-Zeeland, waarbij 51 mensen in een moskee werden gedood, heeft mensen aangezet tot copycat-gedrag. Het gebruik van sociale media en vooral het livestreamen van aanslagen (zoals in Christchurch) speelt daarbij een rol. Zo beschouwden de aanslagplegers van Oslo in Noorwegen en Halle in Duitsland de aanslagpleger in Christchurch als een heilige en verklaarde een van hen dat deze hem als zijn opvolger had aangewezen. Copycat-gedrag wordt versterkt doordat aanslagplegers en hun sympathisanten elkaar vinden op rechts-extremistische websites. Van daaruit worden uitnodigingen verzonden naar besloten groepen, waar nog extremere uitlatingen worden gedaan dan op de websites. Extreme content kan mensen aanzetten tot radicalisering of zelfs tot geweld. Ook Nederlanders zijn lid van dergelijke internationale onlinegroepen.Een voorbeeld van een organisatie die met democratische middelen ondemocratische doelstellingen nastreeft, is Erkenbrand. Deze Nederlandse alt-rechtsbeweging heeft als uiteindelijk doel om een autoritair politiek bestel te realiseren dat alleen de grondrechten van de witte burger (man) waarborgt. Traditionele rechts-extremisten reageren zeer sterk op de acties van vooral de antiracisme-activisten en zoeken daarbij aansluiting bij lokaal protesterende burgers. Dit heeft al verschillende malen tot (dreiging met) geweld geleid waarbij huisadressen van antiracisme-activisten worden gepubliceerd en worden bezocht of waarbij anti-Zwarte Piet-demonstranten worden belaagd, soms met deelname van groepjes voetbalhooligans.
In 2018, terrorism continued to constitute a major threat to security in EU Member States. Horrific
attacks perpetrated by jihadists like those in Trèbes, Paris, Liège and Strasbourg killed a total of
thirteen people and injured many more. In addition, one terrorist attack by a right-wing extremist in Italy and numerous arrests of suspected right-wing terrorists for attack-planning across the European Union (EU) indicate that extremists of diverging orientation increasingly consider violence as a justified means of confrontation.
Rechts-extremisme
In de Nederlandse samenleving zijn er zorgen over de dreiging van rechts-extremisme. Deze ontstonden na de rechts-terroristische aanslag in Nieuw-Zeeland (Christchurch) in maart 2019 en zijn versterkt door enkele copy-cat aanslagen daarna in de Verenigde Staten (El Paso) en Europa (Oslo, Halle). Deze zorgen zijn geen juiste afspiegeling van de werkelijke dreiging. De extreemrechtse scene in Nederland is klein, gefragmenteerd en vrijwel geweldloos. Er bestaat echter ook in Nederland het risico dat een extreemrechts georiënteerde eenling online inspiratie opdoet of dat een gewelddadige eenling copy-cat gedrag vertoont naar aanleiding van een aanslag zoals in Christchurch.
Rechts terrorisme
Een rechts-terroristische aanslag door een eenling in Nederland is voorstelbaar. Deze inschatting is vooral gebaseerd op de mogelijkheid dat een Nederlandse (internet-) eenling radicaliseert en tot een rechts-extremistisch geïnspireerde geweldsdaad overgaat. Rechts-extremistische groepen in Nederland zijn marginaal en niet-gewelddadig. Rechts-terroristisch geweld in andere Europese landen vertaalt zich niet automatisch in aanslagen in Nederland.
Risico copy-cat Christchurch
De daders van El Paso, Oslo en, meest recent, Halle hebben zich sterk laten inspireren door de rechts-terroristische aanslag van Brenton Tarrant in Christchurch. Daarmee is het in DTN 50 gesignaleerde gevaar voor copy-cat gedrag als gevolg van de aanslagen in Nieuw-Zeeland een reëel risico geworden. Zowel de aanslagpleger van El Paso (20 doden) als die van Oslo had, net zoals Tarrant, de aanslagen aangekondigd op een internationaal internetforum. En ook zij gebruikten de in rechts-extremistische kringen populaire ‘omvolkingstheorie’ om hun rechts-terroristische aanslagen te onderbouwen. De centrale these van de ‘omvolkingstheorie’ is dat er een grote demografische vervanging gaande is van Europese ‘stamvolken’ in de Westerse wereld door de toename van het aantal migranten die wordt veroorzaakt door een doelbewuste migratiepolitiek van de politieke elite. Wat opvalt is dat de manifesten van Christchurch en El Paso behalve traditionele rechtse thema’s ook elementen bevatten die vaak als ‘links’ worden gezien, zoals kritiek op het internationale bedrijfsleven en aandacht voor ecologie; dit laatste thema is overigens ook een element in rechts-extremistisch gedachtengoed. Ook Nederlanders zijn actief op internetfora zoals 4Chan, 8kun en EndChan waarop, naast heel veel andere content, volop rechts-extremistische content wordt gedeeld. Ook in Nederland zijn er signalen over radicaliserende personen met rechts-extremistische oriëntatie. Het kan mede daarom niet worden uitgesloten dat daardoor een Nederlandse eenling al dan niet via internet radicaliseert en tot een terroristische daad overgaat.
Dit rapport is een quickscan van de gemeente Arnhem naar extreemrechts. Dit onderzoek maakt
duidelijk in welke vormen extreemrechts zich al dan niet manifesteert in Arnhem (zowel online als
offline). Aanleiding voor dit onderzoek zijn twee recente ontwikkelingen die een reactie van extreemrechtse actoren teweeg hebben gebracht (en eventueel in de toekomst kunnen brengen): de aanhouding van een aantal terrorisme verdachten (2018) en het openen van een AZC (2016). Dit
onderzoek is een kwalitatief onderzoek met een deel literatuurstudie en een deel antropologisch
veldonderzoek. Belangrijk om hierbij te vermelden is dat dit geen diepgaand onderzoek naar dit
fenomeen is (verspreid over een langere onderzoeksperiode). Het is wel een eerste aanzet om inzicht te krijgen in welke extreemrechtse actoren aanwezig zijn in Arnhem en in welke mate zij actief zijn.
In 2018 registreerde CIDI 135 antisemitische incidenten (online antisemitisme uitge-zonderd). Dit is het hoogste aantal sinds 2014. Ten opzichte van 2017 nam antisemi-tisme toe met 19 procent.
Voor bepaalde rechts-extremisten staat immigratie nog altijd gelijk aan islamisering. Immigratie en islamisering leveren in hun ogen een gevaar op voor de Nederlandse identiteit. Het voelt voor deze rechts-extremisten alsof de overheid de Nederlandse cultuur in de uitverkoop doet door vluchtelingen uit islamitische landen toe te laten. Een zichtbare vertegenwoordiger van dat gedachtegoed is bijvoorbeeld de groepering Identitair Verzet. Het anti-islamstandpunt kent binnen het extremisme veel supporters, waarbij het steeds minder exclusief mannen zijn zoals voorheen. Ook trekt het anti-overheidssentiment dat binnen deze groep heerst sympathisanten aan die geen historie hebben met het rechts-extremisme. Zij koesteren eveneens wantrouwen tegen de (Europese) politiek en soms ook tegen de wetenschap en (massa-)media.Het behoeft geen betoog dat de AIVD kritiek op de islam, immigratie of de overheid op zichzelf niet als een vorm van rechts-extremisme beschouwt. Dit valt immers onder de vrijheid van meningsuiting. Wij beoordelen dergelijke uitingen als extremistisch als deze overgaan in haatzaaien, intimidatie en bedreigingen.Een deel van de extremisten pleit zelfs voor het voorkomen van vermenging van rassen. Dit etnisch-nationalistisch gedachtegoed vindt gehoor binnen de kring van aanhangers van het alt-rechtsgedachtegoed, zoals het ‘studiegenootschap’ Erkenbrand. Op zich hebben zij – naar eigen zeggen – niets tegen het bestaan van meerdere rassen, maar Nederland is voor de Nederlanders. Er zijn ook extremisten die overtuigd zijn van de blanke suprematie. Deze personen nemen een antidemocratisch standpunt in en streven een racistische samenleving na waarin mensen niet als gelijk worden beschouwd. Dit is in strijd met de democratische rechtsorde.
Hoe ziet extreemrechts er vandaag de dag uit, hoe verhouden de verschillende groeperingen zich tot elkaar en welke ideologieën schuilen erachter? Waar ontmoeten leden elkaar, hoe communiceren zij en welke strategieën gebruiken zij om hun gedachtegoed en idealen te verspreiden? Welke nuances en kanttekeningen zijn hierbij te plaatsen?
Dit is de zevende rapportage antisemitisme, racisme en extreemrechts geweld in Nederland. De huidige rapportage doet verslag van deze feiten in het jaar 2017 en de ontwikkelingen ten opzichte van de jaren daarvoor. De rapportage is tot stand gekomen in opdracht van de Anne Frank Stichting. De Anne Frank Stichting beheert het Anne Frank Huis en brengt haar levensverhaal wereldwijd onder de aandacht ter bezinning op de gevaren van antisemitisme, racisme en discriminatie en het belang van vrijheid, gelijke rechten en democratie. De Stichting stelt zich onder meer ten doel voorlichting te geven en educatieve activiteiten te verzorgen over discriminatie en mensenrechten, ter bevordering van het goed functioneren van een open, pluriforme, democratische samenleving.
Een belangrijk doel van deze rapportage is input leveren voor de educatieve activiteiten van de Anne Frank Stichting. Verder dient het als periodieke rapportage aan de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) en de Europese Unie (EU).
Voor u ligt de actualisering van de ‘factsheet extreemrechts in Nederlandse gemeentes’ uit oktober 2018, waarin een actueel beeld wordt geschetst van de in Nederland actieve extreemrechtse organisaties. Deze factsheet moet inzicht geven in de omvang, regionale spreiding, betekenis en betrokkenheid bij geweldsincidenten van de verschillende extreemrechtse organisaties in Nederland.
De samenstelling van de lijst met organisaties en de gepresenteerde feiten over deze organisaties zijn verzameld in het kader van het Monitorproject Racisme, Antisemitisme en Extreemrechts Geweld in Nederland.
De NCTV heeft over de rechts-extremistische geweldsdreiging gepubliceerd sinds de verschijning van het eerste Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN) in 2005. Hierbij wordt breed gekeken
naar alle dreigingsontwikkelingen die in potentie kunnen leiden tot terroristisch geweld. De geschiedenis, maar ook de actualiteit, toonden aan dat terroristisch geweld niet beperkt blijft tot
jihadisme. Ook in de Nationale Contraterrorisme Strategie 2016-2020 staat dat rechts-extremisme de bijzondere aandacht heeft van de NCTV.1 Het rechts-extremisme raakte niettemin in de
beeldvorming vaak ondergesneeuwd door het jihadisme. Dit is in belangrijke mate ook begrijpelijk omdat de jihadistische geweldsdreiging, in ieder geval in Nederland, het laatste decennium de
bepalende factor is geweest in het dreigingsbeeld terrorisme.
De NCTV publiceerde om deze reden de laatste jaren ook diverse fenomeenstudies op het vlak van jihadisme (bijvoorbeeld ‘Minderjarigen bij ISIS’ uit 2017). Nieuwe binnenlandse en buitenlandse gebeurtenissen en ontwikkelingen op het vlak van rechts-extremisme en rechts-terrorisme zorgen ervoor dat het fenomeen de laatste jaren aan relevantie heeft gewonnen voor het dreigingsbeeld.
Gedurende een aantal decennia werd het rechts-extremisme in Nederland gekenmerkt door een neonazistisch, fascistisch en antisemitisch gedachtegoed. In de afgelopen jaren is dit veranderd; neonazi’s vormen nog slechts een marginale groep en andere vormen van rechts-extremisme zijn hiervoor in de plaats gekomen.
Anti-islamgedachtegoed naar de voorgrond De belangrijkste ideologische drijfveer die in de afgelopen jaren steeds meer naar voren is gekomen voor groepen en personen binnen de rechts-extremistische beweging is het anti-islamstandpunt. Deze ontwikkeling begon vanaf 2014 duidelijke vormen aan te nemen als gevolg van twee gebeurtenissen:
• het uitroepen van het kalifaat door ISIS en de reeks van jihadistisch terroristische aanslagen in West-Europa die daarop volgde;
• de vluchtelingenstroom die in de loop van 2015 op gang kwam naar Europa en Nederland.
Al langer bestaande groepen in de rechts-extremistische scene in Nederland, zoals de Nederlandse Volks-Unie (NVU), grepen de opkomst van ISIS en de vluchtelingenstroom aan om zich te profileren en zo een breder publiek te bereiken. Ze deden dit onder meer door anti-ISIS demonstraties of demonstraties bij asielzoekerscentra te organiseren. Gelijktijdig ontstond een verscheidenheid aan nieuwe initiatieven. Voorbeelden hiervan zijn Demonstranten tegen Gemeenten (DTG) en United We Stand Holland (UWS). Ook zag de AIVD een toename van
rechts-extremistische uitingen op internet gericht tegen moslims en asielzoekers.
Toen in 2016 de instroom van migranten stagneerde, verdwenen veel van bovengenoemde initiatieven weer. Niettemin bleef het anti-islamgedachtegoed de boventoon voeren. Er wordt daarbij nauwelijks onderscheid gemaakt tussen anti-islam- en anti-migratieretoriek. Migranten zijn moslims, zo lijkt de redenatie.
De personen die zich aangetrokken voelen tot de anti-islamretoriek hebben voor een groot deel geen historie in het rechts-extremisme. Traditionele rechts-extremistische thema’s zoals antisemitisme en Hitlerverheerlijking komen binnen deze groep daarom niet veel voor. Wanneer hier wel sprake van is, wordt er soms om opportunistische redenen voor gekozen dit niet uit te dragen.
Lees verder in de publicatie.
Zie onze reactie op deze publicatie op https://twitter.com/Kafkanet/status/1047229307377131520
De extreemrechtse geweldsdreiging in Nederland blijft relatief beperkt. Anders dan in omliggende landen in Europa en vooral Duitsland, zijn er in Nederland geen aanwijzingen voor rechtsterroristische structuren of groeperingen. Potentieel ernstig extreemrechts geweld is voornamelijk voorstelbaar uit de hoek van eenlingen of snel geradicaliseerde groepjes. Nadrukkelijke uitzondering op de stagnerende groei is de racistische groepering Erkenbrand. Deze groep trekt steeds meer geïnteresseerden, wat mede blijkt uit de aanwezigheid van meer dan tweehonderd personen bij het jaarlijkse congres. Vanwege het antidemocratische gedachtegoed bij Erkenbrand gaat er van deze groepering
een gevaar uit voor de democratische rechtsorde. Bij diverse aanhangers van Erkenbrand leven ideeën van een op handen zijnde rassenoorlog (zoals bij meer radicale groepen). Hoewel de nadruk bij de organisatie ligt op het houden van radicale lezingen, kan verdere radicalisering plaatsvinden. Met de alt right beweging en Erkenbrand als Nederlandse exponent daarvan, is het antisemitisme in extreemrechtse kringen weer terug van (nooit helemaal) weggeweest.
Deze zesde rapportage antisemitisme, racisme en extreemrechts geweld in Nederland, doet verslag van deze feiten in het jaar 2016, en de ontwikkelingen ten opzichte van de jaren daarvoor. De rapportage is tot stand gekomen in opdracht van de Anne Frank Stichting. De Anne Frank Stichting beheert het Anne Frank Huis en brengt haar levensverhaal wereldwijd onder de aandacht ter bezinning op de gevaren van antisemitisme, racisme en discriminatie en het belang van vrijheid, gelijke rechten en democratie. De Stichting stelt zich onder meer ten doel voorlichting te geven en educatieve activiteiten te verzorgen over discriminatie en mensenrechten, ter bevordering van het goed functioneren
van een open, pluriforme, democratische samenleving. Een belangrijk doel van deze rapportage is input leveren voor de educatieve activiteiten van de Anne Frank Stichting. Verder dient het als periodieke rapportage aan de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) en de Europese Unie (EU).
Geregeld vinden in Nederland vernielingen en bekladdingen plaats bij/van moskeeën en islamitische scholen. Ook zijn er voorbeelden van moskeeën die met dreigbrieven worden geïntimideerd, zoals in juni de AsSoennah moskee in Den Haag. De meest zichtbare manifestatie van extreemrechts wordt in Nederland bepaald door groepen als Pegida, Identitair Verzet (ID-Verzet) en in toenemende mate Erkenbrand. De genoemde groeperingen kenmerken zich door extreemrechts gedachtegoed, maar hanteren geen gewelddadige methodes om hun doelen te bereiken.
Zorgelijk is wel de toegenomen radicale koers van Pegida gedurende het laatste jaar. Dit komt tot uiting door de verbreding van de focus op het ageren tegen de islam, moslims en asielzoekers in zijn algemeenheid. Ook werkt de groep in Nederland inmiddels samen met rechts-extremistische organisaties uit het buitenland zoals HoGeSa (Hooligans gegen Salafismus) uit Duitsland.
ID-verzet heeft in deze DTNperiode gekozen voor het tijdelijk bezetten van islamitische objecten, zoals de salafistische Cornelius Hagaschool en een moskee in aanbouw in Venlo. ID-Verzet blijft echter, anders dan andere identitaire groepen in Europa, beperkt in omvang. Ook blijven er zorgen over Erkenbrand. De groepering werkt online en offline aan het verder uitbreiden van het aantal volgelingen van hun racialistische leer.
Voor u ligt de actualisering van de ‘factsheet extreemrechts in Nederlandse gemeentes’ uit maart 2017, waarin een actueel beeld wordt geschetst van de in Nederland actieve extreemrechtse organisaties. Deze factsheet moet inzicht geven in de omvang, regionale spreiding, betekenis en betrokkenheid bij geweldsincidenten van de verschillende extreemrechtse organisaties in Nederland. De samenstelling van de lijst met organisaties en de gepresenteerde feiten over deze organisaties zijn verzameld in het kader van het Monitorproject Racisme, Antisemitisme en Extreemrechts Geweld in Nederland.
Voorstelbaarheid rechts-terrorisme
Hoewel jihadisme de bepalende dreigingsrichting is voor Nederland, zijn nieuwe aanslagen uit rechts-terroristische hoek eveneens voorstelbaar, mede gelet op de stroom van haat jegens moslims en asielzoekers die vooral op het internet waarneembaar is. Er zijn echter geen aanwijzingen voor nieuwe aanslagen uit deze hoek. De afgelopen DTN-periode werden voor het eerst in de Nederlandse rechtsgeschiedenis personen met een rechts-extremistische achtergrond voor terrorisme veroordeeld. In februari 2016 werd door hen een brandbom gegooid naar een moskee in Enschede. De voorstelbare dreiging uit deze hoek komt hoofdzakelijk van gewelddadige eenlingen of kleine, snel geradicaliseerde groepjes.
(…)
Rechts -terrorisme en links-terrorisme
Diverse westerse landen hebben te kampen met een significante dreiging vanuit rechts-terroristische hoek. Hierbij zijn asielzoekers, moslims en joden de meest gekozen doelwitten. De aanslag op een islamitisch cultureel centrum in Quebec in januari 2017 door een 27-jarige man kostte aan zes personen het leven. De aanslag in Canada illustreert dat ernstige geweldsdreiging vanuit rechts-terroristische hoek vooral komt van (ongekende) gewelddadige eenlingen. Binnen het rechts-terrorisme is een aanslag door een eenling een klassieke modus operandi die vooral in de VS actief wordt aangemoedigd.
(…)
5. Extremisme, radicalisering en polarisatie
Extreemrechts (activisme, binnen de wet) en rechts-extremisme (buitenwettelijk)
De laatste jaren zijn de pijlen van extreemrechtse en rechts-extremistische groepen en personen in Nederland vooral gericht op de islam en moslims, asielzoekers en ideologische
tegenstanders. Deze focus wordt in belangrijke mate bepaald door de toename van het aantal asielzoekers in 2015 en de structurele terroristische dreiging van jihadisten. Gelet op de stroom van haat tegen moslims en asielzoekers die vooral op het internet waarneembaar is, blijft er een omvangrijke voedingsbodem bestaan voor potentieel nieuw geweld door eenlingen of door kleine, snel geradicaliseerde groepjes zoals de groep die een aanslag pleegde op een moskee in Enschede (februari 2016).
In aanloop naar de Sinterklaasintocht in Maassluis op 12 november 2016 was er informatie dat rechts-extremisten de gewelddadige confrontatie wilden zoeken met extreemlinkse en anti-Zwarte Piet actievoerders. Opvallend is tevens de oprichting van de xenofoob-nationalistische groepering Erkenbrand. Deze groepering tracht mee te liften op het succes van de alt-right beweging in de Verenigde Staten. Voor het eerst in decennia is daarmee in Nederland een extreemrechtse groepering actief waarvan een groot aantal sympathisanten hoger opgeleid is. In sommige gevallen lijkt de dreiging uit deze hoek soms groter dan die daadwerkelijk is. De eerder aangekondigde burgerwachten zoals die van Soldiers of Odin of DSDA zijn niet tot nauwelijks actief in de openbare ruimte. Wel zijn zij op het internet actief aanwezig, waar diverse personen openlijk instemmen met hun denkbeelden.
(…)
Polarisatie
De verkiezingsperiode is zonder grote incidenten verlopen. Deze periode was op voorhand risicovol omdat er, bovenop het gepolariseerde klimaat, sprake kon zijn van verhit publiek en politiek debat waarbij het gevoel kan ontstaan dat gewelddadige actie vereist is om een gepercipieerd gevaar te stoppen. Dit laatste heeft zich niet voorgedaan in de verkiezingsperiode. Veel van de heftige debatten in Nederland centreren zich rondom de islam, Turkije, de Europese Unie en de nieuw aangetreden Amerikaanse regering.
In aanloop naar de verkiezingen in Nederland viel in de afgelopen DTN-periode kritiek op de uitspraak in de rechtszaak tegen PVV-voorman Wilders op. Wilders werd in december 2016 schuldig bevonden aan groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie. De uitspraak leidde op sociale media tot felle debatten tussen voor- en tegenstanders van de
veroordeling. Het op voorhand uitsluiten van partijen als mogelijke regeringscoalitiepartner, leidde in aanloop naar de verkiezingen eveneens tot veel debat tussen voor- en tegenstanders. Tegenstanders beschouwen deze uitsluiting als ondemocratisch. Een andere trend is de populariteit van populistische partijen in verschillende westerse landen die zeer kritisch staan tegenover de islam en migranten. Het al genoemde inreisverbod van de nieuwe Amerikaanse regering was aanleiding voor demonstraties, onrust en angstgevoelens onder verschillende groepen Nederlanders, onder wie moslims. Gewelddadige incidenten met mogelijk een anti-moslimmotief bij moskeeën en islamitische scholen
voeden deze onrust verder.
Voor u ligt de eerste actualisering van de ‘factsheet extreemrechts in Nederlandse gemeentes’, waarin een actueel beeld wordt geschetst van de in Nederland actieve extreemrechtse organisaties. Deze factsheet moet inzicht geven in de omvang, regionale spreiding, betekenis en betrok- kenheid bij geweldsincidenten van de verschillende extreemrechtse organisaties in Nederland. De samenstelling van de lijst met organisaties en de gepresenteerde feiten over deze organisaties zijn verza- meld in het kader van het Monitorproject Racisme, Antisemitisme en Extreemrechts Geweld in Nederland . De keuze om bepaalde organisaties wel en niet op te nemen volgt de defnitie en afbakening die binnen dat project wordt gehanteerd. Deze factsheet is in opdracht van de Expertise-unit Sociale Stabiliteit (ESS) van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid geschreven. De verant- woordelijkheid voor de inhoud ligt bij de auteur.