Deze tekst is onderdeel van onderzoeksresultaten kwartaal 3 ’23 In juni is Ronald van der Wal gearresteerd in Polen. Hij stond op het punt vijf vuurwapens met munitie aan te schaffen. Die zouden voor een aanval in Nederland bestemd zijn. Van der Wal is een oude bekende binnen extreemrechts Nederland. Hij was onder meer actief… Lees verder
Evert Mouw, een van de eerste gebruikers van de website Stormfront eist een grote schadevergoeding van onderzoeksgroep Kafka. Hij meent ten onrechte als “overtuigd nationaal-socialist en Hitleraanhanger” te zijn neergezet. “Ik ben bang dat we nooit van de Joden af zullen komen.” Het is 5 mei 1998 en Mouw (1976) schrijft over zijn ideeën over… Lees verder
The extraordinary and highly consequential electoral successes of radical right parties in Western Europe in the last couple of decades are well documented. The evidence on how these parties’ successes are associated with their anti-immigrant appeals invites the conclusion that such appeals are an easy way to electoral success for minor parties willing to exploit this issue. This paper argues that this is not so, since it is nearly impossible for minor parties to make credible appeals to voters on the immigration issue unless they have reputational shields—a legacy that can be used to fend off accusations of racism and extremism. Not many minor parties deciding to run on the anti-immigrant ticket, it turns out, have such reputational shields. This paper presents newly collected evidence to show that six out of seven anti-immigrant parties failed to achieve sustained electoral success in a period when Europe was in an immigration crisis.
With extreme right parties in government in Austria and Italy, and Jean-Marie Le Pen contesting the run-off in the 2002 presidential elections in France, few people will dispute their continuing relevance in the politics of Western Europe. Indeed, ever since the first small electoral successes of parties like the Centrumpartij in the Netherlands or the Front National in France in the early 1980s, the extreme right has been the most discussed group of parties both in and outside of the scholarly community. Thousands of newspaper articles and hundreds of pieces of scholarly work have been devoted to extreme right parties, predominantly describing their history, leaders or electoral successes, as well as proclaiming their danger. Remarkably little serious attention has been devoted to their ideology, however. This aspect of the extreme right has been considered to be known to everyone. The few scholars that did devote attention to the ideology of the contemporary extreme right parties have primarily been concerned with pointing out similarities with the fascist and National Socialist ideologies of the pre-war period. If the similarities were not found, this was often taken as ‘proof ’ that the extreme right hides its (true) ideologies, rather than as a motivation to look in a different direction.
Hoe intolerant zijn de autochtone Nederlanders jegens allochtonen? Al bijna
25 jaar peilt het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) de publieke opinie over
allochtonen en publiceert daar geregeld over. Eind jaren tachtig, begin jaren
negentig zien we een lichte verharding van het opinieklimaat, maar volgens het
SCP zijn er over het algemeen weinig veranderingen. Ongeveer 80% van de
bevolking vindt dat autochtonen en allochtonen gelijke behandeling moeten
hebben bij verdelingsvraagstukken, zoals bij huisvesting en werkgelegenheid.
Ongeveer 13% van de autochtone bevolking staat afwijzend tegenover
allochtonen. Ongeveer 50% van de autochtone bevolking is tegen immigratie
gekant.
Wat dit laatste betreft vond het NIPO in 1998 een andere uitkomst:1 niet de
helft, maar driekwart van de autochtone Nederlanders is tegen verdere
immigratie gekant. Er is – volgens het NIPO – een groeiend draagvlak voor
immigratiebeperking terwijl tegelijkertijd het vertrouwen in integratie en
aanpassing van allochtonen afneemt. Het NIPO vond deze trend aan de hand
van opiniepeilingen in de jaren 1993, 1995 en 1998.
Eind 1999 bleek uit ander NIPO-onderzoek dat eenderde van de Nederlanders
gekant is tegen het verlenen van asiel aan politieke of economische
vluchtelingen.2 Tweederde van de Nederlanders ondersteunde wel het beleid
van de overheid om politieke vluchtelingen die in hun eigen land vrezen voor
hun leven asiel te geven. Ongeveer de helft van de ondervraagden vond dat
asielzoekers overlast geven. Verder dacht zo’n veertig procent dat asielzoekers
gemiddeld crimineler zijn dan Nederlanders.
Lees verder in de monitor
De Nederlandse Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) constateert in zijn
jaarverslag van juli dat extreem-rechtse organisaties in Nederland in betekenis
afnemen. Het verlies van de extreemrechtse partijen bij de gemeenteraads- en
parlementsverkiezingen in maart en mei zijn daar een uiting van. Er zijn in
Nederland niet meer dan vijftig georganiseerde neonazi’s. De laatste jaren waren
dat er nog meer dan honderd.
De extreem-rechtse partijen bij de gemeenteraadsverkiezingen van maart 1998
verliezen vrijwel al hun zetels. In Rotterdam-Schiedam behouden de Centrum
Democraten (CD) 1 zetel en in Utrecht gaat één zetel naar het Nederlands Blok.
Extreem-rechts had 88 zetels: 78 voor de CD, 9 voor CP’86 en 1 voor het
Nederlands Blok.
Bij de parlementsverkiezingen van mei 1998 verliest extreem-rechts hun
belangrijkste vertegenwoordiging, nl. de drie Kamerzetels van de
Centrumdemocraten.
Bij de Rijksuniversiteit Leiden doet Jaap van Donselaar onderzoek naar extreemrechts.
Hij noemt een aantal oorzaken van het verlies van extreem-rechts.
Belangrijk daarbij is de veranderde kieswet. Voor het eerst had iedere partij 570
handtekeningen nodig verspreid over het gehele land om in alle kieskringen mee
te kunnen doen.
Lees verder in het jaaroverzicht
Dit is de tweede rapportage van het project Monitor racisme en extreem-rechts, dat wordt uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Het monitor-project heeft twee centrale doelstellingen:
1. monitor racisme en extreem-rechts: het waarnemen van deze verschijnselen in Nederland, alsmede van de overheidsrespons op deze verschijnselen; periodieke rapportage, op twee manieren:
(a) ‘generale rapportage’: een algemene rapportage aan de hand van een vast stramien;
(b) een ‘verdiepingsslag’: rapportage waarin een speciaal onderwerp wordt belicht.
2. De periodiciteit van het project houdt in dat in het ene jaar een generale rapportage verschijnt en in het andere een ‘verdiepingsslag’. De eerste rapportage van 1997 was een generale, waarin het gaat om een breed beeld van de verschijnselen racisme en extreem-rechts in Nederland, alsmede van overheidsreacties daarop. Ook die van het komende jaar (1999) zal een generale rapportage zijn. Deze voorliggende tweede rapportage is gewijd aan een ‘speciaal’ onderwerp: de relatie tussen enerzijds de media en anderzijds racisme en extreemrechts.
Lees verder in de monitor
2.1.1 Extreem rechts
Extreem rechtse organisaties hebben in 1997 minder vaak -via demonstraties of anderszins- de openbaarheid gezocht dan in 1996. Ook in dat jaar was al sprake van een afname van het aantal publieke acties vergeleken met 1995.
De Centrum Partij ’86 (CP’86), restant van de NVP/CP’86 die eind 1996 uiteen viel, is in 1997 onmiskenbaar in neo-nazistisch vaarwater geraakt. De belangrijkste bestuursleden van de partij namen enkele keren deel aan samenkomsten en demonstraties van neo-nazi’s in België en Denemarken. Zij werken samen met geestverwanten van de FAP-arbeiderspartij, de Nederlandse Volksunie en het Aktiefront Nationale Socialisten en onderhouden regelmatig contact met gelijkgezinden in België en Duitsland. CP’86 is gebrekkig georganiseerd en telt niet meer dan enkele tientallen leden, die voornamelijk woonachtig zijn in het Rijnmondgebied. Het totaal aantal georganiseerde neo-nazi’s in ons land in en buiten CP’86 wordt geschat op minder dan vijftig.
Lees verder in het jaarverslag
Dit is het eerste verslag van het project Monitor racisme en extreem-rechts dat is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Onder ‘racisme’ worden hier ook verstaan: antisemitisme, rasvooroordeel, vreemdelingenhaat, xenofobie en rasdiscriminatie. De monitorwerkzaamheden zijn niet uitsluitend gericht op uitingen van racisme, maar tevens op de bestrijding van deze verschijnselen.
Het project heeft twee doelstellingen:
1. permanente monitoring van racisme en racismebestrijding
2. een periodieke rapportage over de belangrijkste bevindingen
Het nut van periodieke rapportage is velerlei. Jaarlijks wordt op basis van een vast stramien de balans opgemaakt van de belangrijkste uitingen van racisme en rechtsextremisme, alsmede van de ontwikkeling van strategieën ter bestrijding. De rapportages kunnen door hun systematische en periodieke karakter bijdragen aan accumulatie van kennis en inzichten. Er wordt inzicht verkregen in ontwikkelingen die zich op langere termijn voordoen. Dat geldt niet alleen de achterliggende periode maar ook de toekomst.
De monitor kan bijdragen aan vroegtijdige onderkenning van relevante, nieuwe ontwikkelingen.
De algemene vraagstelling luidt:
1. hoe hebben uitingen van (racistisch) rechts-extremisme zich (in Nederland) ontwikkeld?
2. welke patronen van respons zijn er geweest?
Lees verder in de monitor
De belangrijkste extreemrechtse partijen zijn nog steeds de in het parlement en
gemeenteraden vertegenwoordigde Centrumdemocraten (CD) en CP’86, die
alleen in gemeenteraden vertegenwoordigd is. Na jaren van stilte liet dit jaar ook
de Nederlandse Volks Unie (NVU) weer van zich horen. In CP’86 is een
scheuring ontstaan. De CD en CP’86 hebben enige tijd overwogen te fuseren.
Binnen de CP’86 ontstaat een scheuring. Door het gehele jaar heen vinden er
arrestaties plaats van extreemrechtse aanhangers wegens ordeverstoringen,
geweldpleging, meedoen aan verboden demonstraties en diefstal. Daaronder
bevond zich ook de medewerker van de CD in de Tweede Kamer, C. Rietveld. In
Rotterdam is onenigheid geweest over het gebruik door CP’86 van hun
fractiekamer.
Lees verder in jaroverzicht
2.1.1 Racisme en geweld legen allochtonen
In opdracht van de BVD verrichtten twee wetenschappelijke onderzoeksinstellingen onderzoek naar de oorzaken van racisme en anti-allochtoon geweld in Nederland.
Het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) van het ministerie van Justitie bestudeerde op basis van dossieranalyse de aard en omvang van dergelijk geweld in 1994 en deed onderzoek naar de motieven van daders.
Het Willem Pompe Instituut voor Strafrechtswetenschappen van de Universiteit van Utrecht verrichtte participerende observatie order jongeren om racistische tendensen binnen jeugdculturen te kunnen vaststellen. De resultaten van beide onderzoeken zijn in mei 1997 bekend gemaakt.
Parallel aan deze onderzoeken registreert de BVD geweldsincidenten gericht tegen leden van etnische minderheidsgroepen. Hoewel het beschikbare statistische materiaal onvolledig is, lijkt de constatering gerechtvaardigd dat het aantal incidenten, in vergelijking met 1995, niet of nauwelijks is toegenomen. Wellicht bestaat er verband met de teruggang van extreem-rechts, zoals deze blijkt uit verkiezingsresultaten en de afname van het ledental. Deze ontwikkeling is ook waarneembaar in Duitsland. Daar is een spectaculaire afname van het aantal incidenten geconstateerd.
Lees verder in het jaarverslag
2. 1.1 Racisme en anti-allochtoon geweld
Teneinde een beter inzicht te krijgen in de achterliggende oorzaken van racisme en anti-allochtoon geweld in Nederland, is aan twee wetenschappelijke instellingen een onderzoeksopdracht gegeven. Het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) van het ministerie van Justitie bestudeert op basis van dossieranalyse en gespreksrondes de motieven van daders van racistisch geweld.
Een onderzoek van het Willem Pompe Instituut voor Strafrechtswetenschappen van de Universiteit van Utrecht richt zich door middel van participerende observatie op de achtergronden van racistische agressie door jongeren. Beide onderzoeken zijn inmiddels van start gegaan en hebben een beleidsondersteunend karakter. Voor beide onderzoeken zijn begeleidingscommissies ingesteld, waarin de in Nederland aanwezige deskundigheid is vertegenwoordigd.
Lees verder in het jaarverslag
2.1.1 Extreem-rechts
Het gevaar van grondrechtsaantastingen in Nederland is hoofdzakelijk afkomstig uit extreem-rechtse hoek, met name in de vorm van verbaal en fysiek anti-allochtoon geweld. Ook de reactie hierop van extreemlinkse zijde geeft reden tot zorg.
De BVD heeft aandacht voor leden van extreem-rechtse politieke partijen van wie aantasting van onze democratische rechtsorde, met name van de vrije uitoefening van grondrechten van ingezetenen te duchten valt. Ook het -geringe- aantal leden van fascistische organisaties, waarvan het Aktiefront Nationale Socialisten (ANS) de belangrijkste exponent vormt, mag op belangstelling van de BVD rekenen.
Ma de opzienbarende zetelwinst van de Centrumdemocraten (CD) bij de gemeenteraadsverkiezingen in maart 1994 volgde een reeks publikaties over criminele activiteiten en racistische gewelddaden, die zouden zijn begaan door prominente partijleden. De fricties die zich mede als gevolg daarvan binnen de CD manifesteerden, leidden tot uittreding, schorsing en royement van dissidente, voornamelijk nieuw gekozen raadsleden. Het Nederlands Blok ontwikkelt zich in toenemende mate tot een aantrekkelijk alternatief voor vooral teleurgestelde en rancuneuze (ex)CD-raadsleden. Het Blok speelt daarbij een verre van passieve rol.
Lees verder in het jaarverslag