Overal in de westerse wereld wordt gewaarschuwd voor rechtsextremistische groepen en eenlingen. Liberale democratieën wereldwijd worstelen met de opkomst van rechtsextremisme. Zembla onderzocht deze wereld voor de uitzending Netwerk van Haat en kwam zo ook de boekenkast van de beweging op het spoor.
Jonge mannen die inloggen op het nazistische Stormfront transformeren in korte tijd van onzekere types tot geharnaste fascisten. Dat doen ze niet alleen maar in een online wereld die is ingericht op radicalisering. De AIVD en de NCTV waarschuwen voor de kans op geweld.
In Maar dat mag je niet zeggen beschrijft Nikki Sterkenburg haar tocht langs neonazistische ‘hipsters’ en jongeren die een blanke heilstaat nastreven. Een onderzoek dat ze begon als journalist en waarop ze woensdag promoveert.
Hij snapt dat zijn online teksten verschrikkelijk overkomen, maar bestrijdt een slecht mens te zijn. Een 40-jarige man uit Dordrecht moest vandaag voor de rechter verschijnen, onder meer omdat hij politici en politieagenten bedreigde op sociale media. Hij zit daarvoor sinds december vast op de terroristenafdeling van de gevangenis in Vught.
Door de dood van zijn hondje knapte er iets in het hoofd van de Dordtse terreurverdachte Floris N. Dat verklaarde de 41-jarige maandag in de extra beveiligde rechtbank van Rotterdam. Hij verscheen daar voor het eerst op verdenking van het voorbereiden van of dreigen met terroristische misdrijven. ,,Ik ben geen slecht mens’’, vertelde hij de rechters vanuit de terroristenafdeling in de gevangenis van Vught.
Twee jonge mannen moeten vandaag voor de rechter komen, omdat ze in verband worden gebracht met The Base, een rechts-extremistische terroristische organisatie. Hun Siege-cultuur roept op tot een rassenoorlog.
Prominente senatoren en europarlementariërs van Forum voor Democratie willen dat partijleider Thierry Baudet harder optreedt tegen racisme en antisemitisme binnen jongerenclub JFVD. Het is voor het eerst dat zoveel partijgenoten openlijke kritiek uiten op de aanpak van de FVD-top.
Als voorzitter van de FvD-jongerenafdeling liet Freek Jansen leden met homofobe en extreemrechtse ideeën blijven terwijl hij klokkenluiders royeerde. De jonge aanhang blijft extremistische ideeën verspreiden.
Vorige week waarschuwde de NCTV voor de radicalisering van extreemrechts en viruswaanzinnigen. Daarbij werd in het bijzonder gewezen op de rol van de ‘ultraconservatieve’ uitgeverij de Blauwe Tijger. Wat is de Blauwe Tijger voor club?
In de onder-onssfeer van appgroepen bieden leden van jongerenpartijen tegen elkaar op met extreme berichten. Die lekken nogal eens uit – met vergaande consequenties.
Twitter heeft meer dan vijftig rechts-extremistische accounts van het sociale medium verbannen, waaronder de in Nederland actieve groepen Identitair Verzet en Voorpost. De accounts overtraden de regels omtrent “gewelddadig extremisme”, meldt Twitter aan NBC News.
DEN HAAG – Een voormalige beveiliger van HTM is veroordeeld tot een celstraf van 24 maanden, waarvan acht maanden voorwaardelijk, omdat hij collega’s tijdens een ruzie bedreigde met een terroristisch misdrijf. Ook heeft hij zich volgens de rechtbank schuldig gemaakt aan verboden wapenbezit.
Forum voor Democratie heeft drie leden uit de partij gezet omdat zij ‘volstrekt onacceptabele’ whatsappjes hebben gepost in appgroepen van FvD of zijn jongerenbeweging. Drie anderen zijn geschorst, laat de partij weten.
Nederland kent een ‘online opleving’ van rechts-extremisme. ,,Nederlanders zijn lid van internationale onlinegroepen waarin aanslagplegers en hun sympathisanten elkaar vinden”, zo meldt inlichtingendienst AIVD in haar jaarverslag over 2019.
Binnen de JFVD, de jongerenbeweging van Forum voor Democratie, is sprake van ‘rechts-radicaal gedachtengoed’. Dat schrijven bezorgde leden aan het bestuur. In speciale appgroepen worden volgens hen structureel ‘fascistische’ en ‘antisemitische’ uitspraken gedaan. Het hoofdbestuur van FvD stelt een intern onderzoek in naar de kwestie. Ton F. van Dijk kreeg de apps in handen en doet verslag.
Ophef de dag voor Pasen. Thierry Baudet was bij GeenStijl verschenen en jawel, z’n masker viel weer eens af.
Waar radicaal- en extreemrechtse activisten twintig jaar geleden in een sociaal isolement verkeerden, is dat anno 2020 allang niet meer het geval, schrijft Nikki Sterkenburg, die op dit onderwerp promoveert. Met een nieuw uiterlijk en aangepaste boodschap halen hun standpunten zelfs het parlement. ‘We hebben gewoon gelijk gekregen.’
Kiezers van populistische partijen zijn beduidend vatbaarder voor samenzweringstheorieën dan die van PvdA, GroenLinks en D66.
Extreem-rechts terrorisme. De terreuroproep van de aanslagpleger in het Nieuw-Zeelandse Christchurch is vertaald. Het ‘agressieve internetdiscours’ kan volgens de NCTV eenlingen inspireren tot copycatgedrag.
Julia Ebner (28) onderzocht de ‘grote vervangingstheorie’, die stelt dat het witte ras dreigt uit te sterven. Een aanhanger van deze theorie schoot afgelopen weekend 22 mensen dood in El Paso.
Extreemrechts groeit in Nederland, net als in de VS. Deskundigen vrezen dat ook hier eenlingen naar geweld zullen grijpen. Om dat voor te zijn, willen ze meer onderzoek naar bestrijding van openlijk racisme.
In een groeiend aantal westerse landen is een nieuwe extreemrechtse beweging actief waarbij alles draait om identiteit en cultuur. Wat willen deze jonge witte ‘hipsternazi’s’ precies, en hoeveel invloed hebben ze? Twaalf vragen over de identitaire beweging.
Extreem-rechts – De organisatie ‘Identitair Verzet’ stuurt aanhangers naar trainingskampen in Frankrijk. Volgens Danny Oudsen, adviseur op het gebied van extreem-rechts, worden leden voorbereid op ‘een strijd voor het blanke ras’.
Westerse veiligheidsdiensten zien extreem-rechts van oudsher vooral als een binnenlands probleem. Maar de activisten worden steeds internationaler. ‘We leven in koortsige en gevaarlijke tijden.’
Een etno-nationalist, zo noemde de schutter van Christchurch zichzelf in zijn manifest. Het 73 pagina’s tellende document sluit direct aan bij de online internetcultuur van alt-right, die ook in Nederland aanhangers kent, weet Nikki Sterkenburg, die sinds 2015 onderzoek doet naar de motieven van radicaal- en extreemrechtse activisten in Nederland.
Op extreemrechtse fora werd opgewonden gereageerd op het nieuws van de aanslagen in Utrecht en Christchurch en de winst van Thierry Baudet. Dit, schreven gebruikers, kon weleens het langverwachte begin van de rassenoorlog zijn.
Extreem-rechtse groeperingen bewandelen ook sluipweggetjes om hun politieke doelen te bereiken, betoogt terrorismedeskundige Teun van Dongen.
EINDHOVEN – Een aanhanger van de anti-islam-groepering Pegida werkt niet meer bij VDL na een opmerking op Facebook over de aanslagen op twee moskeeën in Nieuw-Zeeland.
Sommige mensen zeggen dat Wilders, Duk en Baudet dezelfde ideeën verkondigen als extreemrechtse terroristen. Onzin natuurlijk.
Jij ziet het verschil wel, toch?
De ideologieën die ten grondslag liggen aan verschillende uitingen van extremistisch geweld dienen bestreden te worden. Het is daarom legitiem om de verspreiders ervan te wijzen op hun verantwoordelijkheid, betoogt Leo Lucassen.
Racisme – Politici als Baudet en Wilders moeten niet flirten met racistische theorieën. Zo voeden zij gewelddadige extremisten, betoogt
De afgelopen jaren heeft het extremistische landschap in Nederland zich sterk ontwikkeld. Waar in de publieke beeldvorming de nadruk lang heeft gelegen op het jihadisme, zijn de laatste jaren andere vormen van extremisme sterker op de voorgrond getreden. Sinds de uitbraak van de coronapandemie in 2019 zijn toenemende verharding en verdeeldheid van het maatschappelijke en politieke debat zichtbaar. Antioverheidssentimenten worden explicieter publiekelijk geuit, bijvoorbeeld in relatie tot het corona- en stikstofbeleid. Bovendien lijken meer mensen online te radicaliseren onder invloed van complotdenkers en/of radicaal- en extreemrechtse groeperingen.
In deze monitorrapportage rechtsextremisme wordt aandacht besteed aan de ontwikkeling van het extreemrechtse veld in Nederland in 2020. Dit gebeurt in een longitudinale context, waarbij we de onderzoeksperiode steeds binnen het kader van een langere ontwikkeling plaatsen. Wij besteden eerst aandacht aan definitie en afbakening van het begrip extreemrechts. Vervolgens geven we inzicht in verschijningsvormen en manifestaties van extreemrechts. Ten slotte gaan we in op verschillende vormen van (overheids)respons op het verschijnsel.
Voor de samenstelling van dit overzicht is gebruik gemaakt van open bronnen, in belangrijke mate primaire bronnen: publicaties, websites en andere digitale mediakanalen van extreemrechtse organisaties en hun aanhang, gesprekken met (voormalige) rechtsextremisten en observaties van publieke activiteiten (demonstraties) van deze organisaties. De verzamelde data zijn verder geanalyseerd en ingekaderd met behulp van bestaande literatuur over rechtsextremisme in Nederland en vergeleken en geduid met inzichten van andere waarnemers van het extreemrechtse veld.
Bij de uitzending ‘Netwerk van haat’ van 9 september 2021 heeft Zembla een extreemrechts woordenboek gepubliceerd als hulpmiddel de “taal, tekens en beelden” te kunnen herkennen.
In 2008 heeft Kafka een symboliekbrochure gepubliceerd. Die is hier te vinden.
De laatste jaren zijn er nieuwe vormen van rechts–extremisme ontstaan. Deze zijn veelal
gestoeld op bestaande ideeën, maar zijn ook aangepast aan ontwikkelingen, zoals de
opkomst van het internet. In de vorige publicatie van NTA (‘NTA, De nieuwe generatie
extreemrechts en haar online schaduw’) 1 beschreven we hoe extreemrechts via het internet
zijn boodschap verspreidt en nieuwe mensen bij de ideologie betrekt. In deze publicatie
zoomen we in op de meest extreme stromingen van extreemrechts: de nieuwe generatie
rechts–extremisten. Deze hangen veelal “accelerationisme” aan; het geloof dat als er een
strijd moet komen tegen vijanden, deze beter vandaag dan morgen kan uitbreken.
Aanslagen hebben als doel deze strijd aan te wakkeren.
Rechts-extremisme
In de Nederlandse samenleving zijn er zorgen over de dreiging van rechts-extremisme. Deze ontstonden na de rechts-terroristische aanslag in Nieuw-Zeeland (Christchurch) in maart 2019 en zijn versterkt door enkele copy-cat aanslagen daarna in de Verenigde Staten (El Paso) en Europa (Oslo, Halle). Deze zorgen zijn geen juiste afspiegeling van de werkelijke dreiging. De extreemrechtse scene in Nederland is klein, gefragmenteerd en vrijwel geweldloos. Er bestaat echter ook in Nederland het risico dat een extreemrechts georiënteerde eenling online inspiratie opdoet of dat een gewelddadige eenling copy-cat gedrag vertoont naar aanleiding van een aanslag zoals in Christchurch.
Rechts terrorisme
Een rechts-terroristische aanslag door een eenling in Nederland is voorstelbaar. Deze inschatting is vooral gebaseerd op de mogelijkheid dat een Nederlandse (internet-) eenling radicaliseert en tot een rechts-extremistisch geïnspireerde geweldsdaad overgaat. Rechts-extremistische groepen in Nederland zijn marginaal en niet-gewelddadig. Rechts-terroristisch geweld in andere Europese landen vertaalt zich niet automatisch in aanslagen in Nederland.
Risico copy-cat Christchurch
De daders van El Paso, Oslo en, meest recent, Halle hebben zich sterk laten inspireren door de rechts-terroristische aanslag van Brenton Tarrant in Christchurch. Daarmee is het in DTN 50 gesignaleerde gevaar voor copy-cat gedrag als gevolg van de aanslagen in Nieuw-Zeeland een reëel risico geworden. Zowel de aanslagpleger van El Paso (20 doden) als die van Oslo had, net zoals Tarrant, de aanslagen aangekondigd op een internationaal internetforum. En ook zij gebruikten de in rechts-extremistische kringen populaire ‘omvolkingstheorie’ om hun rechts-terroristische aanslagen te onderbouwen. De centrale these van de ‘omvolkingstheorie’ is dat er een grote demografische vervanging gaande is van Europese ‘stamvolken’ in de Westerse wereld door de toename van het aantal migranten die wordt veroorzaakt door een doelbewuste migratiepolitiek van de politieke elite. Wat opvalt is dat de manifesten van Christchurch en El Paso behalve traditionele rechtse thema’s ook elementen bevatten die vaak als ‘links’ worden gezien, zoals kritiek op het internationale bedrijfsleven en aandacht voor ecologie; dit laatste thema is overigens ook een element in rechts-extremistisch gedachtengoed. Ook Nederlanders zijn actief op internetfora zoals 4Chan, 8kun en EndChan waarop, naast heel veel andere content, volop rechts-extremistische content wordt gedeeld. Ook in Nederland zijn er signalen over radicaliserende personen met rechts-extremistische oriëntatie. Het kan mede daarom niet worden uitgesloten dat daardoor een Nederlandse eenling al dan niet via internet radicaliseert en tot een terroristische daad overgaat.