Commissie Rechtsstatelijkheid in Verkiezingsprogramma's

De commissie heeft bij tien van de achttien onderzochte partijprogramma’s voor-
stellen aangetroffen die de toets aan de minimumnormen van de rechtsstaat niet
doorstaan. Bij de vorige verkiezingen in 2021 scoorden zeven van de veertien on-
derzochte partijprogramma’s één of meer rode vlaggen.
De diskwalificatie rood betreft met name voorstellen op het vlak van immigra-
tie en asiel, zoals bijvoorbeeld het hanteren van zogeheten asielquota, doch ook
het opleggen van zwaardere minimumstraffen, die de onafhankelijkheid van de
rechter om op maat in individuele gevallen recht te spreken aantasten. Een aantal
voorstellen kreeg eveneens rood omdat deze openlijk discrimineren ten opzichte
van bepaalde groepen burgers of hen de toegang tot de rechter wordt ontzegd of
belemmerd.
Echter, is er ook tijdens de analyse van de verkiezingsprogramma’s bij de commis-
sie een beeld ontstaan van toenemende aandacht bij het merendeel van de partij-
en voor een verdere aanpassing en versterking van de democratische legitimatie
van het bestuur. Diverse partijen doen een voorzet om niet langer meer wantrou-
wen, maar juist vertrouwen uitgangspunt van overheidshandelen te laten zijn. Een
overheid met een menselijk gezicht geldt als één van de lijnen die de verschillende
verkiezingsprogramma’s aan elkaar bindt, waarbij ook wordt teruggekeken naar de
toeslagenaffaire en de gang van zaken rond de gaswinning in Groningen.