Gemeenteraadsverkiezingen
Na de gemeenteraadsverkiezingen van maart haalden anti-fascisten opgelucht adem. Hier en daar was zelfs sprake van een uitgesproken juichstemming: Extreem-rechts behaalde twee zetels tegen 88 in 1984. In Utrecht blijft Wim Vreeswijk namens het Nederlands Blok zitting houden in de gemeenteraad en in Schiedam keert Ad Bierhuizen voor een tweede raadsperiode terug. Verder kwamen extreem-rechtse partijen in Amsterdam en Rotterdam in geen enkele deelraad terug. In 1994 wist de CD 78, de CP’86 negen en het Nederlands Blok één zetel te behalen. Door allerlei ruzies, royementen, tussentijdse verkiezingen en dergelijke was het aantal bezette zetels al ernstig teruggelopen. Maar op een dusdanige genadeslag had niemand gerekend.
De extreem-rechtse partijen zelf reageerden nogal wisselend op de uitslag: “Ordinaire stembusfraude” volgens Janmaat. “De storingen bij de stembusmachines in bijvoorbeeld Den Haag waren er echt niet voor niets. Door middel van storingen konden stemmen op de CD worden weggepoetst.”
De Volksnationalisten Nederland (VNN) reageerden nog opmerkelijker: “Zoals te verwachten was, zijn de nationalistische partijen uit bijna alle gemeenteraden weg gestemd. Geheel onverwachts kwam dat niet, want juist om deze redenen werd immers de VNN begin 1997 opgericht.” Jawel, je leest het goed, de VNN is opgericht om alle extreem-rechtse partijen uit de raad te houden.
De CP’86 reageerde ook verrassend. Op hun homepage werden de kiezers die op de CP’86, CD, VNN en Lijst Glimmerveen bedankt voor de stemmen, waarbij volledig voorbij gegaan wordt aan de door de CP’86 zelf veroorzaakte versplintering.
De Nederlands Volksunie (NVU) deed onder de naam Lijst Glimmerveen mee in Arnhem en Den Haag. Er was niet op tijd een notaris gevonden om de NVU opnieuw op te richten, wat wel nodig was voor deelname onder eigen naam. In geen van beide steden werd een zetel behaald.
Glimmerveen verklaarde dat hij enigszins verbaasd was dat Kusters niet verkozen was in de Arnhemse raad. “Er zijn dertigduizend folders verspreid en van enige concurrentie was geen sprake: Alleen de CD deed mee, maar die werd aangevoerd door drugshandelaar Selhorst”, aldus Glimmerveen.
De enige plek waar een vrolijk geluid te horen was, was in het hoofdkwartier van het Nederlands Blok. Vreeswijk was zo blij dat hij zijn zetel mocht behouden dat er een fles werd open getrokken. “De concurrentie is verslagen. Janmaat wordt in mei weggevaagd. Ik ga morgen contact opnemen met mijn Belgische vrienden om de zaak hier over te nemen”. Kennelijk had het Vlaams Blok een iets realistischere kijk op de uitslag, want het Nederlands Blok doet niet mee aan de kamerverkiezingen.
Overigens is ook Vreeswijks reactie verrassend, omdat het Nederlands Blok door overlopers van de CD de afgelopen jaren in totaal acht Gemeenteraadsleden had verzameld. Verder wilde het Blok ook in Leeuwarden en Ede meedoen, maar wist in geen van beide gemeentes voldoende handtekeningen te verzamelen.
Naast de bekendere extreem-rechtse partijen deden er ook diverse afsplitsingen van deze partijen op lokaal nivo mee. En dat met iets meer succes.
In Heerhugowaard deed Piet Carnas mee met zijn Politieke Partij Heerhugowaard (PPH). Deze partij noemt zichzelf revolutionaire multifunctionele partij. Carnas was in 1994 nog lijsttrekker voor de CD in Heerhugowaard. De PPH doet mee met wat lekker in het gehoor liggende items als betere ouderenzorg, aandacht voor minima en harde aanpak van criminaliteit. Typische CD-items lijkt Carnas voor gezien te houden. Met deze boodschap weet Carnas wel een zetel te behalen en komt hij in de raad.
In Enschede deed de Stadspartij aan de raadsverkiezingen mee en behaalde één zetel. De Stadspartij was een initiatief van Ferdi Lammerink die vier jaar geleden zijn ondersteuningshandtekening zette voor de CD. Verder woonde het CD-raadslid Willem van Straalen enige tijd bij hem in huis. De lijsttrekker van de Stadspartij, Henk Stuivenberg kwam kort voor de verkiezingen nog in het nieuws, nadat hij een ruzie met een collega-ondernemer beslechtte door voor anderhalve ton schade aan te richten bij diens winkel.
Een opmerkelijke nieuwkomer was Nederland Mobiel (niet te verwarren met Mokum Mobiel). Deze partij deed in twaalf gemeentes mee en behaalde vier zetels: één in Beverwijk, één in Zoetermeer en twee in Spijkenisse. De partij komt voort uit de Stichting Pro Auto en profileert zich op extreem-rechtse items (ze stelt zich met nadruk rechts van de VVD op). Behalve meer aandacht voor auto’s wil Nederland Mobiel illegalen opsporen en uitzetten, de ontwikkelingshulp beperken en criminaliteit bikkelhard aanpakken. Asielzoekers mogen Nederland alleen nog in wanneer hun leven gevaar loopt. Nederland Mobiel is een uiterst rechtse partij, die zich sterk maakt voor auto’s en tegen immigratie. 
In Rotterdam leverde deze stellingname een probleem op. Taxi-voorman J. de Bruijne stelde zich kandidaat voor Nederland Mobiel. De Bruijne stond echter ook al op de lijst voor de VNN en werd van beide kandidatenlijsten geschrapt.
Nederland Mobiel doet overigens ook een gooi naar een zetel in het parlement. De landelijke lijst wordt aangevoerd door Ton Linssen, wethouder in Bergen op Zoom voor de Lijst Linssen. Dat Linssen de nodige rare ideeën heeft kun je lezen in de Kafka-Nieuwsbrief nummer 1 van 1997. Linssen heeft volgens Janmaat ooit geopperd dat hij kandidaat wil staan voor de CD bij de Tweede Kamerverkiezingen in 1998. Kennelijk is zijn keuze iets anders uitgepakt.
Verder deden er in diverse plaatsen nog enkele partijen mee die (voormalige) rechts-extremisten in hun midden hadden. Burgerbelang Regio Eindhoven behaalde geen zetel. Deze partij bestaat voornamelijk uit ex-CD’ers uit de regio Eindhoven, waaronder enkele gemeenteraadsleden.
In Heerlen deed de Lijst Rijks mee, onder aanvoering van Ton Rijks. Hij werd in 1994 gekozen als raadslid voor de CD, maar stapte na enkele maanden uit de partij.
In Amsterdam deden Leefbaar Amsterdam en de Partij van de Mensenrechten mee. Leefbaar Amsterdam is de partij van Henk Bakker, die vier jaar geleden zij intrede deed in de Amsterdamse politiek. Hij probeert, net als vier jaar geleden, stemmen te winnen op anti-buitenlandersentimenten. Bakker is verkozen in de deelraad West, maar niet in de gemeenteraad. Bij de Partij van de Mensenrechten staan diverse bestuursleden van de Turkse Federatie op de kandidatenlijst. De Turkse Federatie is een mantelorganisatie van de Grijze Wolven. Een andere opvallende kandidaat is Hendrie Fernand, alias Henkie Tof, alias Mohammed Abdul Kareem. Fernand kwam vroeger regelmatig in opspraak vanwege zijn voorliefde voor wapens. In 1995 bekeert hij zich tot de islam en richt de Nation of Islam afdeling Nederland op. Fernand is een berucht anti-semiet.
Meest opmerkelijk is misschien nog wel de Gehandicapten Partij Nederland, die in Lelystad meedeed onder aanvoering van Paul Otter. Otter stond in 1985 en 1986 twee maal kandidaat voor de toenmalige Centrumpartij. De partij behaalt geen zetel.
Tweede Kamerverkiezingen
Na het debacle van de Gemeenteraadsverkiezingen heeft alleen de CD nog kamerpretenties. Zij stelde een kandidatenlijst op van maar liefst dertig kandidaten (waarvan zich er één inmiddels heeft teruggetrokken). De eerste drie kandidaten zijn de huidige kamerleden Hans Janmaat, Wil Schuurman en Wim Elsthout (Elsthout is de opvolger van de in december overleden Cor Zonneveld).
De aanloop voor de Kamerverkiezingen verloopt moeizaam. De CD heeft grote moeite om in alle 19 kieskringen de vereiste dertig handtekeningen te verzamelen. In een flink aantal kringen worden handtekeningen geronseld door geld te bieden aan daklozen of junkies. Het Arnhemse CD-raadslid Henny Selhorst en zijn fractiemedewerker Tom Worm maken het helemaal bont. Zij geven verslaafden in Nijmegen 25 gulden of een portie heroïne voor elke handtekening. Selhorst en Worm worden met een derde CD’er gearresteerd en zij moeten zich op 19 mei voor de rechter verantwoorden voor handel in verdovende middelen. Selhorst kan een flinke straf verwachten. Het is namelijk al de derde keer sinds hij is gekozen als raadslid voor de CD dat hij gearresteerd wordt op verdenking van dealen. In september 1994 wordt hij veroordeeld tot een half jaar cel en in oktober 1995 krijgt hij 18 maanden.
In Leiden, Utrecht, Arnhem, Almelo en Vlissingen werden ook daklozen en verslaafden geronseld door CD-aanhangers. In de kieskringen Nijmegen en Assen is de lijst inmiddels afgekeurd wegens gebrek aan handtekeningen.
Al deze moeite zal de CD overigens weinig opleveren. De partij blijft erg laag scoren in de peilingen.
Toekomst
Dat de toekomst voor extreem-rechts in Nederland er somber uitziet zal niemand ontkennen. Wat ze in de toekomst zullen doen is op dit moment moeilijk te overzien. Maar diverse organisaties maken al plannen.
De VNN hoopt op het verdwijnen van de CD uit de kamer en kondigt “een totaal andere werkwijze” aan. Deze zal “vele problemen, zoals wij die in het verleden gekend hebben, definitief uitsluiten”. Hoe zij dit willen doen blijft onbekend. De VNN zegt nadere gegevens later bekend te zullen maken, maar het lijkt er meer op dat de partij geen enkel idee heeft over deze andere werkwijze.
Janmaat hoopt in de Tweede Kamer terug te keren. Wat de rest van zijn partij dan moet weet hij ook niet precies: “Na de verkiezingen gaan we eens kijken met hoeveel we zijn (sic!), en dan gaan we ons beraden op wat ons te doen staat.” De enige concrete activiteit die Janmaat aankondigt is ledenwerving.
Het Nederlands Blok is kennelijk zo blij met haar ene zetel in Utrecht dat we geen verder activiteit hoeven te verwachten tot de volgende verkiezingen.
De CP’86 lijkt de klap van de verkiezingsnederlaag niet te zullen overleven. Alle ruzies over geld, drugsgebruik en slecht functioneren van kopstukken hebben de afgelopen maanden dusdanige druk op de organisatie gezet dat deze volledige uit elkaar is geklapt. Er zijn sterke aanwijzingen dat de partij op korte termijn opgeheven zal worden. Niet in de laatste plaats door de grote schulden die zijn opgebouwd bij met name de advocaten van de partij, de broertjes Anker. De kleine groep actieve leden zal zich na het opheffen van de partij waarschijnlijk aansluiten bij het ANS en de NVU. Wat de leiders Stewart Mordaunt en Martijn Freling gaan doen is volstrekt onduidelijk. Het is onwaarschijnlijk dat zij welkom zijn binnen ANS/NVU-kringen. Over Mordaunt gaan al langer geruchten dat hij de politiek wel gezien heeft. Freling is al enkele weken onbereikbaar voor partijgenoten. Zijn telefoon is afgesloten en hij schijnt zich in België teruggetrokken te hebben. Waarschijnlijk is hij overal uitgekotst wegens zijn drugsgebruik en financiële malversaties.
De NVU zal niet aan de parlementsverkiezingen meedoen, aangezien ze niet kan voldoen aan de opgeschroefde handtekeningeneis. De leden van de partij zijn voornamelijk actief binnen ANS-kringen en zien het meeste heil in buitenparlementaire acties. Omdat het in Nederland erg moeilijk is om als neonazi de straat op te gaan, duiken de ANS’ers de laatste maanden vooral in België op, maar zullen zeker ook pogingen doen in Nederland van zich te laten horen. Ook zullen mogelijke ‘ondergrondse’ acties van extreem-rechts uit deze hoek komen. Het gaat hier overigens maar over circa dertig mannen, waar het bovendien een komen en gaan is.
Met de extreemrechtse partijpolitiek lijkt het voorlopig gedaan, zelfs wanneer Janmaat onverhoopt toch nog in de Tweede Kamer komt. Een iets serieuzere dreiging lijkt nu te komen van fascistische groepen die zich niet op vertegenwoordiging richten als het ANS en Voorpost.
