Home » Atomwaffen Division

Atomwaffen Division

Filter

Artikelen

1 resultaten

“Ik ga haar met een Glock 17 vermoorden”

Hoe een groepje jongeren op internet in enkele maanden radicaliseert In mei 2020 vormt zich op Instagram en Telegram een groep jongemannen onder de naam ‘De Nationale Storm Vereniging’. Enkele tientallen mannen zijn hier tot nog toe kortere of langere tijd betrokken. Inmiddels heet de groep ‘National Socialist Dutch Movement’, staat één deelnemer voor de… Lees verder

In de media

5 resultaten

Netwerk van haat

Inlichtingenexperts waarschuwen de Nederlandse overheid voor het groeiende gevaar van rechtsextremisme. In gesloten chatgroepen delen jonge jongens steeds hardere nazipropaganda. Ze verheerlijken terreuraanslagen zoals die op moskeeën in Christchurch waarbij tientallen doden vielen. Extremisten zijn op zoek naar ‘school shooters’, gefrustreerde pubers die worden doordrenkt met haat tegen joden, moslims en seksuele minderheden. Ze delen informatie over wapens en over potentiële doelwitten. In sommige landen staan zulke groepen al op terreurlijsten. In Nederland niet. Heeft de overheid voldoende zicht op deze nieuwe dreiging?

Zembla duikt in het netwerk van haat, de donkere online wereld waar hedendaagse nazi’s dromen van een rassenoorlog.

De boekenkast van extreemrechts

Overal in de westerse wereld wordt gewaarschuwd voor rechtsextremistische groepen en eenlingen. Liberale democratieën wereldwijd worstelen met de opkomst van rechtsextremisme. Zembla onderzocht deze wereld voor de uitzending Netwerk van Haat en kwam zo ook de boekenkast van de beweging op het spoor.

Publicaties

6 resultaten

Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 58

Jaar:
2023
Taal:Aantal blz:
47
Soort Uitgave:
Beschrijving:
Rechts-extremisme
De terroristische dreiging vanuit rechts-terroristische bewegingen, zoals het accelerationisme, is onveranderd. De omvang van de beweging is echter niet gegroeid en de zeer verontrustende uitingen op het internet hebben zich in Nederland vooralsnog niet vertaald naar daadwerkelijke aanslagen. Wel is het zorgelijk dat enkele honderden jonge Nederlanders online actief rechts-terroristisch gedachtegoed verspreiden en daders van terroristische aanslagen vereren. Daarnaast bestaan er zorgen over een verdere normalisering van rechts-extremistisch gedachtegoed in het maatschappelijke en politieke domein.

(…)

Koranvernielingen zetten Nederland op radar jihadistische organisaties
Mondiale jihadistische organisaties beschouwen Nederland al langer als legitiem doelwit voor een aanslag. Als gevolg van recente koranvernielingen in ons land (zie kader Koranvernielingen in Nederland en Zweden) is Nederland echter nog nadrukkelijker in beeld gekomen. Verscheidene pro-ISIS kanalen hebben via sociale media opgeroepen tot vergeldingsacties tegen westerse landen, waaronder expliciet Zweden en in mindere mate Nederland. Eind januari had een mediaorganisatie verbonden aan ISKP, de Afghaanse tak van ISIS, naar aanleiding van de koranvernielingen dreigementen geuit tegen ‘ongelovigen’. Nederland werd daarin specifiek genoemd als doelwit. In een eind februari 2023 verschenen videoproductie komt de voorman van de anti-islambeweging Pegida in beeld. Ook verscheen in het Engelstalige magazine van ISKP een poster met daarin de Nederlandse en Zweedse vlag verwerkt en de oproep om aanslagen te plegen op onder meer winkels, politieagenten en muziekconcerten.
Het bleken geen loze dreigementen. Begin februari werden in Istanboel twintig personen verbonden aan ISKP gearresteerd wegens aanslagplannen op diplomatieke posten van westerse landen, waaronder het Nederlandse en Zweedse consulaat in Istanboel, en op kerken en synagogen. Turkse media meldden dat de Turkse inlichtingendienst vreesde dat ISKP haar aanhangers in Turkije opdracht had gegeven de aanslagen te plegen als vergelding voor koranvernielingen in Zweden en Nederland. Negen westerse landen, waaronder Nederland, Zweden en de Verenigde Staten, hadden vanwege de spanningen en toegenomen dreiging de week ervoor hun consulaten in Istanboel voor enige tijd gesloten.
Zweden sloot op 11 april uit veiligheidsoverwegingen ook zijn ambassade in de Pakistaanse hoofdstad Islamabad. In Zweden zelf werden op 4 april 2023 vijf mannen aangehouden op verdenking van het voorbereiden van een terroristische aanslag. Volgens de Zweedse veiligheidsdienst hebben de potentiële aanslagplegers banden met internationale ISIS-netwerken via groepen op Facebook. In deze groepen zaten ISIS-strijders en werd geld ingezameld voor de terroristische organisatie. Sinds de koranverbranding van januari zou er in Zweden sprake zijn van meerdere concrete aanslagdreigingen. Uit angst voor nieuwe terroristische aanslagen voerde de Zweedse politie onder andere de beveiliging op van symbolisch belangrijke objecten. In Zweden blijft het dreigingsniveau voorlopig onveranderd op 3 (op een schaal van 5).
Jihadistische organisaties halen vaker expliciet landen aan in hun terroristische propaganda. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat dit niet altijd leidt tot een toename van het aantal aanslagen in die landen. De aanslagdreiging in Istanboel en in Zweden toont net als de aanslagen op de redactie van het satirische tijdschrift Charlie Hebdo evenwel aan dat jihadistische organisaties zich bij hun keuze voor een doelwit kunnen laten leiden door incidenten in het Westen, die door hen opgevat worden als godslastering.
Terroristische groeperingen grijpen de ervaren godslastering bovendien aan om hun terroristische boodschap te versterken en het gebruik van geweld te rechtvaardigen. Op deze manier proberen ze geradicaliseerde individuen in Europa te inspireren tot het plegen van een aanslag zonder daarbij zelf actief voorbereidingen te hoeven treffen. Daders van aanslagen in reactie op ervaren godslastering zijn in de meeste gevallen niet verbonden aan terroristische groeperingen, maar beweren doorgaans te handelen uit persoonlijke overtuiging. Aanslagen uit het verleden tonen aan dat moslims van verschillende religieuze oriëntatie (soennitisch, sjiitisch, salafistisch, soefistisch) vatbaar kunnen zijn voor oproepen tot vergelding, zelfs als die jaren geleden zijn gedaan. Zo stak in augustus 2022 een man de Brits-Indiase schrijver Salman Rushdie meerdere malen tijdens een lezing. De dader had zich mogelijk laten inspireren door het doodsvonnis van Rushdie dat de geestelijk leider van Iran, Ayatollah Khomeini, in 1989 had uitgesproken na publicatie van het werk De Duivelsverzen. Half april 2023 plaatste een islamitische geestelijke in Pakistan op sociale media een hernieuwde oproep om Geert Wilders te doden. Aanleiding hiervoor was de tekenwedstrijd voor Mohammedcartoons die Wilders in 2018 wilde organiseren.
Op korte termijn draagt de jihadistische propaganda, waarin Nederland expliciet wordt genoemd als land dat zich schuldig maakt aan godslastering, bij aan een verhoogde terroristische dreiging tegen ons land en onze belangen in het buitenland. De dreiging tegen Nederlandse doelwitten in landen waar aan ISIS gelieerde cellen reeds actief zijn, is groter dan in Nederland zelf.

KADER – Koranvernielingen in Nederland en Zweden
Op 22 januari verscheurde de voorman van de anti-islambeweging Pegida een koran tijdens een demonstratie voor het tijdelijke Tweede Kamergebouw in Den Haag. Op 12 februari deed hij hetzelfde tijdens een demonstratie in Utrecht, op 22 maart in Leiden en op 15 april voor het gemeentehuis in Amsterdam. In Zweden verbrandde een Deense anti-islamactivist op 21 januari 2023 een koran voor de Turkse ambassade. In april 2022 verbrandde hij al meerdere korans tijdens een controversiële tour door Zweden, die leidde tot hevige ongeregeldheden in meerdere steden.
In verscheidene islamitische landen hebben de koranvernielingen geleid tot boze reacties en demonstraties tegen onder meer Zweden en Nederland. Woede over ervaren heiligschennis of godslastering wordt in Nederland veelal geventileerd binnen de kaders van de democratische rechtsstaat zoals door demonstraties of petities. In Amsterdam vroeg de Fractievoorzitter van DENK aan de burgemeester om eventuele toekomstige Koranverscheuringen in de stad te verbieden. De landelijke afdeling pleitte voor een nationaal verbod op het verscheuren van heilige boeken.
In het verleden hebben extremistische moslims in westerse landen echter ook aanslagen gepleegd in reactie op godslastering, zoals de aanslag op de redactie van het satirische weekblad Charlie Hebdo (2015). Het bekendste voorbeeld in ons land is de moord op Theo van Gogh in 2004 door een lid van het jihadistische netwerk de Hofstadgroep.
(…)
Rechts-extremistische Dreiging

De rechts-extremistische dreiging, inclusief het rechts-terrorisme, is in de afgelopen jaren diffuser en onvoorspelbaarder geworden. Dat geldt zowel voor Nederland als voor andere westerse landen. Een minderheid van de rechts-extremisten vormt een gewelddadige dreiging. Een ander deel is actief bezig met het normaliseren van hun intolerante gedachtegoed.

Rechts-terrorisme
Geweldsdreiging rechts-terrorisme blijft voorstelbaar
Binnen Nederland komt de voornaamste rechts-extremistische geweldsdreiging van online aanhangers van accelerationistisch en vergelijkbaar rechts-terroristisch gedachtegoed. Het accelerationisme is gebaseerd op de omvolkingstheorie.(1) Aanhangers willen met terroristisch geweld een rassenoorlog bespoedigen, waarmee het huidige politieke bestel kan worden vervangen door een witte etnostaat. Er zijn waarschijnlijk een paar honderd Nederlandstalige aanhangers van deze ideeën. Dit aantal lijkt in het afgelopen jaar niet te zijn toegenomen, maar er is binnen de beweging wel sprake van verloop. Daarnaast trekken meer ervaren deelnemers aan online netwerken zich met een select groepje bekenden terug in besloten appgroepen.
Het Nederlandse rechts-terroristische milieu blijft een lage organisatiegraad kennen. Het gaat met name om vatbare jongens en mannen van dertien tot eind twintig, die vaak een instabiele thuissituatie kennen en soms kampen met psychosociale of psychopathologische problemen. Deze problematiek kan het aangaan van sociale contacten in de fysieke wereld bemoeilijken, waardoor ze op zoek gaan naar digitale aanspraak. Online delen ze een eigen taalgebruik en iconografie, bijvoorbeeld via memes (zie kader Memes als rechts-extremistisch communicatiemiddel).
Nieuwe leden die zich bij onlinegroepen aansluiten halen inspiratie uit ontmantelde organisaties als Atomwaffen Division of The Base, losse extremistische of terroristische tekstfragmenten en de daden van eerdere aanslagplegers. Nederlandse aanhangers van het accelerationisme knippen en plakken vaak stukjes gedachtegoed om hun persoonlijke rechts-terroristische ideologie samen te stellen (zie kader Extremisme onvoorspelbaar door ‘knip-en-plakideologieën’). Sommigen zoeken een passende ideologie bij hun geweldslust. Hun veranderlijke ideologische onderbouwing kan het makkelijker maken om over te stappen van de ene naar de andere onlinegroep, of om van meerdere groepen tegelijkertijd lid te zijn. Omdat uitgewerkte extremistische ideologieën in deze onlinegroepen beperkt aan bod komen, en er vooral oppervlakkige gewelddadige denkbeelden worden gedeeld en aanslagplegers worden geëerd, zijn deze groepen mogelijk toegankelijker voor nieuwe geïnteresseerden.
In Nederland hebben leden uit dit rechts-terroristische onlinemilieu geen terroristische aanslagen gepleegd. Ook wereldwijd blijft het aantal aanslagen uit accelerationistische hoek vooralsnog relatief beperkt, zeker in de afgelopen jaren.

KADER – Memes als rechts-extremistisch communicatiemiddel
Memes zijn binnen rechts-extremistische groepen op het internet populair, omdat ze vaak als grap verpakte extreemrechtse ideeën online in een kort tijdsbestek op een eenvoudige en subtiele manier kunnen verspreiden onder een breder publiek. Het gevolg van dergelijke memes kan zijn dat de inhoud niet meer als problematisch wordt gezien en genormaliseerd wordt in publieke debatten. Rechts-extremisten en –terroristen delen in hun eigen online communities memes met een meer expliciete extremistische inhoud, zoals hun fascinatie voor geweld en wapens, en hun bewondering voor rechts-terroristische aanslagplegers.
Wel worden in Nederland en andere Europese landen steeds meer geradicaliseerde rechts-extremistische jongeren gearresteerd, meestal vanwege (online) opruiing of het verspreiden van terroristische content. Wanneer er toch aanslagplannen worden onderschept, zijn die vaak nog in een vroeg stadium. Dat er steeds meer arrestaties worden verricht betekent niet zozeer dat er meer rechts-terroristische activiteiten plaatsvinden, maar vooral dat veiligheidsdiensten beter zicht hebben op de al langer bestaande dreiging.
Nederland kent historisch gezien weinig rechts-extremistisch geweld (zie kader Grote verschillen in rechts-extremistisch geweld in Europa), maar de Nederlandse aanhangers lijken door hun online activiteiten in een internationale omgeving los te staan van deze geweldloze traditie. Hierdoor is het risico dat ze overgaan tot geweld groter. Tegelijkertijd kan het ontbreken van georganiseerde rechts-extremistische netwerken, die geweldsdaden zouden kunnen faciliteren, weer een dempende werking hebben op de geweldsdreiging. Ten slotte roept de jeugdige leeftijd van de groep de vraag op in hoeverre zij op dit moment in staat zijn om een aanslag met enige complexiteit te plannen (zie kader Rechts-extremistisch geweld in Europa zelden door jongeren).
KADER – Grote verschillen in rechts-extremistisch geweld in Europa
Ondanks de toegenomen aandacht voor rechts-extremisme is er in Europa sinds 1990 sprake van een afname van geweld uit die hoek, waarbij 2021 zelfs een van de minst gewelddadige jaren was – al dan niet vanwege de coronapandemie. Er bestaan grote verschillen in rechts-extremistisch geweld in afzonderlijke Europese landen. In absolute aantallen vindt het meeste geweld plaats in Duitsland, gevolgd door het Verenigd Koninkrijk, Italië, Griekenland en Spanje. Afgezet tegen het aantal inwoners vindt het meeste geweld plaats in Griekenland en Duitsland, terwijl ook de Scandinavische landen hoog scoren. Nederland kent historisch gezien erg weinig rechts-extremistisch geweld, met slechts enkele bekende geweldsincidenten tussen 2015 en 2022. Verschillen bestaan ook in doelwitkeuzes: waar het geweld in Noord-Europa vooral is gericht tegen etnische en religieuze minderheden, worden in Zuid-Europa juist politieke tegenstanders zoals antifascisten aangevallen.

KADER – Rechts-extremistisch geweld in Europa zelden door jongeren
Het meeste rechts-extremistisch geweld binnen Europa is van andere aard dan de aanslagen waarover accelerationisten online fantaseren. Grootschalige of voorbereide aanslagen als in Bratislava in 2022 blijven uitzonderingen. Volgens het Noorse wetenschappelijke onderzoeksbureau C-Rex waren bij de 26 extreemrechtse aanslagen in West-Europa met dodelijke afloop tussen 2015 en 2022 slechts vijf daders jonger dan 25 jaar betrokken, van wie er één minderjarig was. Maarliefst twaalf daders waren boven de veertig. Terwijl met name jongeren online terroristische content verspreiden, zijn de daadwerkelijke aanslagplegers in Europa vaak een stuk ouder.
Op vrijdag 23 december 2022 schoot een Franse man van 69 drie Koerden dood in Parijs. Daarnaast raakten drie personen zwaargewond. Hij verklaarde een ‘pathologische haat’ te hebben jegens buitenlanders en koesterde specifieke wrok tegen de Koerdische gemeenschap. In 2021 verwondde dezelfde man met een sabel ook al enkele mensen bij een vluchtelingenkamp. In afwachting van zijn proces verblijft hij in een psychiatrische instelling. De Franse autoriteiten behandelen de zaak als een haatmisdrijf en niet als terrorisme.
De aanval vertoont overeenkomsten met een aanslag op een migrantencentrum in het Engelse Dover, op 30 oktober 2022. Twee mensen raakten licht gewond nadat een 66-jarige Brit meerdere brandbommen gooide. De man pleegde kort daarna zelfmoord. Ook bij deze aanslag was er waarschijnlijk sprake van psychische of psychosociale problemen. Hoewel deze aanslag aanvankelijk ook niet werd beschouwd als terrorisme, veranderde dat nadat rechts-extremistische berichten van de dader werden aangetroffen op sociale media. Beide aanslagen lijken voort te komen uit een koppeling van diepgewortelde haat tegen buitenlanders of moslims met persoonlijke rancune en tegenslag, negatieve ervaringen met de overheid en soms enkele ideologische componenten.

Het blijft evenwel zorgelijk dat het rechts-terroristische onlinemilieu ook in Nederland aanhangers kent. De aanhangers van dit gedachtegoed, zowel in Nederland als daarbuiten, kunnen zich jarenlang onderdompelen in rabiate content, totdat een los incident hen aanzet tot concreet geweld. Door de internationale ideologische verwevenheid en het online karakter kunnen aanslagen in het ene land potentiële aanslagplegers aan de andere kant van de wereld inspireren tot het plegen van een vergelijkbare daad. De aanslagpleger op een lhbti-bar in Bratislava begin oktober 2022 raakte in eerste instantie geïnspireerd door de aanslag in Christchurch in 2019 en werd door een rechts-terroristische aanslag in het Amerikaanse Buffalo in mei 2022 aangezet om zelf actie te ondernemen. Kopieergedrag wordt binnen het rechts-terroristische onlinemilieu actief gestimuleerd. Dit hoeft niet op korte termijn plaats te vinden: onderzoek toont aan dat rechts-terroristische copycats ruim de tijd kunnen nemen om hun aanslagen te plannen. De daadwerkelijke ideologische, praktische en psychosociale voorbereiding op een aanslag kan lang duren.

Rechts-extremisme
Het rechts-extremistische landschap in Nederland
De alt-rightbeweging vormt samen met de accelerationisten de zogeheten ‘nieuwe generatie’ rechts-extremisten. Aanhangers van deze generatie dragen in tegenstelling tot klassieke rechts-extremisten als neonazi’s geen zichtbare rechts-extremistische symbolen, kleding of kapsels. Daardoor zijn zij in het openbare leven veel minder direct als zodanig herkenbaar. De alt-rightbeweging in Nederland bestond voorheen vaak uit relatief jonge hoogopgeleide mannen. Door onder andere de normalisering van het gedachtegoed en het naar de achtergrond verdwijnen van groeperingen als Erkenbrand is deze samenstelling veranderd naar een meer diverse groep qua leeftijd en opleidingsniveau.
De nieuwe generatie rechts-extremisten streeft, zoals in de vorige paragraaf gesteld, een witte etnostaat na en vreest de ‘omvolking’ van Nederland (en andere Westerse landen). Vaak leggen ze de schuld van de veranderende bevolkingssamenstelling bij de overheid en haar instituties die doelbewust en met een kwaadaardig motief migratie zouden bevorderen. Daarnaast houden ze ook feministen en de lhbti-gemeenschap verantwoordelijk, omdat zij de voortplanting van het witte ras zouden belemmeren. Alt-rightaanhangers zien het gebruik van geweld om op korte termijn een rassenoorlog te ontketenen op dit moment als contraproductief voor de groei van de beweging. De alt-rightbeweging probeert vooral de publieke opinie en de heersende opvattingen in een land te beïnvloeden, al dan niet door deelname aan het democratisch bestel. Door steeds de rand van het toelaatbare op te zoeken en te shockeren zorgen ze ervoor dat extremistisch gedachtegoed steeds verder normaliseert. De grens tussen het accelerationisme en de alt-rightbeweging is met name online vrij diffuus. Binnen de alt-rightbeweging geldt de notie dat geweld ter zelfverdediging mogelijk niet te voorkomen is.
Door culturele en ideologische verschillen, maar ook door onderlinge sociale conflicten, blijft het rechts-extremistische landschap in Nederland gefragmenteerd. Het lukt groepen wel vaker om samen op te trekken, met de omvolkingstheorie als verbindende factor.
Normalisering van rechts-extremistisch gedachtegoed
Het afgelopen halfjaar is het steeds gangbaarder geworden om rechts-extremistisch gedachtegoed uit te dragen. Het openlijk en (vrijwel) kritiekloos bespreken van xenofoob en deels racistisch gedachtegoed is zichtbaar op sociale media, maar ook in het politieke discours, het publieke omroepbestel en het dagelijkse leven.
De geprojecteerde teksten op de Erasmusbrug tijdens de jaarwisseling zijn illustratief voor het streven om de rechts-extremistische beweging te normaliseren (zie kader Extremistische laserprojecties in Nederland). Door de vermenging van activistische en rechts-extremistische uitingen wordt rechts-extremistisch gedachtegoed toegankelijker gemaakt voor een breed publiek. Uit tactische overwegingen benoemen rechts-extremisten niet enkel de eigen ‘etnische superioriteit’, maar benadrukken ze vooral dat de Nederlandse ‘culturele identiteit’ bedreigd wordt door de komst van migranten. Men wijst daarbij bijvoorbeeld op het verdwijnen van ‘tradities’ zoals het uiterlijk van Zwarte Piet. Door in te spelen op de zorgen van een groter deel van de bevolking over het verlies van tradities, cultuur en identiteit, proberen rechts-extremisten grotere groepen gevoelig te maken voor de omvolkingstheorie.
KADER – Extremistische laserprojecties in Nederland
In Nederland vinden er sinds december 2022 laserprojecties plaats met racistische en antisemitische teksten. Deze rechts-extremistische laseracties dienen om propaganda te verspreiden, nieuwe leden aan te trekken en het gedachtegoed verder te normaliseren.
Zo werden in Venlo eind december teksten geprojecteerd op een UWV-gebouw en een winkel. Met oud en nieuw verschenen vervolgens teksten op de Erasmusbrug in Rotterdam tijdens het aftelmoment dat live op tv te zien was. De rechts-extremistische groepering die deze actie heeft opgeëist, lijkt hiermee het startschot te hebben gegeven voor deze nieuwe modus operandi in Nederland, ook wel projection bombing genoemd. Met relatief eenvoudige en goedkope middelen zorgt men voor een groot bereik, zeker wanneer het media-aandacht genereert. Zowel rechtse als linkse actievoerders in het buitenland, met name in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, maken al langer gebruik van dit soort projecties. Vooral een groepje neonazi’s in de VS lijkt ter inspiratie te dienen voor de projecties in Nederland. Sinds de jaarwisseling vonden er in Nederland laserprojecties plaats op het stadskantoor in Alkmaar (18 januari), het Anne Frank Huis in Amsterdam (6 februari), de Hemweg-centrale en een hotel in Amsterdam (rond 14 februari) en het gemeentekantoor in Eindhoven (tijdens carnaval op 20 februari).
Een deel van de projecties is opgeëist door een klein maar radicaal netwerk van nazi-sympathisanten dat nauwe banden onderhoudt met andere extreemrechtse en rechts-extremistische groeperingen. Vanuit deze groep gaat geen geweldsdreiging uit, maar sommige groepsleden nemen wel deel aan Telegramgroepen waar wordt gespeculeerd over het plegen van rechts-extremistische aanslagen. Er zijn meerdere verdachten aangehouden op verdenking van betrokkenheid bij de projecties. 
Het succes van acties van rechts-extremistische groeperingen wordt in grote mate bepaald door de aandacht die de acties opleveren. Voor deze groeperingen geldt dan ook dat elke vorm van publiciteit goede publiciteit is. Maar vergaande provocatie kan doelstellingen ook schaden. Dit is het geval wanneer rechts-extremistische teksten te uitgesproken antisemitisch of racistisch zijn, of bijvoorbeeld wanneer gekozen wordt voor locaties die zeer gevoelig liggen, zoals het Anne Frank Huis.
Voorbereiding op een gewelddadige confrontatie
De alt-rightbeweging tornt aan de grondrechten van groepen in de samenleving en ondermijnt zo de democratische rechtsorde. Waar aanhangers over het algemeen proberen hun extremere en gewelddadige ideeën te verhullen voor het bredere publiek, worden dergelijke uitingen wel in steeds grotere online groepen gedeeld. Ze bestempelen geweld daar als gerechtvaardigd onder het mom van ‘zelfverdediging’ of ‘noodzakelijk kwaad’.
Aanhangers van de alt-rightbeweging bereiden zich op verschillende manieren voor op een in hun ogen onvermijdelijke gewelddadige confrontatie met hun tegenstanders. Soms lijkt dit onschuldig. Zo beoefent men in deze kringen al dan niet gezamenlijk fysieke trainingen om het lichaam te zuiveren en fit te houden, maar ook om gevechtsvaardigheden op te doen. Problematischer wordt het wanneer men wapens probeert te verkrijgen. In DTN 56 is de interesse van rechts-extremisten in 3D-geprinte wapens reeds genoemd. Bij aanhoudingen in februari 2023 (zie kader Extremistische laserprojecties in Nederland) werden bij twee verdachten onder meer een kruisboog en 3D-geprinte kruisboogonderdelen in beslag genomen. Ook houden rechts-extremisten interesse in lidmaatschap van schietverenigingen. Het is bovendien zorgwekkend dat sommigen van hen een baan ambiëren bij Defensie.
De MIVD ziet sinds 2020 toegenomen interesse bij rechts-extremisten om voor de krijgsmacht te werken. Rechts-extremisme zou een bedreiging kunnen vormen voor de inzetbaarheid van de krijgsmacht en voor de democratische rechtsorde.
KADER – Extremisme onvoorspelbaar door ‘knip-en-plakideologieën’
Bij anti-institutioneel extremisten, maar ook bij rechts-extremisten, maken afgebakende ideologieën steeds meer plaats voor individuele knip-en-plakideologieën. Hiervan is sprake wanneer personen losse fragmenten van verschillende extremistische ideologieën samenvoegen tot een eigen persoonlijke overtuiging. Deze flarden gedachtegoed kunnen elkaar aanvullen, maar kunnen soms ook juist met elkaar in tegenspraak lijken. Aanhangers van complottheorieën over een kwaadaardige elite kunnen bijvoorbeeld elementen van rechts-extremisme, incelcultuur, spiritualisme, of christelijk en cultureel traditionalisme in hun ideologie vermengen. De wereldwijde verbondenheid via sociale media en andere online-platformen draagt in belangrijke mate bij aan de vorming van deze knip-en-plakideologieën: vatbare personen vinden in een vrijwel ongelimiteerd aanbod van extremistisch gedachtegoed altijd wel iets dat bij hen past. Zij vormen hun eigen extremistische profiel door uit het ideologisch aanbod juist die elementen te plukken, die de eigen onvrede rechtvaardigen. Ongeacht hun persoonlijke knip-en-plakideologieën delen anti-institutioneel extremisten wel een aantal vaste elementen, zoals het geloof in complottheorieën en een afkeer van de gevestigde orde.
Onduidelijke, veranderende en gemengde denkbeelden gaan vaak samen met persoonlijke grieven, zeer negatieve ervaringen met de overheid en psychische problemen. Dergelijke factoren kunnen sommige personen vatbaarder maken voor extremistisch gedachtegoed. De vermenging van vlagen ideologie met rancune of persoonlijke problematiek maakt het lastiger om extremisme als dusdanig te herkennen, en maakt de dreiging onvoorspelbaarder.
(1) Volgens de omvolkingstheorie veranderen bepaalde groepen, vaak ‘de Joden’ of ‘de linkse elite’, op planmatige wijze de bevolkingssamenstelling van Westerse landen, door witte mensen doelbewust te vervangen door mensen met een andere culturele of etnische achtergrond. Deze extreemrechtse complottheorie is ondergedompeld in antisemitisme en wordt verheerlijkt door rechts-extremistische aanslagplegers als Tarrant en Breivik.

European Union Terrorism Situation and Trend report 2021

Auteur:
Jaar:
2021
Taal:Aantal blz:
113
Soort Uitgave:
Beschrijving:

Interessante stukjes over extreemrechts, buiten het speciale hoofdstuk op blz 80-91:

Right-wing (RW) terrorism
In 2020, three EU Member States experienced four terrorist
incidents motivated by right-wing extremism. One terrorist
attack using firearms was committed in Germany and
resulted in the death of nine people;8 another attack plot in
Germany was disrupted. A failed attempt to attack a public
institution occurred in Belgium, while one plot was foiled in
France.
At least three of the four perpetrators were nationals of the
country in which the attack took place or was planned, and
one of them was female.
In 2020, 34 individuals were arrested in eight EU Member
States on suspicion of involvement in right-wing terrorist
activity. Where the offence leading to arrest was reported,9
the most frequent offences were membership of a
terrorist group and attack planning and preparation, often
accompanied by possession of weapons. The suspects
were predominantly male, with an average age of 38, and
nationals of the country in which they were arrested.
The perpetrator of the completed right-wing terrorist
attack in Hanau (Germany) was motivated by racist and
xenophobic ideas, but does not seem to have referred to
previous right-wing attacks like the one in Christchurch (New
Zealand) in 2019, or taken part in transnational right-wing
online communities.10
Arrests of suspects planning to commit terrorist or extremist
attacks were made in several EU Member States in 2020. It
is concerning to note the increasingly young age of suspects
– many of whom were minors at the time of arrest. Most
are linked to transnational violent online communities with
varying degrees of organisation.
These online communities espouse the ‘leaderless
resistance’ concept of the SIEGE culture and accelerationist
ideas. Such ideologies promote the view that attacks by
individuals or small groups, rather than large organisations,
are required to accelerate the anticipated breakdown of
society. This can be used to justify lone-actor attacks, like
those observed in 2019.
Right-wing terrorism and extremism continued
to comprise a very heterogeneous set of
ideologies, political objectives and forms of
organisation, ranging from lone individuals linked
to extremist online communities to hierarchical
organisations. Violent Neo-Nazi and white
supremacist groups were dismantled and/or
banned in several EU Member States, including
Germany and Spain. Their stated aim was to
attack those whom they considered ‘non-whites’,
including people of Jewish or Muslim faith, to
destroy the democratic order, and to create new
communities based on racist ideology. Some of
these groups financed their activities through
criminal means, including drug trafficking.
Combat training and access to weapons are
factors increasing the capabilities of rightwing
extremists to commit acts of violence.
Right-wing extremists often own, and in many
cases collect weapons, and they tend to have
an increasing interest in paramilitary training,
sometimes outside the EU, for example in
Russia.
In 2020 enhanced public awareness of climate
and ecological crises led right-wing extremists
to increasingly promote eco-fascist views.
According to eco-fascism, these crises can be
attributed to overpopulation, immigration and
the democratic systems’ failure to address them.
Video games and video game communication
applications were increasingly used in 2020
to share right-wing terrorist and extremist
propaganda, in particular among young people.
Right-wing extremists continued to use a variety
of online platforms, from static websites to
social media and messenger services.
In the EU, Turkish ultranationalists were
involved in confrontations with critics of
Turkish government policies, including Kurdish
protesters.

(…)

Among right-wing extremists also, COVID-19 was observed
to accelerate the trend of spreading propaganda online,
rather than offline. EU Member States noted an increase
in transnational right-wing activities online, while in-person
contact was limited by COVID-19 restrictions on movement.

Right-wing extremists exploited COVID-19 to
support their narratives of accelerationism and conspiracy
theories featuring anti-Semitism, and anti-immigration and
anti-Islam rhetoric. Left-wing and anarchist extremists also
incorporated criticism of government measures to combat
the pandemic into their narratives.

(…)

The level of activity concerning explosiverelated
attacks linked to right-wing terrorism
or extremism did not increase further
compared to 2019 and the identified trends.
The methods still included the commission
of arson and explosive attacks with simple
improvised incendiary devices (IIDs) or IEDs
constructed with readily available materials. In
addition, some incidents once more showed
that right-wing terrorists were still interested in
and capable of manufacturing more complex
HMEs, such as TATP and nitroglycerine.

(…)

Right-wing extremists discussed methods to use
COVID-19 as a weapon: close contact, airborne and fomite
transmissions were suggested as sources of contamination
targeting minorities, politicians, police officers and
medical staff. Shipping of contaminated products was
also suggested. Taking advantage of the COVID-19 crisis,
right-wing extremists further suggested attacks on critical
infrastructure, governmental facilities and the use of cyanide
to contaminate drinking products.

(…)

Links to larger criminal networks appear to be less common.
Nevertheless, an overlap between organised crime groups
and right-wing extremists, in particular with regard to
weapons procurement and drug trafficking, has been
observed. In January 2020 in Mallorca, for example, Spain
arrested 16 members of United Tribuns Nomads Spain,
the Spanish chapter of an international organisation linked
to drug trafficking and sexual exploitation of women. Part
of the group’s proceeds in Spain was used to finance its
members’ activities in violent right-wing extremist groups,
including football hooligans and neo-Nazi groups38. Also
in Spain, a transnational group trafficking in weapons,
including military weapons, was dismantled in late 2020. The
group was providing weapons to drug trafficking networks in
southern Spain. Three individuals were arrested, including a
German citizen who was linked to right-wing extremist and
neo-Nazi networks and had at his home a collection of Nazi
objects, uniforms and flags.

(…)

Organisations can rely on their members for funding
activities. Violent right-wing extremist organisations in
Finland and Sweden, for example, finance their activities
mainly through membership fees and donations from their
members and supporters. Poland observed that, in addition
to collections from members, right-wing extremist groups
fund their activities through legal private businesses run
by members or by selling nationalist paraphernalia.

(…)

RIGHT-WING TERRORISM
The number of convictions for right-wing terrorism
increased in 2020 (11) compared to 2019 (6). In Germany,
eight German nationals appeared before the Higher Regional
Court of Dresden on charges of participation in a terrorist
organisation and, in one case, leadership of a terrorist
organisation. Five of the defendants were also charged with
other offences of breach of the peace and grievous bodily
harm. The court determined that, in September 2018, the
defendants set up an extremist, right-wing orientated chat
group with the aim of initiating a violent overthrow of the
existing social order. They had planned demonstrations
to take place on the 4 October National Day in Berlin and
considered using firearms. A few days before that, a trial run
took place in the Schlossteichinsel area of Chemnitz, during
which five members of the group were arrested. Further
planning by the defendants was revealed, partly from data
saved on their mobile phones. On 24 March 2020, the court
found all eight defendants guilty. The leader of the group
was sentenced to five years and six months’ imprisonment,
while the other seven defendants were given prison
sentences between two years and three months and three
years and nine months.
In Lithuania, on 18 September 2020 the Vilnius Regional
Court sentenced one defendant to a prison term of two
years and four months after it established that the man,
who belonged to the right-wing extremist group Feuerkrieg
Division (FKD, ‘Fire War Division’), attempted to commit an
act of terrorism. On 5 October 2019, he placed an improvised
explosive device (IED) at a building but it failed to explode.
He was also convicted of holding explosives for terrorist
purposes and a firearms-related offence.

(…)

The average prison term for separatist and right-wing
terrorism-related offences in 2020 was six years, and for
left-wing terrorism-related offences it was five years. This
average is higher than the average for right-wing terrorismrelated
offences (three years) and separatist terrorismrelated
offences (four years), and lower than the average for
left-wing terrorism-related offences in 2019 (19 years).

Bijzonderheden: Rapportage over terreurdreiging in EU. Blz 80-91 bevat hoofdstuk dat gaat over extreemrechts.

Beter vandaag dan morgen

Rechts-extremistische accelerationistische online bewegingen
Jaar:
2020
Taal:Aantal blz:
64
Soort Uitgave:
Beschrijving:

De laatste jaren zijn er nieuwe vormen van rechtsextremisme ontstaan. Deze zijn veelal
gestoeld op bestaande ideeën, maar zijn ook aangepast aan ontwikkelingen, zoals de
opkomst van het internet. In de vorige publicatie van NTA (‘NTA, De nieuwe generatie
extreemrechts en haar online schaduw’) 1 beschreven we hoe extreemrechts via het internet
zijn boodschap verspreidt en nieuwe mensen bij de ideologie betrekt. In deze publicatie
zoomen we in op de meest extreme stromingen van extreemrechts: de nieuwe generatie
rechtsextremisten. Deze hangen veelal “accelerationisme” aan; het geloof dat als er een
strijd moet komen tegen vijanden, deze beter vandaag dan morgen kan uitbreken.
Aanslagen hebben als doel deze strijd aan te wakkeren.

Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 52

Jaar:
2020
Taal:Aantal blz:
38
Soort Uitgave:
Beschrijving:

Rechts-extremisme
In Europa, en ook in Nederland, is een rechts-terroristische aanslag door een eenling voorstelbaar. Hoewel de Nederlandse rechts-extremistische offline scene wordt gekenmerkt door fragmentatie, zwak leiderschap, persoonlijke animositeit en het ontbreken van een consistente organisatievorm, kan de dreiging van een (internet-)eenling komen. Verder lijkt in Nederland enige resonantie van de terroristische aanslag in Christchurch te bespeuren bij enkele individuen. Zij worden niet zozeer gedreven door vastomlijnde rechts-extremistische ideeën, maar winden zich vanuit een mix van persoonlijke grieven en psychische problemen al langer op over maatschappelijke ontwikkelingen in de samenleving en de politiek in het bijzonder.

(…)

Rechtsterrorisme
De rechts-terroristische aanslag in Christchurch heeft wereldwijd meerdere daders geïnspireerd, zoals in El Paso, Oslo, Halle en Hanau. Ook in Nederland is een rechtsterroristische aanslag door een eenling voorstelbaar. Deze inschatting is vooral gebaseerd op de mogelijkheid dat een Nederlandse (internet)eenling radicaliseert en tot een rechtsextremistische geweldsdaad overgaat. Het Nederlandse extreemrechtse en rechts-extremistische organisatorische landschap is gefragmenteerd, groepen zijn marginaal en niet gewelddadig en er zijn geen aansprekende leiders die grote groepen weten te mobiliseren. Juist hierin schuilt een gevaar wat betreft de dreiging die uitgaat van eenlingen omdat ze ongeorganiseerrd (online) kunnen radicaliseren.

(…)

De dreiging vanuit rechts-extremistische hoek neemt toe, rechts-terroristische aanslagen worden online verheerlijkt en vormen een inspiratiebron voor gelijkgestemden.

(…)

Wereldwijde rechts-extremistische internetgemeenschap
De laatste jaren is een toename van rechts-extremistisch geweld te zien in verschillende Europese landen, zoals Groot-Brittannië en Duitsland. In Duitsland vonden bijvoorbeeld drie aanslagen plaats in de afgelopen negen maanden (de moord op Lübcke, Halle en Hanau). Kenmerkend voor de huidige rechtsextremistische aanslagplegers is dat zij geen lid meer zijn van een neonazistische groepering, maar zich vaak onderdeel lijken te voelen van een wereldwijde internetgemeenschap. Verheerlijking van dergelijke aanslagen op rechtsextremistische fora vormt een inspiratiebron voor gelijkgestemden. Het narratief, dat op internationale online fora wordt gebezigd, is mede geïnspireerd door de antisemitische en racistische periodiek Siege, dat in de jaren tachtig in de Verenigde Staten verscheen. Dit gedachtegoed heeft ook enkele sympathisanten onder Nederlandse rechtsextremisten, waardoor een dergelijke copycat-aanslag ook in Nederland voorstelbaar is.

Confrontaties tussen rechts- en links-extremisten
In de afgelopen jaren zijn tegenstellingen en confrontaties tussen extreemrechtse en extreemlinkse groepen in landen als de Verenigde Staten en Duitsland meer aan de oppervlakte gekomen. Het gepolariseerde politiek klimaat in de Verenigde Staten klinkt mede door op internationale extremistische online kanalen die ook door Nederlanders worden gebruikt.

(…)

Extremisme, radicalisering en polarisatie

Manifestaties van rechts-extremisme in Nederland zijn gering in het straatbeeld, in de omvang van geweldsincidenten, in organisatie, in financiering en in geweldsbereidheid. Ook is de groep Nederlandse rechts-extremisten die internationaal online actief is beperkt.

Rechts-extremisme in Nederland
In tegenstelling tot landen als Duitsland, Frankrijk, België, Groot-Brittannië en Italië kent Nederland weinig extremistische organisaties en weinig activisten. In Nederland is al jarenlang sprake van een klein aantal extremistische geweldsincidenten per jaar. De zichtbaarheid van rechts-extremisten op straat is marginaal. De Nederlandse rechts-extremistische scene is wat betreft aantallen, organisatiestructuren, financiering en geweldsbereidheid onvergelijkbaar met de ons omringende landen.

De Wutbürger
Er zijn recent twee rechtszaken gestart die meer licht werpen op de aantrekkingskracht die de terroristische daad in Christchurch en de drijfveren daarachter op individuen in de Nederlandse samenleving kunnen uitoefenen. De profielen van de verdachten in deze rechtszaken zijn anders dan die van de aanslagpleger in Christchurch en diens epigonen. Het gaat hier niet om jonge mannen die mede via internet zijn geradicaliseerd, maar om oudere mannen waarvan de ideologische achtergrond lijkt te stroken met het Duitse begrip Wutbürger: woedende (systeemhatende) burgers die niet zozeer worden gedreven door vastomlijnde rechtsextremistische ideeën, maar zich vanuit een mix van persoonlijke grieven en psychische problemen al langer opwinden over maatschappelijke ontwikkelingen in de samenleving in het algemeen en in de politiek in het bijzonder. Vaak moeten vluchtelingen en moslims het ontgelden, omdat die het ‘eigene’ van de Nederlands samenleving zouden bedreigen.

Online rechts-extremisme
Uit de recent gehackte database van het fascistische en neonazistische besloten webforum IronMarch blijkt dat een kleine groep van Nederlandse rechts-extremisten internationaal online actief was en zocht naar rechts-extremistische content. Dit forum wordt gelinkt aan internationale Neonazistische (online) groeperingen, zoals Atomwaffen Division en Feuerkrieg Division, en kende in een periode van zeven jaar tussen de tien tot vijftien gebruikers die uit Nederland lijken te komen. Niet zozeer het aantal Nederlanders, maar vooral het gebezigde apocalyptische en gewelddadige ‘Siege-narratief’, waaraan ook Nederlandse jongeren zich laven is verontrustend.

De nieuwe generatie extreemrechts en haar online schaduw

Jaar:
2018
Taal:Aantal blz:
24
Soort Uitgave:
Beschrijving:

Hoe ziet extreemrechts er vandaag de dag uit, hoe verhouden de verschillende groeperingen zich tot elkaar en welke ideologieën schuilen erachter? Waar ontmoeten leden elkaar, hoe communiceren zij en welke strategieën gebruiken zij om hun gedachtegoed en idealen te verspreiden? Welke nuances en kanttekeningen zijn hierbij te plaatsen?