De toekomst van White Lives Matter-activisme

Deze tekst is onderdeel van onderzoeksresultaten kwartaal 2 ’23

• Hoe verder na de veroordelingen van de belangrijkste WLM-activisten?

Drie leden van White Lives Matter (WLM) zijn in maart veroordeeld vanwege racisme en geweld. Tijdens de zitting in de rechtbank bleek dat deze activisten allemaal al eerder in aanraking zijn gekomen met Justitie. Welk effect heeft deze veroordeling op de activiteiten van WLM in Nederland? 

Het is 31 maart 2023. Elf dagen na de rechtszaak tegen drie prominente WLM-activisten. Ze krijgen een celstraf, taakstraffen en het betalen van een schadevergoeding van de rechter opgelegd. Door in oktober 2021 WLM stickers in het centrum van Breda te plakken heeft het drietal zich schuldig gemaakt aan het verspreiden van racistische uitingen.

WLM leuzen zijn discriminerende beledigingen

De rechtbank stelt dat het “onmiskenbaar beledigend” is om een sticker met ‘stop white replacement’ te verspreiden wanneer dit uit naam van WLM plaatsvindt. Omdat WLM “vanuit neonazistische- en zogenoemde ‘white supremacy’-groepen” voortkomt en de aanhangers van dit soort groepen vinden “dat levens van witte mensen meer waard zijn en er meer toe doen dan levens van mensen met een donkere huidskleur” levert deze uiting een strafbare belediging op, aldus de rechtbank.

Tijdens de rechtszaak deed de WLM-activist John Abrossimow (1998) geen enkele moeite zijn extreemrechtse achtergrond te verhullen. Zo heeft hij, waarschijnlijk onbedoeld, extra bijgedragen aan het oordeel van de rechtbank dat de boodschap op de stickers een extreemrechtse intentie hebben.

“De omvolkingstheorie”, laat Abrossimow de rechter tijdens de zitting weten, “is een bewezen feit.” Abrossimow deelt tijdens de zitting tevens zijn zorgen over “blanke mensen” die volgens hem worden gedemoniseerd. Wanneer er over WLM wordt gesproken, spreekt Abrossimow in de ‘we’ vorm. Maar als de rechter vraagt wat hij over de uitwassen van het nationaalsocialisme weet verandert zijn houding naar die van een zwijgzame en ontkennende verdachte. “Daar geef ik geen antwoord op”, laat Abrossimow weten. En van de in zijn rugtas aangetroffen stickers van het uitgesproken nazistische Volksverzet neemt Abrossimow afstand. Die zou hij  alleen voor zijn privécollectie willen hebben. Door afstand te nemen van het nazisme van Volksverzet verwachtte Abrossimow kennelijk binnen de grenzen van de wet te blijven.

Racistisch geweld

De aanleiding voor deze rechtszaak ligt niet zozeer in het plakken van stickers, maar in een racistische vechtpartij. Op de bewuste dag in oktober 2021 hebben de drie activisten zich gewapend met een grote voorraad stickers, een WLM-spandoek en een spuitbus naar eigen zeggen de gehele dag in Breda bezig gehouden met “activisme en discussie.” Aan het einde van de middag loopt zo’n discussie uit de hand. Een man spreekt de activisten op hun racistische stickers aan. Er volgt een woordenwisseling waarin de man racistisch wordt uitgescholden. Deze woordenwisseling eindigt in een mishandeling en een arrestatie. Op het moment dat de man een sticker zou hebben verwijderd “explodeerde de situatie”, verklaart Abrossimow nadat hij is opgepakt op het politiebureau. Abrossimow vertelt de politie tevens dat deze man “een-tegen-een wilde vechten met Daniel” en dat Daniel hem toen inderdaad heeft geslagen. Met Daniel doelt Abrossimow op Daniel Smirnov (1988), net als Abrossimow een van de actiefste WLM-leden.

Eerdere contacten met Justitie

Omdat Smirnov in 2014 al eens is veroordeeld wegens geweld heeft hij nu (naast zijn veroordeling vanwege racisme) een celstraf van 1 dag gekregen voor de mishandeling. En in 2019 is Smirnov veroordeeld wegens belediging. Ook Abrossimow is al eens eerder opgepakt door de politie. Vanwege een bekladding en plakken van stickers in Naaldwijk.  En daarnaast zijn Smirnov en Abrossimow natuurlijk de verdachten in de zaak van de laserprojectie op de Erasmusbrug. Of de derde WLM-activist ook betrokken is bij deze laserprojectie is niet duidelijk. Tijdens de rechtszaak wekt hij de indruk nauwelijks bij WLM betrokken te zijn. Hij vertelt de rechtbank dat hij in Breda was “om gewoon wat te drinken op een terrasje”. Hij doet ook alsof hij niet goed weet waar WLM voor staat. Maar niets is minder waar. Hij was net als de andere twee mannen zeer actief bij WLM en vormde met hen de harde kern van WLM in Nederland. In januari 2023 is hij opeens van het WLM-toneel verdwenen. De twee jaren daarvoor was hij echter bij tientallen WLM-acties door heel Nederland en ook in België aanwezig. Hij neemt in die periode bovendien met Abrossimow deel aan een ‘active club’ (zie kader Active Club Dietsland voor meer informatie over dit fenomeen) van WLM waar ze samen aan bokstraining doen. En in de woonomgeving van deze man wordt heel veel extreemrechtse graffiti aangetroffen, waar hij mogelijk verantwoordelijk voor is. Ook deze man is, net zoals zijn WLM-vrienden, vaker in contact gekomen met Justitie. In mei 2021 reist hij af naar een pro-Palestijnse betoging in Den Haag, om de discussie aan te gaan met de demonstranten. Vanwege de onrust die dit veroorzaakte, kwam de politie tussen beide. Op het moment dat hem naar zijn legitimatie werd gevraagd, begon hij te schelden, sloeg een agent in het gezicht en gebruikte een taser tegen deze agent. Deze actie leverde hem een voorwaardelijke taakstraf op wegens belediging.

Internationale contacten
WLM is een internationaal netwerk. Met regelmaat nemen Nederlandse WLM-activisten deel aan acties van WLM-Duitsland. Deze Duitse afdeling is een kleine WLM-groep. Tot voor kort was een van de leidende activisten Steven Kirschstein (1990). Kirschstein woont in Moers, niet ver van Landgraaf, de woonplaats van WLM-Nederland kopstuk Smirnov. Naast dat er Nederlandse activisten naar Duitsland gaan, is dat andersom ook het geval. De WLM laseractie in Rotterdam was volgens een verklaring van WLM Nederland samen met WLM Duitsland uitgevoerd. Een week voordat deze laseractie werd uitgevoerd, werd er door Kirschstein en enkele anderen in Venlo een generale repetitie uitgevoerd door op het UWV-gebouw leuzen te projecteren. Twee dagen nadat Smirnov en Abrossimow werden gearresteerd op verdenking van de laseractie in Rotterdam laat Kirschstein zenuwachtig op Telegram weten dat hij “een paar uur” weg is. “Als ik me niet binnen 9 uur meldt” vervolgt hij “wis dan alle prive-chat-geschiedenissen met mij.” Het is bij Kafka niet bekend of Kirschstein door het Openbaar Ministerie als verdachte is aangemerkt.

White Lives Matter acties nemen af

Na de geruchtmakende laserprojectie in Rotterdam kreeg WLM aan het begin van dit jaar veel aandacht, bekendheid en steun van andere rechtsextremisten. WLM liet in deze periode duidelijk veel meer van zich horen dan de periode daarvoor. De arrestaties van Abrossimow en Smirnov eind februari en de veroordelingen van drie WLM-activisten eind maart hebben echter een groot effect op het aantal WLM-acties. Ondanks dat bij Smirnov en Abrossiow geen laserprojector in beslag is genomen, zijn er na hun arrestaties geen WLM-laseracties meer uitgevoerd. In maart 2023 claimde WLM weliswaar een dergelijke actie in Utrecht te hebben uitgevoerd, maar dat bleek te zijn verzonnen. Ook het aantal sticker-, spandoek en graffiti acties is sterk afgenomen. Er zijn geen WLM-demonstraties meer geweest en op de internationale maandelijkse WLM-actiedagen is sinds maart 2023 geen activiteit waargenomen in Nederland.

Een verklaring voor deze afname ligt in de rechtszaken waar de harde kern van WLM in verzeild is geraakt. Het voorarrest van Smirnov en Abrossimow voor de laseracties is geschorst. Een van de voorwaarden van deze schorsing is dat deze mannen tot mei 2023 onderling geen contact mogen onderhouden. Ook is het hen verboden acties te voeren. Daar lijken Smirnov en Abrossimow zich aan te hebben gehouden. En aan de veroordeling van de andere rechtszaak is naast de cel- en taakstraffen tevens een contactverbod opgelegd. De drie WLM-activisten mogen de komende twee jaar “op geen enkele wijze – direct of indirect -” contact met elkaar zoeken. Dat heeft een grote weerslag op de organisatie van WLM. Daarnaast stelt de rechtbank simpelweg dat het verspreiden van WLM-materiaal (en aan WLM verwant materiaal) strafbaar is. Deze combinatie van factoren verklaart de sterke afname van WLM-acties. Er worden weliswaar nog steeds WLM-stickers verspreid. En Abrossimow is (in strijd met de uitspraak van de rechtbank) ook nog steeds actief bij de aan het WLM-gelieerde Active Club Dietsland. Maar het is minder dan eerst. Om de schijn van een actievere organisatie te wekken plaatst WLM in hun Telegram-groep video’s en foto’s van oude acties, waarbij er wordt gesteld dat ze recent zijn. Van de in het WLM-handboek omschreven ambitie “in iedere regio” van Nederland mensen te hebben die “autonoom en leiderloos kunnen opereren” zijn de activisten op dit moment ver verwijderd.

Active Club Dietsland
In 2022 is de aan WLM gelieerde ‘Active Club Dietsland’ (ACD) opgericht. Zo’n club richt zich op het vergroten van de fysieke fitheid van extreemrechtse activisten, gecombineerd met het verspreiden van racistische propaganda. ACD organiseert onder deze noemer hardloopsessies en boks- en krachttrainingen, omdat het sporten in de frisse buitenlucht, in plaats van het kijken naar “porno en Netflix” zou leiden tot het ontstaan van de “echte sterke man.” ACD stelt aan de leden onder meer als eis dat ze een “pro-blank wereldbeeld” hebben en aan vechtsport doen. Net als WLM is ACD geïnspireerd door activisten uit de Verenigde Staten.

In de VS wordt duidelijk waarom de Active Clubs de extreemrechtse activist tot een “echte sterke man” willen transformeren. Naast dat een grote fysieke fitheid en de daaraan gekoppelde hypermasculiniteit goed passen binnen een neonazistisch mensbeeld, (en daarmee een sociaal-cultureel doel dient) zijn prominente leden van de Amerikaanse Active Clubs betrokken geweest bij politiek gemotiveerd fysiek geweld.

Om de aard van Active Clubs te begrijpen, is het nodig terug te gaan naar 2017. De stad Charlottesville heeft dat jaar het voornemen een standbeeld van een zuidelijke generaal uit de Amerikaanse burgeroorlog te verwijderen. Voor- en tegenstanders van dit voornemen demonstreren in de stad, waarbij het tot onderlinge confrontaties leidt, die ontaarden in massale rellen. Het georganiseerde en hevige (dodelijke) geweld vanuit extreemrechts is daarbij erg opvallend. Na afloop van de rellen worden verschillende leden van Rise Against Movement (RAM) opgepakt. De leden van deze extreemrechtse vechtclub worden veroordeeld vanwege hun gewelddadige aandeel in de rellen. Robert Rundo, die onlangs is gearresteerd in Roemenië is de leider van RAM. Hij besluit in 2020 het concept van zijn organisatie te wijzigen naar een decentraal netwerk van zelfstandig functionerende groepen. “Zelfs als het systeem en hun honden erin slagen om één brand te blussen, zal dit tot minimale resultaten leiden” schrijft Rundo. Active Club is geboren. Het gewelddadige ideaal van Rundo neemt een nieuwe, moeilijker te vervolgen vorm aan. En zo’n twee jaar later sluit een Nederlandse afdeling zich bij dit netwerk aan.

Holocaust en Sinterklaas

Met het verdwijnen van Smirnov en Abrossimow als leiders van WLM is een andere activist veel prominenter in beeld gekomen. Jan van de Kar (1993) uit Gouda is sinds het begin van 2022 betrokken bij WLM acties. In zowel Nederland als Duitsland voert hij net als de andere activisten sticker- en spandoekacties uit en is hij aanwezig op demonstraties. In 2023 komt hij, ook door de noodgedwongen afwezigheid van andere activisten, het meest prominent in beeld bij het uitdragen van het WLM-gedachtegoed in Nederland. Zo protesteert hij begin april met een WLM-leus tegen de vestiging van een AZC in Haastrecht. En in dezelfde maand is hij met een groot “pro-blank” spandoek aanwezig op een demonstratie in Rotterdam, waar verschillende extreemrechtse groepen zich richten tegen een voorleesmiddag van dragqueens. Via het WLM-Telegram kanaal worden deze acties prominent gedeeld. Het bij WLM altijd al aanwezige antisemitisme wordt door Van de Kar explicieter op de voorgrond geplaatst. Van de Kar is, net als andere WLM-activisten, geïnspireerd door de Hitler-verheerlijkende film ‘Europa: The Last Battle’. Hij is alleen wel veel actiever in het promoten van deze film dan de andere WLM’ers. Zowel online als door middel van het uitdelen van flyers op straat (Van de Kar deed dit in de zomer van 2022 zelfs op veteranendag op het Malieveld) promoot hij deze film. Het expliciete antisemitisme van Van de Kar is tevens goed zichtbaar op zijn persoonlijke Twitter-account, waar hij Joden vergelijkt met parasieten, nog veel meer haatdragende opmerkingen over Joden plaatst en bovendien de Holocaust ontkent. Die is “gewoon gebeurd”, laat Van de Kar in mei 2023 aan Het Parool weten. “Net als dat sinterklaas bestaat” voegt hij eraan toe.

Naast zijn Twitter-account heeft Van de Kar ook een persoonlijke website, die bol staat van het antisemitisme. En naast dat antisemitisme toont Van de Kar op deze website zijn interesse in de extreemrechtse terrorist Brenton Tarrant, die in 2020 is veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf wegens een aanslag op twee moskeeën in het Nieuw-Zeelandse Christchurch. Daarbij zijn 51 mensen om het leven gekomen. Van de Kar heeft samenzweerderige gedachten over Tarrant. De aanslag van Tarrant heeft volgens Van de Kar namelijk helemaal niet plaatsgevonden. Tarrant zou bovendien “Joodse roots” hebben en “zionistisch” zijn. De “vermeende aanslag” zou een middel zijn om de extreemrechtse beweging te criminaliseren, wapenwetten aan te scherpen en als “afleiding” van een Israëlisch bombardement op Gaza dienen. Toch vindt Van de Kar Tarrant “een markant figuur”. En in het manifest dat Tarrant heeft geschreven staan volgens hem “op zich goed klinkende ideeën.” Het manifest is voor Van de Kar goed genoeg om een plek te krijgen op zijn eigen website, zodat elke bezoeker het opruiende en terroristische manifest van Tarrant zo kan raadplegen.

Met de arrestaties en veroordelingen van de harde kern van WLM is de organisatie duidelijk een flinke klap toegebracht. De hoeveelheid acties is enorm afgenomen. En ook lijkt de organisatie flink te hebben ingeboet in aantallen actieve aanhangers. Tegelijkertijd is ook te zien dat nu het voortouw is overgenomen door Jan van de Kar en John Abrossimov op de achtergrond actief blijft, WLM in sneltreinvaart verder radicaliseert. De ideeën zijn inmiddels verschoven naar expliciet nationaalsocialisme, jodenhaat en Holocaustontkenning. En met de voortdurende interesse van Abrossimov in vechtsport via de Active Club Dietsland, gecombineerd met de belangstelling voor de extreemrechtse massamoordenaar Brenton Tarrant door Jan van de Kar, komen er ook hele andere serieuze bedreigingen in beeld.

Met dank aan Capitol Terrorists Exposers voor het aanleveren en duiden van informatie.

Naschrift
Jan van de Kar laat in een reactie op dit artikel weten dat hij niet achter de massamoord van Brenton Tarrant in Nieuw-Zeeland staat en dat hij uitsluitend vreedzame oplossingen voorstelt. Volgens Van de Kar heeft de aanslag in Nieuw-Zeeland helemaal niet plaatsgevonden, maar is het een door Israël gestuurde operatie geweest om rechtsextremisten als hijzelf in diskrediet te brengen. De slachtoffers zouden helemaal niet zijn vermoord, het zou gaan om acteurs.