Met het verschijnen van de eerste uitgave van het tijdschrift Alert! in 1997 verscheen ook de eerste ‘Onder de Loep’, het artikel dat onderzoeksgroep Kafka verzorgt. Na 15 jaar en bijna 60 afleveringen is het tijd voor een terugblik. Een kritische terugblik: hebben we het al die tijd gedaan zoals we wilden? Hadden de artikelen… Lees verder
De Heelnederlandse actiegroep Voorpost viert dit jaar haar eenendertigste verjaardag. In 1976 werd Voorpost opgericht in Vlaanderen. Het was een product van een onrustige periode binnen de Vlaams-nationalistische beweging. Gematigden en radicalen vlogen elkaar in die periode stevig in de haren. Dat leverde een aantal nieuwe extreemrechtse organisaties op, waaronder een nieuw partijtje, het Vlaams… Lees verder
Amper drie maanden na de installatie van de regering-Balkenende is de chaos binnen de tweede regeringspartij, de LPF, niet meer te overzien. Allerlei verschillende ruzies en conflicten teisteren de partij. Een van de conflicten vindt plaats binnen de kamerfractie: De fractievoorzitter Wijnschenk met zijn getrouwen kunnen niet langer door één deur met Winny de Jong… Lees verder
In 1998 verdwenen de extreem-rechtse partijen van het politieke toneel omdat bijna alle zetels verloren gingen. Bíjna alle, want in twee steden wist extreem-rechts zich te handhaven. In Schiedam mocht CD’er Ad Bierhuizen zijn nietszeggende aanwezigheid met vier jaar verlengen en in Utrecht werd Wim Vreeswijk voor de vijfde keer op rij herkozen. Wim (Willem… Lees verder
De strategie die Voorpost volgt in haar poging om een serieuze kracht op het politieke speelveld in Nederland te worden is de afgelopen twee jaar voldoende door ons belicht in deze Nieuwsbrief, in de Alert! en op Internet: verbreding door middel van intellectualisering, ideologisering en het contacten leggen met gelijkgestemden. Sinds dit voorjaar lijkt de… Lees verder
Michiel Alexander Bos (1967) is bijna tien jaar actief op de uiterst rechter flank van de Nederlandse politiek. Hij begon zijn carrière bij de CD en de CP’86 en houdt zich tegenwoordig voornamelijk bezig met het in kaart brengen van zijn politieke tegenstanders. In 1989 is Michiel Bos lid van de CD van Janmaat. Hij… Lees verder
Vanaf 1 januari 1999 is Nederland weer een nieuw extreem-rechts initiatief ‘rijker’. De Onafhankelijke Nationale Persdienst (ONP) opent een homepage met berichten “voor iedereen die de ontwikkelingen in de nationalistische beweging in Nederland wil volgen”. De ONP ziet zichzelf als een “onafhankelijk van beweging, organisatie of partij opererende informatiebron”. Dat het met die onafhankelijkheid wel… Lees verder
In het weekeinde van 21 Mei heeft Voorpost het meest mislukte Pinksterkamp uit haar geschiedenis gehouden. Was het bestuur van Voorpost Nederland zelf van plan hier het hoogtepunt van 1999 van te maken, anti-fascisten dachten hier anders over en wisten het één en ander grondig te verpesten. Twee jaar geleden werd het Voorpost pinksterkamp voor… Lees verder
De sympathie voor extreem-rechts gedachtegoed is in Nederland sinds het begin van de jaren tachtig niet zo klein geweest als nu. Sinds de gemeenteraadsverkiezingen van vorig jaar, waar de versplinterde fascistische beweging van 88 zetels terugviel naar een totaal van twee, lijkt elke poging om via verkiezingen racistische denkbeelden aan de man te brengen vergeefse… Lees verder
In november 1996, rond de tijd van de scheuringsperikelen binnen de CP’86, zag een nieuwe extreem-rechtse organisatie het licht: De Nederlandse Studentenvereniging (NLSV(1)) voorheen: De Nederlandse Studentenvereniging, zie kader onderaan artikel. Zij doet zich voor als een ‘gewone’ studentenvereniging, maar is dat zeker niet. De NLSV noemt zich een vereniging voor bewust Nederlandse studenten en… Lees verder
Enige tijd voor de gemeenteraadsverkiezingen van 1998 zijn enkele actieve fascisten besprekingen begonnen over de toekomst van extreem-rechts in Nederland. Betrokken waren onder andere de Volksnationalisten Nederland (VNN), een aantal CD’ers en Voorpost. Ook Wim Vreeswijk van het Nederlands Blok was even van de partij. Enerzijds verwachtte men een ernstig verlies bij de verkiezingen en… Lees verder
Oprichting In 1992 nemen een aantal Nederlandse extreemrechtse partijen deel aan een serie fusievergaderingen onder leiding van Vlaams Blok-leider Filip de Winter. Als deze poging tot fusie zou lukken zou de partij Nederlands Blok moeten gaan heten. Alfred Vierling, Ton Steemers en Hans Lindenburg maken dit plan echter onmogelijk door in augustus 1992 een nieuwe… Lees verder
Ravage 3 april 1998 De Gemeenteraadsverkiezingen zijn achter de rug en extreem-rechts is door de gehaktmolen gegaan. Slechts twee zetels werden er behaald: Eén door de CD in Schiedam en één door het Nederlands Blok in Utrecht. Daarnaast zijn er nog enkele lokale politieke partijen met extreem-rechtse sympathieën, maar voorlopig lijkt de strijd gestreden en… Lees verder
Marcel Rüter is ongetwijfeld één van de meest toonaangevende personen binnen extreem-rechts in Nederland. Des te vreemder dus dat niemand ooit van hem gehoord heeft of enig idee heeft hoe hij er uit ziet. Dit heeft te maken met de andere kant van Rüter. Naast zijn politieke activiteiten heeft hij ook een succesvolle maatschappelijke carrière,… Lees verder
Het Oud Strijders Legioen is de meest succesvolle extreem-rechtse organisatie van Nederland. In 1958 wordt het opgericht door de huidige voorzitter Prosper Ego. Het OSL wordt groot in de hoogtijdagen van de Koude Oorlog in het begin van de jaren ’80. Zij profileert zich als meest uitgesproken tegenstander van de succesvolle vredesbeweging die op dat… Lees verder
Scholingsinstituut dat haar oorsprong in de Arnhemse kring van de CP’86 vond, maar daar inmiddels volledig van losgescheurd is. Momenteel kan de SOS gezien worden als de scholingsorganisatie van Voorpost Nederland. De belangrijkste kracht achter de SOS is Marcel Rüter, maar ook Tim Mudde draagt zijn steentje bij. Belangrijkste activiteit is het promoten van extreem-rechtse… Lees verder
Tibor Rudolf Mudde werd op 23 februari 1965 in Amsterdam geboren. Hij is sinds geruime tijd één van de belangrijkste figuren binnen extreemrechts in Nederland. Als tiener raakt hij verzeild in het extreemrechtse circuit en wordt hij lid van de Nederlandse Volksunie. In 1985 staat hij op de verzendlijst van het Consortium de Levensboom van… Lees verder
De problematiek van racistische en extremistische uitingen onder jongeren heeft in het jaar 2004 en vooral na de moord op Theo van Gogh – 2 november 2004 – een hoge vlucht genomen. In de eerste maanden van 2005 hebben zogenoemde Lonsdalejongeren vrijwel dagelijks in de publicitaire belangstelling gestaan. Het gaat om een bekend doch in veel mindere mate gekend verschijnsel: op veel vragen naar aard, omvang en achtergronden moet men het antwoord schuldig blijven.
Over de benaming ‘Lonsdalejongeren’ is veel te doen geweest. Lonsdale is een Brits kledingmerk dat populair is onder gabbers, ook diegenen met een extreemrechtse, racistische oriëntatie. Deze gabbers plegen hun kledingmerken – niet alleen Lonsdale, maar ook Pitbull en Hooligan – vaak opzichtig dragen, zodat deze merken zijn gaan fungeren als een uiterlijk kenmerk van deze jongeren. Extreemrechtse, racistische gabbers zijn vervolgens kennelijk zo beeldbepalend geworden dat een omkering heeft plaatsgevonden: met ‘Lonsdalejongeren’ werden gaandeweg niet zozeer jongeren aangeduid die Lonsdale dragen, maar de extreemrechtse, racistische jongeren onder hen. Gelet op de ernst en de omvang van incidenten waarmee deze jongeren de aandacht trokken is de ‘besmetting’ wel te begrijpen. De bekende socioloog Goffman zou spreken van ‘een bedorven identiteit’. Hierdoor worden echter ook veel jongeren ten onrechte getroffen, om maar niet te spreken van het kledingmerk Lonsdale, dat niet verantwoordelijk kan worden gehouden voor ontsporingen van hen die Lonsdale dragen, waardoor het merk een negatief stigma heeft gekregen. Sommigen zijn van oordeel dat daarom op de benaming Lonsdalejongeren een taboe zou moeten rusten. Daar is wat voor te zeggen, maar negatieve beeldvorming is naar onze mening niet eenvoudigweg te beïnvloeden en te verhullen door er een andere naam aan te geven. Wij verwachten dat de benaming Lonsdalejongeren van beperkte duur zal zijn, al is nu niet te overzien wanneer de houdbaarheidsdatum precies zal zijn verstreken.
Lees verder in de monitor
In de vijfde rapportage Monitor racisme en extreem-rechts staan de jaren 2001 en – waar mogelijk – 2002 centraal. De aanslagen op de Verenigde Staten van 11 september 2001 en de moord op Pim Fortuyn op 6 mei 2002 zijn van grote invloed geweest op het totale beeld van deze verslagperiode. Beide gebeurtenissen hebben diepe sporen achtergelaten op de interetnische verhoudingen in Nederland. Deze sporen zijn terug te vinden in de vijfde rapportage. Het gaat om vragen als: stijgt of daalt het aantal racistische gewelddadigheden in Nederland? Welke extreem-rechtse politieke partijen zijn verdwenen en welke daarvoor in de plaats gekomen? Neemt het aantal discriminatiezaken dat bij het Openbaar Ministerie terechtkomt toe of af? En wat voor zaken worden daar aangebracht en in welke mate leiden die tot veroordelingen? Het initiatief tot het project Monitor racisme en extreem-rechts is medio jaren negentig door de Leidse Universiteit genomen. Het monitorproject wordt tegenwoordig gezamenlijk uitgevoerd door de Universiteit Leiden en de Anne Frank Stichting. Deze rapportage kwam tot stand met steun van de Directie Integratie en Coördinatie Minderhedenbeleid van het Ministerie van Justitie.
Lees verder in de monitor
Is er in ons land sprake van toenemend of afnemend racistisch geweld? Hoe is het gesteld met de tolerantie in Nederland? Heeft het lokale beleid tegen horecadiscriminatie succes of houdt het aantal klachten aan? Voor de beantwoording van dit soort vragen is het van groot belang dat er periodiek monitoronderzoek plaatsvindt naar de verschijningsvormen van rassendiscriminatie en extreem-rechts. Dit belang is medio jaren negentig door de Leidse Universiteit onderkend en aldaar is het project Monitor racisme en extreem-rechts ontwikkeld. Thans wordt het project uitgevoerd door de Leidse Universiteit in samenwerking met de Anne Frank Stichting en met steun van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Monitoronderzoek is inmiddels een internationaal erkend instrument voor het waarnemen van racisme en discriminatie, en het ontwikkelen van beleid hiertegen. In 1999 ging in Wenen het Europese Waarnemingscentrum tegen Racisme
en Xenofobie van start. Het Weense waarnemingscentrum tracht via nationale monitorcentra de ontwikkelingen in de Europese Unie te volgen en te analyseren. Het project Monitor racisme en extreem-rechts vormt een belangrijke bron voor toelevering van gegevens aan het Europese waarnemingscentrum. In de Europese richtlijn van 29 juni 2000 voor gelijke behandeling van personen op grond van ras of etnische afstamming is eveneens een monitorbepaling opgenomen: na de totstandkoming van de nationale regelgeving in (uiterlijk) 2003 dient met ingang van 2005 elke vijf jaar verslag gedaan te worden over de effectiviteit van deze nationale maatregelen.
Lees verder in de monitor
In de kaart van extreem-rechts in Nederland is in vergelijking met 1999 niet veel
veranderd. De wereld van extreem-rechts is verdeeld in politieke partijen,
organisaties en groeperingen.
Partijen zijn de Centrumdemocraten, de Nieuwe Nationale Partij (NNP) en het
Nederlands Blok. De NNP is het meest actief en probeert met ‘nette’ slogans
aanwas te vinden. De NNP ontstond toen na de scheuring binnen CP’86
extreem-rechts uiteen dreigde te vallen.
Organisaties zijn Voorpost en het Landelijk Actieplatform voor Nationalistische
Studenten (LANS). In Voorpost zijn vooral ex-leden van CP’86, zoals Marcel
Ruter, Tim Mudde, Marc de Boer en Marc Hoogstra, actief. CP’86 werd in 1998
verboden.
Neo-nazi groepen zijn het Actiefront Nationale Socialisten (ANS), de
Fundamentalistische Arbeiderspartij (FAP) en de Nederlandse Volks Unie (NVU,
het Nationaal Offensief en de nieuwe loot aan de stam: het Stormfront. Het
Nationaal Offensief bestaat overigens nauwelijks nog. De meest bekende neonazi
in Nederland is nog steeds Constant Kusters.
Lees verder in het jaaroverzicht
With extreme right parties in government in Austria and Italy, and Jean-Marie Le Pen contesting the run-off in the 2002 presidential elections in France, few people will dispute their continuing relevance in the politics of Western Europe. Indeed, ever since the first small electoral successes of parties like the Centrumpartij in the Netherlands or the Front National in France in the early 1980s, the extreme right has been the most discussed group of parties both in and outside of the scholarly community. Thousands of newspaper articles and hundreds of pieces of scholarly work have been devoted to extreme right parties, predominantly describing their history, leaders or electoral successes, as well as proclaiming their danger. Remarkably little serious attention has been devoted to their ideology, however. This aspect of the extreme right has been considered to be known to everyone. The few scholars that did devote attention to the ideology of the contemporary extreme right parties have primarily been concerned with pointing out similarities with the fascist and National Socialist ideologies of the pre-war period. If the similarities were not found, this was often taken as ‘proof ’ that the extreme right hides its (true) ideologies, rather than as a motivation to look in a different direction.
Hoe intolerant zijn de autochtone Nederlanders jegens allochtonen? Al bijna
25 jaar peilt het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) de publieke opinie over
allochtonen en publiceert daar geregeld over. Eind jaren tachtig, begin jaren
negentig zien we een lichte verharding van het opinieklimaat, maar volgens het
SCP zijn er over het algemeen weinig veranderingen. Ongeveer 80% van de
bevolking vindt dat autochtonen en allochtonen gelijke behandeling moeten
hebben bij verdelingsvraagstukken, zoals bij huisvesting en werkgelegenheid.
Ongeveer 13% van de autochtone bevolking staat afwijzend tegenover
allochtonen. Ongeveer 50% van de autochtone bevolking is tegen immigratie
gekant.
Wat dit laatste betreft vond het NIPO in 1998 een andere uitkomst:1 niet de
helft, maar driekwart van de autochtone Nederlanders is tegen verdere
immigratie gekant. Er is – volgens het NIPO – een groeiend draagvlak voor
immigratiebeperking terwijl tegelijkertijd het vertrouwen in integratie en
aanpassing van allochtonen afneemt. Het NIPO vond deze trend aan de hand
van opiniepeilingen in de jaren 1993, 1995 en 1998.
Eind 1999 bleek uit ander NIPO-onderzoek dat eenderde van de Nederlanders
gekant is tegen het verlenen van asiel aan politieke of economische
vluchtelingen.2 Tweederde van de Nederlanders ondersteunde wel het beleid
van de overheid om politieke vluchtelingen die in hun eigen land vrezen voor
hun leven asiel te geven. Ongeveer de helft van de ondervraagden vond dat
asielzoekers overlast geven. Verder dacht zo’n veertig procent dat asielzoekers
gemiddeld crimineler zijn dan Nederlanders.
Lees verder in de monitor
Extreem-rechts werd in de verkiezingen van 1998 vrijwel volledig weggevaagd.
Na de gemeenteraadsverkiezingen blijkt extreem-rechts nog 2 van de 88 zetels
te hebben behouden: 1 voor de CD in Rotterdam-Schiedam en 1 voor het
Nederlands Blok in Utrecht. Bij de parlementsverkiezingen van mei verliest de
enige vertegenwoordiger van extreem-rechts de Centrum Democraten zijn drie
zetels. Dit neemt niet weg dat alle extreem-rechtse organisaties genoemd in het
overzicht van 1998 nog steeds bestaan en – de een meer dan de ander – actief
zijn, uitgezonderd CP’86 dat in november 1998 werd verboden.
Dr. J. van Donselaar gaat in zijn derde monitorrapport dat deze maand verschijnt
uitgebreid in op de kaart van extreem-rechts in Nederland. Extreem-rechtse
partijen zijn de Centrumdemocraten, de Nieuwe Nationale Partij (NNP) en het
Nederlands Blok, De CD nam in 1999 aan de Europese verkiezingen deel met
een gecombineerde lijst: de CD/Conservatieve Democraten. De Conservatieve
Democraten was een poging van CD-leider Janmaat om onder een nieuwe naam
de CD weer nieuw leven in te blazen. De NNP probeert met ‘nette’ extreemrechtse
slogans het extreem-rechtse kader onder zich te verenigen. De NNP
ontstond toen na de scheuring binnen CP’86 extreem-rechts uiteen dreigde te
vallen.
Lees verder in het jaaroverzicht